Ứng dụng dành cho đối tác 
19001717 Tăng huyết áp ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng, và cách điều trị
- Tổng quan về cao huyết áp trẻ em
- Nguyên nhân gây tăng huyết áp ở trẻ em
- Béo phì và thừa cân
- Yếu tố di truyền
- Triệu chứng của cao huyết áp ở trẻ em
- Đối tượng nguy cơ cao mắc cao huyết áp ở trẻ em
- Các xét nghiệm chẩn đoán huyết áp ở trẻ em
- Các biện pháp điều trị tăng huyết áp ở trẻ em
- Sử dụng thuốc theo chỉ định
- Thay đổi lối sống
- Phòng ngừa cao huyết áp ở trẻ em
- Duy trì lối sống lành mạnh
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ
- Kết luận
Tổng quan về cao huyết áp trẻ em
Tăng huyết áp (hay còn gọi là huyết áp cao) là tình trạng mà huyết áp của trẻ vượt mức bình thường. Huyết áp là lực mà máu tác động lên thành mạch máu khi được bơm từ tim ra khắp cơ thể. Hai chỉ số huyết áp gồm huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương.
Nếu huyết áp của trẻ liên tục ở mức cao, nó có thể gây tổn thương đến các cơ quan như tim, thận, và não. Việc phát hiện và điều trị sớm tình trạng tăng huyết áp ở trẻ em là cực kỳ quan trọng để ngăn ngừa những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng sau này.
Huyết áp bình thường ở trẻ em phụ thuộc vào độ tuổi và chiều cao. Nếu huyết áp của trẻ vượt quá mức 95% của bảng tham chiếu huyết áp theo độ tuổi, giới tính, và chiều cao, thì đó được coi là tăng huyết áp.
Ví dụ, ở trẻ em từ 3-5 tuổi, huyết áp bình thường là khoảng 90/60 mmHg đến 110/70 mmHg. Nếu huyết áp cao hơn mức này, cần kiểm tra và theo dõi thường xuyên.
Xem thêm: Tăng huyết áp ở người cao tuổi
Nguyên nhân gây tăng huyết áp ở trẻ em
Huyết áp cao ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là những yếu tố chính gây ra tình trạng này:
Béo phì và thừa cân
Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây cao huyết áp ở trẻ em là béo phì và thừa cân. Khi trẻ thừa cân, cơ thể cần nhiều máu hơn để nuôi dưỡng các tế bào, điều này tạo ra áp lực lớn lên thành mạch máu. Hệ quả là trẻ em sẽ bị tăng huyết áp. Ngoài ra, thừa cân còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác như tiểu đường và cholesterol cao, cũng góp phần làm tăng huyết áp.
Béo phì thường bắt nguồn từ thói quen ăn uống không lành mạnh (ăn nhiều đồ ăn nhanh, thức ăn chứa nhiều đường và muối) và thiếu vận động. Đây là một vấn đề cần được giải quyết sớm để bảo vệ sức khỏe của trẻ em.
Yếu tố di truyền
Yếu tố di truyền cũng có ảnh hưởng đến nguy cơ mắc tăng huyết áp. Nếu trong gia đình có người bị huyết áp cao, con cái có thể có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Xem thêm: Huyết áp tăng về chiều
Triệu chứng của cao huyết áp ở trẻ em
Cao huyết áp ở trẻ em không phải lúc nào cũng dễ dàng nhận ra vì đa số các trẻ không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, nếu trẻ em tăng huyết áp quá cao, các triệu chứng dưới đây có thể xuất hiện:
- Đau đầu và chóng mặt: Trẻ có thể cảm thấy choáng váng, đau đầu.
- Mệt mỏi và thiếu năng lượng: Trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi bất thường, khó khăn khi tham gia các hoạt động thường ngày.
- Khó thở hoặc tim đập nhanh: Khi huyết áp tăng cao, tim phải làm việc nhiều hơn và có thể làm trẻ cảm thấy khó thở hoặc tim đập nhanh.
Nếu phát hiện những triệu chứng này, ba mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra huyết áp.
Đối tượng nguy cơ cao mắc cao huyết áp ở trẻ em
Một số trẻ có nguy cơ cao mắc tăng huyết áp, bao gồm:
- Trẻ thừa cân hoặc béo phì: Nhóm trẻ có nguy cơ cao nhất mắc tăng huyết áp.
