Nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột và triệu chứng cần lưu ý

Tăng huyết áp đột ngột là một tình trạng nguy hiểm, dễ dẫn đến các biến chứng như đột quỵ, suy tim, hoặc tổn thương nội tạng. Bài viết này của Diag làm rõ các nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột, dấu hiệu nhận biết, và cách phòng tránh hiệu quả.

Nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột

1. Ngừng dùng thuốc điều trị

Người mắc bệnh cao huyết áp thường được kê đơn thuốc để kiểm soát tình trạng này. Tuy nhiên, nếu tự ý ngừng sử dụng thuốc hoặc không tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ, huyết áp sẽ dễ tăng nhanh và vượt tầm kiểm soát. Đây là nguyên nhân nguy hiểm hàng đầu dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.

Ngừng thuốc có thể nguy hiểm vì:

• Khi không dùng thuốc đều đặn, huyết áp không còn được kiểm soát, dẫn đến tình trạng huyết áp tăng đột ngột.
• Việc tăng nhanh huyết áp làm tăng nguy cơ xảy ra các biến cố như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, hoặc suy tim cấp.

Giải pháp:

• Không tự ý ngừng thuốc: Nếu cảm thấy sức khỏe đã tốt hơn, hỏi ý kiến bác sĩ trước khi thay đổi hoặc ngừng điều trị.
• Kiểm tra tác dụng phụ: Nếu gặp các vấn đề như mệt mỏi, xây xẩm do thuốc, nên đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều chỉnh thuốc phù hợp.

2. Chế độ ăn không hợp lý

Thói quen ăn uống thiếu khoa học là một trong những nguyên nhân lớn làm tăng huyết áp. Việc ăn quá nhiều muối (Natri), đồ chiên xào, hoặc đường khiến cơ thể giữ nước. Natri khiến cơ thể giữ nước để cân bằng áp lực thẩm thấu. Khi lượng nước tích tụ quá nhiều, áp lực trong lòng mạch tăng lên, khiến tim phải hoạt động mạnh hơn, từ đó huyết áp tăng đột ngột.

Thực phẩm gây tăng huyết áp:

• Thức ăn nhanh: Gà rán, pizza, và hamburger thường chứa lượng lớn muối và chất béo.
• Thực phẩm chế biến sẵn: Xúc xích, thịt nguội, và đồ hộp thường chứa nhiều natri bảo quản.
• Đồ ngọt: Nước ngọt có gas, bánh kẹo khiến cơ thể hấp thu quá nhiều đường, gây mất cân bằng chuyển hóa.

Giải pháp:

• Hạn chế muối: Chỉ nên sử dụng không quá 5g muối mỗi ngày.
• Tăng cường thực phẩm giàu kali: Kali giúp loại bỏ natri thừa ra khỏi cơ thể, giảm áp lực mạch máu. Các thực phẩm giàu kali gồm chuối, khoai lang, rau chân vịt, và cà chua.
• Tránh đồ ăn nhanh: Lựa chọn các món ăn tươi, tự nấu để kiểm soát lượng muối và dầu mỡ.

3. Tương tác thuốc

Nhiều loại thuốc điều trị các bệnh lý khác có thể vô tình làm tăng huyết áp. Nguyên nhân do tác dụng phụ hoặc tương tác với thuốc hạ áp mà bạn đang sử dụng.

Các loại thuốc dễ gây tương tác:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Ibuprofen, naproxen được sử dụng để giảm đau và viêm, nhưng có thể làm co mạch máu, gây tăng huyết áp.
• Thuốc tránh thai: Các loại thuốc nội tiết tố chứa estrogen có thể gây giữ nước và tăng áp lực máu.
• Thuốc chống trầm cảm: Một số loại thuốc điều trị trầm cảm ảnh hưởng đến thần kinh giao cảm, làm huyết áp tăng cao.

Giải pháp:

• Thông báo cho bác sĩ: Trình bày đầy đủ danh sách thuốc đang sử dụng để bác sĩ kiểm tra nguy cơ tương tác.
• Hạn chế tự ý dùng thuốc: Tránh mua thuốc không kê đơn khi chưa rõ các tác dụng phụ hoặc tương tác tiềm ẩn.

