Dấu hiệu ung thư máu ở trẻ em: Nhận biết sớm nguy cơ

Ung thư máu ở trẻ em là gì?

Ung thư máu ở trẻ em là loại ung thư ảnh hưởng đến tế bào bạch cầu trong tủy xương – nơi tạo ra các tế bào máu. Khi mắc bệnh, tủy xương sản xuất quá nhiều tế bào bạch cầu bất thường, làm giảm khả năng bảo vệ cơ thể và sản xuất các tế bào máu bình thường khác.

Loại ung thư máu phổ biến nhất ở trẻ em là bạch cầu cấp dòng lympho (Acute Lymphoblastic Leukemia – ALL), chiếm khoảng 75% ca bệnh. Loại này thường xảy ra ở trẻ từ 2 đến 5 tuổi. Ngoài ra còn có bạch cầu cấp dòng tủy (Acute Myeloid Leukemia – AML), ít phổ biến hơn, chiếm khoảng 20% các trường hợp.

Nguyên nhân gây ung thư máu ở trẻ em

Nguyên nhân ung thư máu ở trẻ em chưa được xác định rõ ràng, nhưng nhiều yếu tố nguy cơ đã được ghi nhận:

• Yếu tố di truyền và đột biến gen: Một số trẻ có nguy cơ cao do mang đột biến gen hoặc hội chứng di truyền như hội chứng Down, Li-Fraumeni, thiếu máu Fanconi. Những đột biến có thể bẩm sinh hoặc phát sinh trong quá trình phân chia tế bào, làm tăng khả năng tế bào bạch cầu phát triển mất kiểm soát.
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc phóng xạ: Các chất như thuốc trừ sâu, dung môi công nghiệp, benzene hoặc tia phóng xạ từ môi trường hoặc điều trị trước đó có thể làm tổn hại DNA tế bào, tạo điều kiện cho ung thư phát triển.
• Rối loạn hệ miễn dịch bẩm sinh hoặc bệnh nhiễm trùng mạn tính: Trẻ có hệ miễn dịch suy yếu hoặc nhiễm virus kéo dài sẽ có nguy cơ đột biến tế bào cao hơn, dễ dẫn đến ung thư máu.

Xem thêm: Triệu chứng ung thư máu giai đoạn đầu

Dấu hiệu và biểu hiện bệnh bạch cầu ở trẻ em

Những triệu chứng bệnh bạch cầu thường không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các bệnh thông thường. Cha mẹ cần lưu ý khi trẻ có một hoặc nhiều biểu hiện của ung thư máu ở trẻ em sau:

• Đau xương hoặc khớp: Trẻ có thể đau âm ỉ hoặc quặn từng cơn ở xương, khớp do tế bào bạch cầu bất thường tích tụ trong tủy xương, gây khó khăn khi vận động.
• Sưng hạch bạch huyết: Hạch ở cổ, nách, bẹn sưng to, không đau và kéo dài nhiều ngày, không tự teo như hạch do nhiễm trùng.
• Mệt mỏi, suy nhược: Do tế bào máu bình thường bị thay thế bởi tế bào ung thư, trẻ thường uể oải, thiếu năng lượng, cáu gắt, giảm khả năng học tập và vui chơi mặc dù nghỉ ngơi đủ.
• Sốt hoặc nhiễm trùng tái phát: Trẻ sốt kéo dài hoặc nhiễm trùng nhiều lần do miễn dịch suy giảm, khó cải thiện bằng thuốc kháng sinh thông thường.
• Chảy máu hoặc bầm tím bất thường: Trẻ dễ có vết bầm tím, chảy máu mũi hoặc chảy máu nướu kéo dài do giảm tiểu cầu.
• Sụt cân và chán ăn: Trẻ mất cân nặng nhanh không rõ nguyên nhân, thường kèm chán ăn hoặc no sớm do rối loạn chuyển hóa.
• Khó thở hoặc thở nhanh: Do thiếu máu hoặc tế bào bạch cầu bất thường tích tụ gây cản trở lưu thông oxy, trẻ có thể khó thở hoặc thở nhanh khi hoạt động nhẹ.

Xem thêm: Dấu hiệu ung thư máu giai đoạn cuối

Tầm soát ung thư ctDNA (SPOT-MAS)

• Phát hiện 10 loại ung thư phổ biến: Vú, phổi, dạ dày, gan – đường mật, đại – trực tràng, đầu – cổ, nội mạc tử cung, buồng trứng, tuyến tụy, thực quản
• Khả năng phát hiện gấp 10 lần so với dấu ấn sinh hoá máu truyền thống
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Các phương pháp chẩn đoán ung thư máu trẻ em

Chẩn đoán bệnh bạch cầu trẻ em bắt đầu từ việc phát hiện sớm các triệu chứng nghi ngờ và làm các xét nghiệm cơ bản nhằm phát hiện bất thường về số lượng và hình thái tế bào máu.

• Xét nghiệm máu tổng quát (CBC) là bước đầu tiên giúp kiểm tra số lượng hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Trẻ bị ung thư máu thường có bạch cầu tăng cao bất thường, trong khi hồng cầu và tiểu cầu giảm, đặc trưng cho bệnh bạch cầu cấp.
• Sinh thiết và chọc hút tủy xương giúp lấy mẫu từ xương chậu để kiểm tra dưới kính hiển vi, xác định loại tế bào ung thư và mức độ lan rộng trong tủy xương, là bước chẩn đoán vàng.
• Xét nghiệm phân tử và gen phân tích các đột biến gen và marker phân tử để xác định loại bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp như liệu pháp nhắm trúng đích hoặc miễn dịch.
• Các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang ngực, CT, MRI giúp đánh giá mức độ lan rộng và di căn, đặc biệt khi ung thư ảnh hưởng đến phổi, gan hoặc não.