- Trẻ có tiền sử gia đình bị huyết áp cao: Nếu cha mẹ hoặc ông bà có huyết áp cao, trẻ cũng có nguy cơ mắc bệnh này.
- Trẻ bị các bệnh lý khác: Trẻ mắc các bệnh lý về thận, tiểu đường, hoặc các vấn đề liên quan đến hormone như cường giáp cũng có nguy cơ bị huyết áp cao.
Xem thêm: Huyết áp tăng về đêm
Các xét nghiệm chẩn đoán huyết áp ở trẻ em
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra mức cholesterol, tiểu đường, và các vấn đề liên quan đến thận.
- Xét nghiệm nước tiểu: Phát hiện dấu hiệu tổn thương thận hoặc các vấn đề như protein và máu trong nước tiểu.
- Siêu âm tim: Đánh giá chức năng và cấu trúc của tim, giúp phát hiện các bệnh tim bẩm sinh hoặc các vấn đề liên quan đến động mạch.
- Siêu âm thận: Kiểm tra chức năng thận và phát hiện các vấn đề như hẹp động mạch thận.
- Xét nghiệm chức năng tuyến giáp: Kiểm tra hormone tuyến giáp để phát hiện các bệnh lý như cường giáp, có thể gây cao huyết áp ở trẻ em.
- Xét nghiệm hormone khác (nếu cần): Đánh giá các hormone khác như cortisol để phát hiện các rối loạn nội tiết như hội chứng Cushing, có thể làm tăng huyết áp.
Các biện pháp điều trị tăng huyết áp ở trẻ em
Sử dụng thuốc theo chỉ định
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm huyết áp cho trẻ. Việc sử dụng thuốc cần được theo dõi cẩn thận và điều chỉnh để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho trẻ. Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị tăng huyết áp:
- Thuốc lợi tiểu: Giúp cơ thể loại bỏ dư thừa muối và nước, làm giảm thể tích máu và giúp hạ huyết áp, ví dụ Hydrochlorothiazide.
- Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors): Giúp giãn nở các mạch máu và làm giảm huyết áp, giúp máu lưu thông dễ dàng hơn. ví dụ là Enalapril, Lisinopril.
- Thuốc chẹn beta: Giảm nhịp tim và lực co bóp của tim, giúp giảm huyết áp, ví dụ là Atenolol, Metoprolol.
Việc sử dụng thuốc sẽ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng cao huyết áp ở trẻ em và các yếu tố sức khỏe khác của trẻ. Bác sĩ sẽ theo dõi sự đáp ứng của trẻ với thuốc và điều chỉnh liều lượng khi cần thiết.
Lưu ý: Việc sử dụng thuốc cần được bác sĩ theo dõi chặt chẽ để tránh tác dụng phụ và đảm bảo hiệu quả điều trị.
Thay đổi lối sống
Bên cạnh việc dùng thuốc, thay đổi lối sống là yếu tố cực kỳ quan trọng giúp kiểm soát huyết áp của trẻ lâu dài. Các biện pháp gồm:
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh:
- Giảm muối: Hạn chế việc cho trẻ ăn thực phẩm chứa nhiều muối như thức ăn chế biến sẵn, snack, hoặc đồ ăn nhanh. Lượng muối cao làm tăng huyết áp.
- Tăng cường rau và trái cây: Cung cấp đủ vitamin, khoáng chất, và chất xơ cho cơ thể. Những thực phẩm này giúp duy trì huyết áp ổn định.
- Giảm đồ ăn chứa nhiều đường và chất béo: Tránh cho trẻ ăn các thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo không lành mạnh như bánh kẹo, nước ngọt, và đồ chiên rán.
Duy trì cân nặng hợp lý:
Nếu trẻ bị thừa cân hoặc béo phì, việc giảm cân có thể giúp giảm huyết áp đáng kể. Một chế độ ăn lành mạnh kết hợp với vận động sẽ giúp trẻ duy trì cân nặng hợp lý và ổn định huyết áp.
Tăng cường hoạt động thể chất:
Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể thao hoặc vận động như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, hoặc chơi bóng đá. Trẻ cần ít nhất 60 phút vận động mỗi ngày để giúp giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe tim mạch.
Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử:
Trẻ em dành quá nhiều thời gian trước màn hình TV, điện thoại, hoặc máy tính sẽ có nguy cơ cao mắc các vấn đề sức khỏe, bao gồm tăng huyết áp. Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời, vui chơi cùng bạn bè thay vì ngồi lâu trước màn hình.
