Marker ung thư buồng trứng CA 125 có ý nghĩa gì?

Marker ung thư buồng trứng CA 125 là gì?

CA 125 (Cancer Antigen 125) là một loại protein có chức năng bảo vệ bề mặt biểu mô khỏi tác động cơ học và sinh học. Đây là một trong những dấu ấn sinh học (marker) quan trọng, cho thấy sự xuất hiện hoặc tiến triển của nhiều loại ung thư, đặc biệt là ung thư buồng trứng.

CA 125 chủ yếu được tiết ra bởi các tế bào biểu mô tại các vùng cơ quan, bao gồm buồng trứng, vòi trứng, nội mạc tử cung, màng bụng và màng phổi. Khi có tổn thương, viêm nhiễm, tăng sinh hoặc ung thư tại những vùng này, các tế bào sẽ tăng sản xuất CA 125 và giải phóng nó vào máu. Điều này khiến nồng độ CA 125 trong máu tăng cao.

Dựa vào cơ chế sinh học này mà chất chỉ điểm ung thư buồng trứng CA 125 thường được đánh giá cao trong việc phát hiện sự tồn tại của tế bào ung thư buồng trứng. Nhưng CA 125 cũng đồng thời có thể là dấu hiệu của phản ứng của cơ thế trước những tổn thương hoặc viêm tại các cơ quan sinh dục nữ khác ngoài buồng trứng.

Vai trò thực sự của CA 125: Không dùng để sàng lọc ung thư buồng trứng

Theo khuyến cáo của tất cả các hiệp hội ung thư và sản phụ khoa uy tín trên thế giới, xét nghiệm CA 125 không được sử dụng như một công cụ sàng lọc ung thư buồng trứng cho những phụ nữ không có triệu chứng, kể cả những người có nguy cơ di truyền cao (như mang gen BRCA).

Lý do là vì CA 125 có thể tăng trong nhiều tình trạng lành tính. Các nghiên cứu lớn đã chứng minh việc sàng lọc bằng CA 125 không giúp cứu sống thêm bệnh nhân, mà còn dẫn đến tỷ lệ dương tính giả cao. Việc thực hiện xét nghiệm CA 125 đơn lẻ có thể gây lo lắng và các can thiệp phẫu thuật không cần thiết.

Thay vào đó, ý nghĩa chính của marker CA 125 được thể hiện ở các trường hợp cụ thể như sau.

Ý nghĩa của chất chỉ điểm ung thư buồng trứng CA 125

Mặc dù không phải tất cả các ca ung thư buồng trứng đều có CA 125 tăng, nhưng có khoảng 80 – 90% phụ nữ bị ung thư buồng trứng giai đoạn tiến triển có mức CA 125 trong máu cao bất thường. Do đó chỉ số ung thư buồng trứng CA 125 đặc biệt quan trọng giúp xác nhận những nghi ngờ ban đầu khi người bệnh có khối u hoặc triệu chứng liên quan đến ung thư buồng trứng.

Đánh giá nguy cơ ác tính của ung thư buồng trứng

Chỉ số dấu ấn ung thư buồng trứng CA 125 giúp phân biệt giữa u lành và u ác tính trong trường hợp bệnh nhân có khối u buồng trứng được phát hiện qua phương pháp hình ảnh học, như siêu âm hoặc chụp CT.

Mức CA 125 tăng cao rõ rệt gợi ý nguy cơ u ác tính và cần được đánh giá thêm bằng các công cụ chuyên sâu như ROMA test. Việc sử dụng CA 125 trong bước đánh giá nguy cơ này rất hữu ích nhằm xác định hướng xử trí cho từng trường hợp cụ thể.

Chữa trị và theo dõi đáp ứng điều trị ung thư

Xét nghiệm CA 125 là công cụ quan trọng để theo dõi diễn tiến điều trị sau khi bệnh nhân được chẩn đoán ung thư buồng trứng và bắt đầu hóa trị hoặc phẫu thuật.

• Nồng độ CA-125 giảm đáng kể sau điều trị: Cho thấy khối u đã đáp ứng tốt và điều trị đang mang lại hiệu quả tích cực.
• Nồng độ CA-125 không giảm/tăng trở lại trong quá trình điều trị: Cho thấy hiện tượng kháng trị hoặc còn tồn dư mô ung thư, cần tiếp tục theo dõi điều trị.

Dựa vào chỉ số CA 125 mà bác sĩ có thể điều chỉnh phác đồ điều trị kịp thời. Việc liên tục theo dõi chỉ số này giúp bác sĩ có những quyết định chính xác hơn ở các bước chữa trị tiếp theo.

Phát hiện tái phát sau điều trị

Xét nghiệm CA 125 định là một bước không thể thiếu sau khi người bệnh hoàn thành điều trị và bước vào giai đoạn theo dõi lâu dài. Marker này giúp phát hiện ung thư tái phát từ rất sớm, thường là trước khi xuất hiện triệu chứng lâm sàng hoặc tổn thương thấy được trên hình ảnh học.

Sự tăng dần đều trong kết quả xét nghiệm CA 125 là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo tái phát ung thư buồng trứng. Điều này cho phép bác sĩ chủ động đánh giá lại bằng các xét nghiệm hình ảnh hoặc sinh thiết nếu cần.