Xem thêm: Ung thư máu giai đoạn đầu có chữa được không

Ung thư máu ở trẻ em sống được bao lâu?

Tiên lượng sống và khả năng chữa khỏi phụ thuộc nhiều vào loại ung thư, giai đoạn phát hiện cũng như phác đồ điều trị áp dụng. Nhờ sự tiến bộ vượt bậc trong điều trị y tế, đặc biệt là phác đồ hóa trị đa thuốc và chăm sóc hỗ trợ, tỷ lệ sống sót sau 5 năm của trẻ bị bạch cầu cấp dòng lympho hiện đạt trên 85 – 90%.

Yếu tố ảnh hưởng đến tiên lượng gồm: tuổi tác, tình trạng sức khỏe chung của trẻ, mức độ lan rộng tế bào ung thư, đặc điểm di truyền tế bào ung thư và khả năng đáp ứng điều trị. Trẻ nhỏ dưới 1 tuổi hoặc trên 10 tuổi và trẻ có tải lượng tế bào bạch cầu rất cao thường được xếp vào nhóm nguy cơ cao hơn.

Xem thêm: Ung thư hạch

Trẻ em bị ung thư máu có chữa được không?

Bệnh bạch cầu trẻ em có thể chữa khỏi. Bệnh thường được điều trị bằng nhiều phương pháp phối hợp nhằm tiêu diệt tế bào ung thư, ngăn ngừa tái phát và tăng cơ hội phục hồi, cụ thể:

• Hóa trị liệu: Sử dụng thuốc chống ung thư để tiêu diệt tế bào ác tính. Thuốc có thể được truyền qua tĩnh mạch hoặc tiêm vào tủy sống để ngăn ngừa di căn hệ thần kinh trung ương, hoặc dùng dưới dạng viên uống. Hóa trị được tiến hành theo đợt, giúp trẻ có thời gian nghỉ ngơi và hồi phục.
• Xạ trị: Ở trẻ em, xạ trị thường được cân nhắc trong những trường hợp đặc biệt, chẳng hạn như khi tế bào ung thư đã lan đến não, hệ thần kinh trung ương, hoặc dùng để chuẩn bị cho ghép tế bào gốc.
• Ghép tế bào gốc: Là phương pháp hiện đại dùng khi hóa trị không đạt hiệu quả hoặc bệnh tái phát. Quá trình gồm tiêu diệt hết tủy xương hiện tại rồi cấy ghép tế bào gốc khỏe mạnh từ một người hiến tặng phù hợp (như anh chị em ruột hoặc người hiến không cùng huyết thống) để tái tạo lại hệ thống tạo máu mới.
• Liệu pháp nhắm trúng đích và miễn dịch: Các liệu pháp mới nhắm vào đột biến gen cụ thể hoặc kích thích hệ miễn dịch của trẻ nhằm tiêu diệt tế bào ung thư, giúp tăng hiệu quả điều trị và giảm tác dụng phụ so với hóa trị truyền thống.

Xem thêm: Ung thư máu có chữa được không?

Lời khuyên chăm sóc trẻ mắc ung thư máu tại nhà dành cho phụ huynh

Việc chăm sóc trẻ tại nhà bên cạnh điều trị y tế rất quan trọng để nâng cao sức khỏe và hỗ trợ hiệu quả điều trị. Dưới đây là những lưu ý khi theo dõi sức khỏe trẻ bệnh ung thư máu:

• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng cho trẻ có sức đề kháng yếu. Phụ huynh nên giúp trẻ rửa tay thường xuyên, giữ da và răng miệng sạch sẽ, tránh nơi đông người và tiếp xúc với người bệnh.
• Cha mẹ cũng cần theo dõi sát các dấu hiệu bất thường về da (phát ban, bầm tím), hô hấp (ho, khó thở), tiêu hóa (buồn nôn, tiêu chảy) cùng các triệu chứng khác như sốt, mệt, đau ở xương để phát hiện kịp thời.
• Hỗ trợ tâm lý cho trẻ và gia đình rất cần thiết, giúp trẻ lạc quan, giảm lo âu, đồng thời tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý và nhóm hỗ trợ nếu cần.
• Cuối cùng, tuân thủ lịch khám và xét nghiệm định kỳ theo chỉ định của bác sĩ giúp theo dõi tiến triển bệnh, phát hiện biến chứng sớm. Việc tiêm chủng cho trẻ cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa ung thư. Trẻ không được tiêm các loại vắc-xin sống trong thời gian điều trị.

Lời kết

Ung thư máu ở trẻ em là bệnh lý nghiêm trọng nhưng hiện nay có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả giúp tăng cơ hội chữa khỏi và kéo dài tuổi thọ cho trẻ. Nhận biết sớm dấu hiệu ung thư máu ở trẻ em và đưa trẻ đi khám kịp thời là bước quan trọng đầu tiên để bảo vệ sức khỏe con em mình. Đồng thời, chăm sóc toàn diện về dinh dưỡng, vệ sinh và tâm lý hỗ trợ quá trình điều trị diễn ra thuận lợi hơn.

Xem thêm: Xét nghiệm ung thư máu bao nhiêu tiền?