Huyết áp tăng đột ngột dấu hiệu thế nào? Cách xử lý khi cao huyết áp

Bạn đã từng bị nhức đầu dữ dội, chóng mặt, hoặc khó thở mà không rõ nguyên nhân? Đây có thể là triệu chứng tăng huyết áp đột ngột. Tình trạng này tiềm ẩn nguy cơ rủi ro sức khỏe nếu không can thiệp kịp thời. Tìm hiểu ngay cùng Diag!

Tăng huyết áp đột ngột là gì?

Tăng huyết áp đột ngột, hay cơn tăng huyết áp cấp cứu (hypertensive crisis), xảy ra khi chỉ số huyết áp tăng quá cao trong thời gian ngắn. Có hai loại của tăng huyết áp đột ngột, gồm:

Cơn tăng huyết áp cấp cứu (hypertensive emergency):

• Huyết áp tâm thu ≥ 180 mmHg.
• Huyết áp tâm trương ≥ 120 mmHg.
• Có kèm theo tổn thương nghiêm trọng đến các cơ quan quan trọng như não, tim, hoặc thận.
• Đây là tình huống nguy hiểm, cần được cấp cứu ngay.

Cơn tăng huyết áp khẩn cấp (hypertensive urgency):

• Huyết áp cũng tăng rất cao (≥ 180/120 mmHg), nhưng chưa gây tổn thương nội tạng.
• Tuy nhiên, nếu không điều trị sớm, tình trạng này có thể trở thành cơn cấp cứu.

Nhận biết triệu chứng của tăng huyết áp đột ngột

Các dấu hiệu gồm:

• Đau đầu dữ dội: Đau nhói hoặc căng nặng ở sau đầu hoặc thái dương do áp lực mạch máu não.
• Chóng mặt, choáng váng: Mất thăng bằng, quay cuồng, có thể kèm nôn.
• Khó thở, hụt hơi: Cảm giác thở dốc, không thể hít thở sâu, có nguy cơ phù phổi.
• Đau ngực: Đau tức giữa ngực, lan ra vai, cổ, hoặc tay, là dấu hiệu nhồi máu cơ tim.
• Nôn ói và buồn nôn: Cảm giác muốn nôn, thường kèm nhức đầu và xây xẩm.
• Nhìn mờ: Tầm nhìn mờ hoặc mất thị lực tạm thời do tổn thương mạch máu mắt.
• Chảy máu cam: Do mạch máu mũi vỡ, thường gặp ở người bị cao huyết áp kéo dài.
• Yếu liệt nửa người: Dấu hiệu nguy cơ đột quỵ, mất khả năng vận động một bên cơ thể.
• Trường hợp nặng có thể ngất xỉu, hôn mê.

Tăng huyết áp đột ngột có nguy hiểm không?

Bệnh có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến các cơ quan quan trọng. Nếu không xử lý kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa tính mạng:

• Đột quỵ: Huyết áp quá cao gây vỡ hoặc tắc mạch máu não, dẫn đến xuất huyết não gây hôn mê hoặc tử vong.
• Nhồi máu cơ tim: Xảy ra khi huyết áp cao làm hẹp động mạch, giảm lượng máu đến tim.
• Suy thận cấp: Việc huyết áp tăng cao bất ngờ có thể làm tổn thương mạch máu nhỏ trong thận, khiến thận suy giảm hoặc ngừng chức năng lọc máu.
• Phù phổi cấp: Huyết áp cao làm dịch tích tụ trong phổi, gây khó hít thở, nguy cơ tử vong cao nếu không xử lý kịp thời.

Nguyên nhân gây tăng huyết áp đột ngột

Bệnh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, gồm:

• Stress quá mức: Hormone adrenaline và cortisol được giải phóng, làm co mạch và tăng nhịp tim, dẫn đến huyết áp cao.
• Sử dụng chất kích thích: Các chất như cocaine, amphetamine làm tim đập nhanh, co mạch máu, khiến huyết áp tăng vọt.
• Ngưng thuốc điều trị: Khi tự ý ngừng thuốc hạ áp, huyết áp có thể tăng mạnh trở lại (hiện tượng “rebound”).
• Bệnh thận: Bệnh viêm cầu thận, suy thận làm mất cân bằng muối, nước, gây tăng huyết áp.
• Rối loạn hormone: Hội chứng Cushing và u tủy thượng thận làm dư thừa cortisol và adrenaline, gây co mạch và tim đập nhanh, dẫn đến huyết áp cao.
• Biến chứng thai kỳ: Tiền sản giật gây huyết áp tăng đột ngột, tổn thương thận, gan, và não, đe dọa tính mạng của mẹ và thai nhi nếu không điều trị kịp thời.

