Tăng huyết áp vô căn là gì? Đây là câu hỏi thường gặp khi ngày càng nhiều người mắc phải tình trạng này. Vấn đề sức khỏe này không có nguyên nhân cụ thể nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim, đột quỵ, suy thận. Tìm hiểu rõ hơn cùng Diag!

Tăng huyết áp vô căn nguyên phát là gì?

Cao huyết áp có hai dạng gồm: tăng huyết áp nguyên phát và tăng huyết áp thứ phát (Secondary Hyhpertension). Tăng huyết áp thứ phát xảy ra do các nguyên nhân rõ ràng như bệnh thận, rối loạt nội tiết hoặc tác dụng phụ của thuốc.

Bệnh tăng huyết áp vô căn nguyên phát (Essential Hypertension) là dạng phổ biếcủa cao huyết áp, chiếm khoảng 90-95% các trường hợp. Đây là tình trạng huyết áp cao kéo dài mà không xác định được nguyên nhân cụ thể. Bệnh thường liên quan đến yếu tố gene, lối sống và tuổi tác. Dù không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời.

Tăng huyết áp vô căn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được kiểm soát, chẳng hạn như bệnh tim mạch, đột quỵ và suy thận. Vì vậy, hiểu rõ về tình trạng này và cách phòng ngừa là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe.

tang huyet ap vo can khong co ly do cu the
Bệnh tăng huyết áp vô căn nguyên phát (Essential Hypertension) là dạng phổ biến của cao huyết áp, chiếm khoảng 90-95% các trường hợp

Đặc điểm của tăng huyết áp vô căn

Tăng huyết áp vô căn là dạng tăng huyết áp phổ biến nhất, ảnh hưởng đến nhiều người trên thế giới. Dưới đây là những đặc điểm chính của bệnh:

Không có nguyên nhân rõ ràng

Không giống như một số bệnh lý tăng huyết áp có nguyên nhân rõ ràng, tăng huyết áp vô căn không liên quan đến bất kỳ vấn đề cụ thể nào. Điều này khiến việc xác định nguyên nhân khó khăn. Dẫn đến việc điều trị thường tập trung vào kiểm soát các yếu tố nguy cơ và thay đổi lối sống.

Liên quan đến các yếu tố nguy cơ

Mặc dù không biết rõ nguyên nhân, tăng huyết áp vô căn lại có mối liên hệ với nhiều yếu tố nguy cơ:

  • Di truyền: Nếu gia đình có người mắc bệnh tăng huyết áp, nguy cơ mắc bệnh cũng cao hơn.
  • Tuổi tác: Càng lớn tuổi, nguy cơ mắc bệnh càng tăng, đặc biệt sau 40 tuổi.
  • Béo phì và thừa cân: Trọng lượng cơ thể lớn làm tăng áp lực lên mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp.
  • Ăn nhiều muối: Khiến cơ thể giữ nước, làm tăng áp lực máu.
  • Ít vận động: Không tập thể dục thường xuyên khiến cơ thể khó kiểm soát huyết áp.
  • Hút thuốc và uống rượu bia: Những thói quen này không chỉ làm tổn thương mạch máu mà còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Diễn tiến âm thầm

Tăng huyết áp vô căn thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Nhiều người không hề nhận ra mình mắc bệnh cho đến khi đo huyết áp tại các buổi kiểm tra sức khỏe hoặc khi đã có biến chứng. Vì vậy, nó được gọi là “kẻ giết người thầm lặng”.

Nguy cơ biến chứng

Nếu không được kiểm soát tốt, tăng huyết áp vô căn có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm, bao gồm:

  • Bệnh tim mạch: Tim phải làm việc quá sức, dẫn đến suy tim hoặc nhồi máu cơ tim.
  • Đột quỵ: Huyết áp cao làm tổn thương mạch máu não, có thể dẫn đến tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu, gây đột quỵ.
  • Bệnh thận do tổn thương thận: Huyết áp cao làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận, dẫn đến suy thận.
  • Tổn thương mắt: Huyết áp cao có thể gây bệnh lý võng mạc, làm giảm thị lực hoặc mù lòa.
cao huyet ap vo can co the gay cac van de ve tim mach
Khi huyết áp tăng cao, tim phải làm việc quá sức, dẫn đến suy tim hoặc nhồi máu cơ tim

Triệu chứng điển hình của tăng huyết áp vô căn

Tăng huyết áp vô căn thường rất khó nhận biết, đặc biệt trong giai đoạn đầu vì bệnh không có triệu chứng rõ ràng. Nhiều người chỉ phát hiện khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khi bệnh đã gây biến chứng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp nặng hơn, người bệnh có thể gặp những dấu hiệu sau:

  • Đau đầu, đặc biệt là vùng sau gáy.
  • Hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng, đặc biệt khi đứng lên hoặc ngồi xuống đột ngột.
  • Mệt mỏi, khó tập trung.
  • Đau ngực hoặc cảm thấy nặng ở vùng tim.
  • Khó thở, đặc biệt khi gắng sức hoặc vận động.
  • Ù tai hoặc nhìn mờ.