4. Bệnh lý tiềm ẩn

Một số bệnh lý nền có thể làm huyết áp tăng đột ngột mà không có dấu hiệu báo trước. Các bệnh lý thường gặp:

• Hẹp động mạch thận: Khi động mạch dẫn máu đến thận bị thu hẹp, thận không thể lọc máu hiệu quả, khiến cơ thể tăng sản xuất hormone làm co mạch và tăng huyết áp.
• U tủy thượng thận (pheochromocytoma): Khối u kích thích cơ thể sản xuất nhiều hormone adrenaline, dẫn đến co mạch, tim đập nhanh, và huyết áp tăng cao.
• Rối loạn nội tiết: Các bệnh lý tuyến giáp (như cường giáp) hoặc tuyến yên cũng có thể làm rối loạn sự điều hòa huyết áp.

Các dấu hiệu liên quan:

• Đau đầu dữ dội.
• Nhịp tim nhanh, hồi hộp.
• Khó thở, mệt mỏi kéo dài.

Giải pháp:

• Khám sức khỏe định kỳ: Kiểm tra sức khỏe đều đặn giúp phát hiện sớm các bệnh lý.
• Thực hiện xét nghiệm: Nếu có các dấu hiệu nghi ngờ, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu, siêu âm thận, hoặc chụp cắt lớp để chẩn đoán chính xác.

Triệu chứng và biến chứng của tăng huyết áp đột ngột

Khi huyết áp tăng đột ngột, cơ thể thường biểu hiện một số dấu hiệu như:

• Nhức đầu: Đau dữ dội, nhất là ở vùng sau gáy hoặc hai bên thái dương.
• Choáng váng: Cảm giác mất thăng bằng, chóng mặt, đứng không vững, và khó nói.
• Nhìn mờ: Do áp lực tăng lên các mạch máu trong mắt, gây mờ mắt hoặc xuất hiện các điểm sáng.
• Khó thở: Tim và phổi phải hoạt động quá mức, dẫn đến cảm giác khó khăn khi thở, ngột ngạt.
• Đau tức ngực: Tim bị áp lực lớn gây đau hoặc tức ngực, có thể lan sang vai, tay trái.
• Các triệu chứng nặng hơn: Chảy máu cam, buồn nôn, và tê yếu tay chân. Trường hợp nguy hiểm có thể gây co giật, hôn mê.

Tăng huyết áp kéo dài hoặc tăng đột ngột có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm:

• Đột quỵ: Tăng huyết áp làm tổn thương mạch máu não, gây nguy cơ vỡ mạch hoặc cục máu đông. Có thể gây nhồi máu não hoặc xuất huyết não, tai biến.
• Nhồi máu cơ tim: Mạch máu tim bị hẹp hoặc tắc nghẽn, gây tổn thương cơ tim.
• Suy tim cấp: Tim hoạt động quá mức trong thời gian dài, cơ tim dày lên và suy yếu, dẫn đến suy tim.
• Suy thận: Mạch máu thận bị tổn thương, giảm khả năng lọc máu, và gây suy thận mạn tính.
• Bệnh võng mạc: Huyết áp cao làm tổn thương mạch máu võng mạc, gây mờ mắt và nguy cơ mất thị lực.

Cách xử trí khi bị tăng huyết áp đột ngột

Khi gặp tình trạng tăng huyết áp đột ngột, bạn cần thực hiện các bước sau:

• Bình tĩnh: Ngồi hoặc nằm nghỉ ở tư thế thoải mái.
• Đo huyết áp: Kiểm tra chỉ số, nếu trên 180/120 mmHg là tình trạng nguy hiểm.
• Dùng thuốc: Uống thuốc hạ huyết áp khẩn cấp theo hướng dẫn bác sĩ.
• Gọi cấp cứu: Nếu không giảm sau 5-10 phút, cần gọi cấp cứu ngay.

Cách phòng tránh tăng huyết áp đột ngột

Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:

• Giảm muối: Tránh các thực phẩm mặn, hạn chế đồ ăn chế biến sẵn.
• Tập thể dục: Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga giúp cải thiện tuần hoàn máu.
• Quản lý căng thẳng: Dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, và ngủ đủ giấc.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe thường xuyên để phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ.

Kết luận

Tăng huyết áp đột ngột là tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân tăng huyết áp đột ngột, triệu chứng, và các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả. Hãy chủ động theo dõi huyết áp và thực hiện lối sống lành mạnh để phòng tránh nguy cơ này.