Mặc dù CA 125 hữu ích trong nhiều trường hợp nhưng quyết định chẩn đoán, theo dõi, chữa trị ung thư buồng trứng cần phối hợp toàn diện giữa CA 125 với đánh giá lâm sàng và các kết quả chẩn đoán khác.

Thời điểm cần kiểm tra chỉ số ung thư buồng trứng CA 125

Marker CA 125 thường được chỉ định xét nghiệm trong các trường hợp sau:

• Có triệu chứng nghi ngờ ung thư: Đầy hơi, chướng bụng kéo dài, đau vùng chậu, tiểu gấp, tiểu nhiều không rõ nguyên nhân.
• Có nguy cơ mắc ung thư: Phụ nữ có tiền sử gia đình mắc ung thư buồng trứng, mang đột biến gen BRCA1/2 hoặc hội chứng Lynch.
• Trước điều trị ung thư: Xét nghiệm CA 125 được sử dụng như một phần của phân tích tiền phẫu nhằm đánh giá nguy cơ ác tính và lên kế hoạch chữa trị.
• Trong quá trình điều trị ung thư: Xét nghiệm CA 125 định kỳ hỗ trợ đánh giá hiệu quả điều trị, cho thấy hiệu quả tốt hoặc cần phải thay đổi phương án điều trị.
• Phát hiện tái phát sau chữa trị ung thư: CA 125 được đo định kỳ để phát hiện tái phát sớm khi nồng độ tăng trở lại. Thường định kỳ sau 2 – 4 tháng trong 2 năm đầu, sau đó xét nghiệm sau 3 – 6 tháng giai đoạn mỗi 3 – 5 năm, rồi tiếp theo dõi hàng năm.

Các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số xét nghiệm CA 125

Kết quả xét nghiệm CA 125 thường nằm trong các ngưỡng sau:

• Bình thường: ≤ 35 U/mL.
• Cao: > 35 U/mL.

Chỉ số CA 125 nằm ở ngưỡng cao cho thấy bạn có nguy cơ cao mắc ung thư buồng trứng. Tuy nhiên, chỉ số này cũng có thể tăng trong một số trường hợp không phải ung thư buồng trứng như:

• Mang thai 3 tháng đầu: Do hoạt động mạnh mẽ của nội mạc tử cung và sự phát triển của màng đệm thai mà nồng độ CA 125 máu có thể tăng cao vượt quá ngưỡng chẩn đoán ung thư buồng trứng (35 U/mL).
• Đang trong kỳ kinh nguyệt: Nồng độ CA 125 có thể tăng nhẹ trong chu kỳ kinh nguyệt. Nguyên nhân chủ yếu là do một lượng nhỏ máu kinh chảy ngược qua vòi trứng vào khoang bụng. Máu này chứa các tế bào nội mạc tử cung (vốn sản xuất CA 125), từ đó làm tăng sự hấp thu CA 125 từ khoang bụng vào máu.
• U xơ tử cung: Trong một số trường hợp khối u lớn hoặc gây viêm, CA 125 có thể tăng nhẹ do phản ứng viêm quanh mô u hoặc ảnh hưởng đến nội mạc tử cung.

Ngoài ra, CA 125 cũng dễ tăng ở những người có bệnh lý nền như viêm mạn tính, bệnh lý gan hoặc bệnh mạch vành.

Vì nồng độ có thể thay đổi tùy từng trường hợp mà do đó CA 125 không được xem là marker đặc hiệu cho ung thư buồng trứng. Nếu chỉ dựa vào một kết quả CA 125 đơn lẻ và bỏ qua các yếu tố “gây nhiễu” khác có thể dẫn đến chẩn đoán sai lệch, từ đó không thể có được phương hướng chữa trị hiệu quả.

Vậy nên, trong trường hợp ung thư buồng trứng thì chỉ số CA 125 nên được đánh giá đồng thời cùng với các kết quả xét nghiệm bổ sung như siêu âm qua ngã âm đạo hoặc vùng chậu, HE4, CT, MRI… để đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.

DIAG – Trung tâm xét nghiệm ung thư buồng trứng chất lượng cao

DIAG là một trong những trung tâm y khoa cung cấp dịch vụ xét nghiệm dấu ấn ung thư buồng trứng CA 125 uy tín nhất hiện nay, giúp bạn dễ dàng tầm soát và theo dõi ung thư buồng trứng. Sở hữu nhiều hệ thống máy chất lượng cao, bạn hoàn toàn an tâm kết quả CA-125 chính xác và phản ánh đúng tình trạng sức khỏe.

Tham khảo dịch vụ Xét nghiệm CA 125

Không chỉ xét nghiệm marker ung thư buồng trứng CA 125 đơn lẻ, DIAG còn có những gói xét nghiệm ung thư chuyên sâu giúp bạn tầm soát toàn diện ung thư buồng trứng cùng nhiều loại ung thư nguy hiểm khác.

Các gói xét nghiệm:

• SPOT-MAS 10: Tầm soát cùng lúc 10 loại ung thư: vú, phổi, dạ dày, gan-đường mật, đại-trực tràng, đầu-cổ, nội mạc tử cung, buồng trứng, tuyến tụy, thực quản.
• Gói tầm soát ung thư toàn diện: Sàng lọc và phát hiện sớm các ung thư: da, phổi, tuyến giáp, gan, đại trực tràng, tụy, mật, ung thư tiền liệt, cổ tử cung.