Phương pháp chẩn đoán tăng huyết áp vô căn

Các phương pháp chần đoán tăng huyết áp vô căn thường được sử dụng gồm:

  • Kiểm tra huyết áp: Đây là phương pháp sàng lọc ban đầu để cẩn đoán tăng huyết áp. Một người có chỉ số huyết áp tăng khi ≥130/80 mmHg.
  • Xét nghiệm máu đo nồng độ creatinin và ure máu, đánh giá chức năng thận.
  • Điện tâm đồ (ECG): Phát hiện dấu hiệu thiếu máu tim, suy tim hoặc rối loạn nhịp tim.
  • Đo nồng độ kali, natri để chẩn đoán các bệnh lý nội tiết như hội chứng Cushing, bệnh lý tuyến giáp.
  • Đo nồng độ aldosterone hoặc renin để phát hiện các rối loạn nội tiết.
  • Đánh giá chỉ số cơ thể (BMI), lịch sử gia đình và thói quen sống để xác định nguy cơ tổng thể.
do dien tam do la mot trong nhung phuong phap chan doan tang huyet ap vo can
Điện tâm đồ (ECG) là phương pháp phát hiện dấu hiệu thiếu máu cơ tim, suy tim hoặc rối loạn nhịp tim

Phương pháp điều trị tăng huyết áp vô căn

Điều trị tăng huyết áp vô căn (tăng huyết áp nguyên phát) tập trung vào hai mục tiêu chính: kiểm soát huyết áp để duy trì mức an toàn và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Để đạt được điều này, các phương pháp điều trị được chia thành hai nhóm chính: thay đổi lối sốngsử dụng thuốc.

Thay đổi chế độ sinh hoạt:

  • Giảm lượng muối trong chế độ ăn.
  • Duy trì cân nặng hợp lý. Giảm từ 5 – 10% trọng lượng cơ thể nếu bị tăng huyết áp vô căn và thừa cân.
  • Tăng cường vận động ít nhất 30 phút/ ngày để cải thiện sức khỏe tim mạch, giảm huyết áp.
  • Hạn chế sử dụng rượu, bia và thuốc lá để bảo vệ mạch máu, giảm huyết áp.
  • Quản lý căng thẳng, stress bằng yoga, thiền định hoặc hít thở sâu.

Sử dụng thuốc:

Khi thay đổi chế độ sinh hoạt không đủ để kiểm soát huyết áp, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc để duy trì huyết áp ở mức an toàn. Các nhóm thuốc thường được sử dụng bao gồm:

  • Thuốc lợi tiểu để loại bỏ nước và muối dư thừa, giảm áp lực lên thành mạch máu.
  • Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors) để ngăn chặn cơ thể sản xuất angiotensin – hormone gây co thắt mạch máu.
  • Thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARBs).
  • Thuốc chẹn beta để làm chậm nhịp tim, giảm áp lực máu.
  • Thuốc chẹn kênh calci để giảm co bóp mạch máu.

Thuốc thường được kê đơn dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của mỗi người và có thể phối hợp nhiều loại thuốc để đạt hiệu quả tốt nhất.

Phương pháp phòng ngừa tăng huyết áp vô căn

Phòng ngừa tăng huyết áp vô căn là việc duy trì lối sống lành mạnh ngay từ khi còn trẻ để giảm nguy cơ mắc bệnh. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm:

  • Kiểm tra huyết áp định kỳ giúp phát hiện sớm tình trạng bất thường. Đặc biệt với những người có nguy cơ cao như người béo phì, người lớn tuổi, hoặc có tiền sử gia đình bị tăng huyết áp.
  • Áp dụng chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), với thực đơn giàu rau xanh, trái cây, thực phẩm ít chất béo.
  • Tập thể dục đều đặn và phù hợp với thể trạng. Có thể lựa chọn các phương pháp nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe hoặc bơi lội.
  • Giảm cân và duy trì cân nặnghợp lý để kiểm soát huyết áp.
  • Không sử dụng rượu, bia, thuốc lá.
  • Thư giãn bằng phương pháp thiền, yoga hoặc các hoạt động giải trí lành mạnh.
an theo che do dash la cach phong ngua cao huyet ap
Áp dụng chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), với thực đơn giàu rau xanh, trái cây, thực phẩm ít chất béo để phòng ngừa cao huyết áp

Cao huyết áp vô căn là bệnh lý phổ biến nhưng thường không được phát hiện sớm do triệu chứng âm thầm. Điều quan trọng nhất là kiểm tra huyết áp định kỳ, thực hiện lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị để kiểm soát bệnh hiệu quả.