Giảm căng thẳng và lo âu:
Stress có thể làm tăng huyết áp, vì vậy trẻ cần học cách thư giãn và giảm bớt căng thẳng. Các hoạt động như nghe nhạc, vẽ tranh, hoặc chơi cùng gia đình có thể giúp trẻ thư giãn.
Lưu ý: Các thay đổi này nên được thực hiện dần dần và được giám sát để đảm bảo trẻ có thể duy trì thói quen lành mạnh này lâu dài.
Khám phá chương trình điều trị cao huyết áp
- Kiểm soát huyết áp hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, đột quỵ và suy thận
- Điều trị và theo dõi liên tục trong 48 tuần (12 tháng)
- Phù hợp cho người cao tuổi có nguy cơ mắc biến chứng tim mạch và đột quỵ
Xem thêm: Huyết áp tăng khi bị hành kinh
Phòng ngừa cao huyết áp ở trẻ em
Phòng ngừa tăng huyết áp ở trẻ em rất quan trọng và có thể thực hiện thông qua các biện pháp đơn giản sau:
Duy trì lối sống lành mạnh
Giới hạn thức ăn nhiều muối và đường:
Hạn chế cho trẻ ăn thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, snack, hoặc các món ăn chứa nhiều muối và đường, vì những thực phẩm này có thể làm tăng huyết áp. Thay vào đó, hãy khuyến khích trẻ ăn các món ăn tự nấu, tươi mới, và ít gia vị.
Khuyến khích ăn nhiều rau, trái cây, và thực phẩm giàu chất xơ:
Rau, trái cây, và thực phẩm giàu chất xơ giúp cung cấp vitamin, khoáng chất, và chất xơ cần thiết cho cơ thể. Các loại thực phẩm này giúp duy trì huyết áp ổn định và tốt cho hệ tiêu hóa.
Giảm đồ ăn chứa nhiều chất béo và calo:
Tránh cho trẻ ăn quá nhiều thức ăn chiên rán, bánh kẹo, hoặc các thực phẩm giàu chất béo không lành mạnh. Những thực phẩm này không chỉ gây tăng huyết áp mà còn có thể dẫn đến thừa cân và béo phì.
Khuyến khích trẻ tham gia hoạt động thể dục thể thao:
Trẻ cần ít nhất 60 phút vận động mỗi ngày. Các hoạt động như chạy bộ, bơi lội, đi xe đạp, chơi bóng đá hoặc các trò chơi ngoài trời giúp trẻ phát triển thể lực và duy trì huyết áp khỏe mạnh.
Giới hạn thời gian ngồi trước màn hình:
Trẻ em dành quá nhiều thời gian chơi game, xem TV, hoặc sử dụng điện thoại có thể dễ dẫn đến tình trạng ít vận động và tăng cân. Cần khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất thay vì ngồi lâu trước màn hình.
Kiểm soát cân nặng:
Nếu trẻ có dấu hiệu thừa cân hoặc béo phì, hãy giúp trẻ duy trì cân nặng hợp lý bằng cách kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh và các hoạt động thể thao đều đặn. Kích thích trẻ ăn uống đầy đủ và cân bằng, tránh tình trạng ăn uống quá mức.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Đo huyết áp thường xuyên:
Các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đi kiểm tra huyết áp ít nhất một lần mỗi năm. Đặc biệt là đối với trẻ có các yếu tố nguy cơ cao như béo phì, có tiền sử gia đình bị huyết áp cao hoặc mắc các bệnh lý khác.
Khám sức khỏe định kỳ:
Khám sức khỏe tổng quát giúp phát hiện các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn khác. Ngoài đo huyết áp, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra sự phát triển của trẻ, sức khỏe tim mạch, chức năng thận, và các chỉ số quan trọng khác.
Theo dõi các yếu tố nguy cơ:
Nếu trẻ có các yếu tố nguy cơ như thừa cân, ít vận động, hoặc có người thân trong gia đình bị huyết áp cao, việc theo dõi huyết áp thường xuyên sẽ giúp phát hiện và điều trị kịp thời.
Kết luận
Tăng huyết áp trẻ em là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ, và thực hiện các biện pháp điều trị khi cần thiết, bậc phụ huynh có thể bảo vệ sức khỏe của trẻ và giúp trẻ phát triển khỏe mạnh trong tương lai.
https://www.msdmanuals.com/professional/pediatrics/hypertension-in-children/hypertension-in-children