Cách xử lý khi tăng huyết áp đột ngột

Khi gặp tình trạng tăng huyết áp đột ngột, cần thực hiện các biện pháp xử lý nhanh chóng như:

• Bước 1: Cho người bệnh nằm hoặc ngồi thoải mái, hít thở sâu và đều ở nơi thoáng mát, yên tĩnh.
• Bước 2: Đo huyết áp, nếu chỉ số trên 180/120 mmHg, cần đi bệnh viện ngay.
• Bước 3: Dùng thuốc theo toa bác sĩ. Nếu huyết áp không hạ trong 15-30 phút hoặc có triệu chứng nghiêm trọng, cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện.

Hướng chẩn đoán và điều trị cao huyết áp đột ngột

Các phương pháp dùng để chẩn đoán và điều trị cao huyết áp bất ngờ gồm:

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán chính xác tình trạng tăng huyết áp đột ngột và đánh giá mức độ ảnh hưởng, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm sau:

• Đo huyết áp: Kiểm tra nhiều lần để xác định mức độ cao bất thường.
• Xét nghiệm máu: Đánh giá chức năng gan, thận, và tim thông qua các chỉ số như creatinine, ure, men gan, đường huyết, mỡ máu, natri, và kali.
• Xét nghiệm nước tiểu: Phát hiện tổn thương thận qua các chỉ số protein niệu, hồng cầu, creatinine, albumin niệu, natri, và kali.
• Điện tâm đồ (ECG): Ghi lại hoạt động tim để phát hiện rối loạn nhịp tim và nguy cơ nhồi máu cơ tim.
• Siêu âm tim: Đánh giá cấu trúc, chức năng tim, và phát hiện phì đại cơ tim hoặc suy tim cấp.

Phương pháp điều trị

Việc điều trị tăng huyết áp đột ngột cần được thực hiện nhanh chóng nhưng an toàn. Mục đích để tránh tổn thương cho các cơ quan quan trọng như tim, não, và thận.

• Dùng thuốc hạ huyết áp: Giảm huyết áp từ từ bằng các thuốc như Captopril, Nifedipine, và Labetalol. Lưu ý: Chỉ dùng thuốc điều trị theo chỉ định bác sĩ để tránh các tác dụng phụ.
• Thuốc tĩnh mạch: Hạ huyết áp nhanh qua đường tiêm trong các trường hợp nặng.
• Theo dõi liên tục: Giám sát huyết áp và chức năng cơ quan để phát hiện kịp thời bất thường.
• Xử lý biến chứng: Can thiệp khi có tổn thương cơ quan như tim, não, và thận.

Phòng ngừa tăng huyết áp đột ngột

Để kiểm soát huyết áp, mọi người nên thực hiện các biện pháp như:

Thay đổi chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt:

• Giảm muối tiêu thụ xuống dưới 5-6g/ngày.
• Hạn chế đồ ăn nhanh, chiên rán, nước ngọt có gas; tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, và cá giàu omega-3.
• Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày, ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe, và yoga.
• Giữ cân nặng ổn định, giảm cân nếu thừa cân, béo phì.

Kiểm soát căng thẳng:

• Thực hành thư giãn: Thiền, hít thở sâu, và yoga.
• Duy trì lối sống tích cực, tránh stress kéo dài, và ngủ đủ giấc.
• Tham gia các hoạt động thư giãn như đọc sách, nghe nhạc.

Khám sức khỏe định kỳ:

• Đo huyết áp thường xuyên, đặc biệt với người có nguy cơ cao.
• Thực hiện xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu, và siêu âm tim định kỳ theo chỉ định bác sĩ.

Lời kết

Việc nhận biết triệu chứng tăng huyết áp đột ngột và thực hiện các biện pháp xử là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe. Bạn nên xây dựng thói quen sống lành mạnh, kết hợp giữa chế độ ăn uống, vận động hợp lý, và thăm khám định kỳ, để ngăn ngừa nguy cơ huyết áp tăng đột ngột.