Tăng huyết áp theo JNC 7: Hướng dẫn và khuyến nghị

JNC 7 tăng huyết áp là gì? Đây là một báo cáo do Ủy ban Quốc gia Hoa Kỳ về Tăng huyết áp công bố vào năm 2003 để hướng dẫn chi tiết các phương pháp hiệu quả để phòng ngừa, phát hiện, chẩn đoán, và điều trị bệnh. Tìm hiểu rõ hơn cùng Diag nhé!

Huyết áp là gì?

Huyết áp là áp lực của máu tác động lên thành mạch máu khi tim bơm máu đi khắp cơ thể. Bạn có thể hình dung, khi tim co bóp để đẩy máu đi, nó tạo ra một lực áp vào thành các mạch máu – đó chính là huyết áp.

Chỉ số huyết áp gồm hai phần:

• Huyết áp tâm thu (số trên): Áp lực máu khi tim co bóp mạnh nhất để đẩy máu đi.
• Huyết áp tâm trương (số dưới): Áp lực máu khi tim ở trạng thái nghỉ giữa hai lần co bóp.

Huyết áp cho thấy sức khỏe của tim và mạch máu. Nếu huyết áp nằm trong giới hạn bình thường, tim và mạch máu sẽ hoạt động hiệu quả, đưa máu và oxy đến nuôi các cơ quan trong cơ thể. Tuy nhiên, khi huyết áp bất thường, cơ thể sẽ gặp nhiều vấn đề:

• Huyết áp cao: Khi áp lực máu quá lớn. Điều này làm tim và mạch máu hoạt động quá tải, dẫn đến nguy cơ các bệnh nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, hoặc suy tim.
• Huyết áp thấp: Khi áp lực máu quá yếu, khiến các cơ quan không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng. Điều này có thể gây chóng mặt, ngất xỉu, và trong trường hợp nặng có thể ảnh hưởng đến chức năng não và tim.

Theo hướng dẫn của JNC 7, huyết áp lý tưởng là dưới 120/80 mmHg. Nếu chỉ số cao hơn, bạn có thể đang ở mức tiền tăng huyết áp hoặc tăng huyết áp, và cần điều chỉnh lối sống để giảm nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Xem thêm: Điều trị tăng huyết áp

JNC 7 tăng huyết áp là gì?

JNC 7 (Seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure) là một báo cáo do Ủy ban Quốc gia Hoa Kỳ về Tăng huyết áp công bố vào năm 2003. Đây là hướng dẫn chi tiết nhằm cung cấp các phương pháp hiệu quả để phòng ngừa, phát hiện, chẩn đoán, và điều trị bệnh. Hướng dẫn này được xây dựng dựa trên các nghiên cứu lâm sàng và kinh nghiệm thực tế, nhằm giảm nguy cơ biến chứng tim mạch cho người bệnh.

Xem thêm: Tiêu chuẩn chẩn đoán tăng huyết áp

Tăng huyết áp được ví như “kẻ giết người thầm lặng” vì nó thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Đột quỵ (tai biến mạch máu não): Do áp lực máu cao, các mạch máu trong não có thể bị vỡ hoặc tắc nghẽn, gây tổn thương não nghiêm trọng.
• Nhồi máu cơ tim: Huyết áp cao khiến mạch máu bị tổn thương, dẫn đến xơ vữa động mạch và cản trở dòng máu đến tim, gây nhồi máu cơ tim.
• Suy tim: Tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu qua các mạch máu bị co thắt, lâu dài dẫn đến suy giảm chức năng tim.
• Suy thận: Huyết áp cao kéo dài có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận. Điều này làm ảnh hưởng đến khả năng lọc máu và đào thải chất thải của cơ quan này.

Do đó, hướng dẫn JNC 7 được xây dựng nhằm giúp người bệnh và các chuyên gia y tế nhận diện tình trạng tăng huyết áp ở giai đoạn sớm nhất có thể, từ đó đưa ra các biện pháp ngăn ngừa và điều trị hiệu quả.

Xem thêm: Xử trí tăng huyết áp

Nội dung chính của JNC 7

• Phân loại huyết áp: JNC 7 đưa ra các ngưỡng chỉ số cụ thể để phân loại mức độ huyết áp, từ bình thường, tiền tăng huyết áp, đến tăng huyết áp giai đoạn 1 và giai đoạn 2. Điều này giúp bệnh nhân và bác sĩ có cái nhìn rõ ràng về tình trạng sức khỏe của họ.
• Đánh giá nhóm nguy cơ: Báo cáo nhấn mạnh việc đánh giá các yếu tố nguy cơ khác đi kèm như bệnh tim, đái tháo đường, và béo phì. Những yếu tố này làm tăng khả năng xảy ra biến chứng nặng nề hơn ở người tăng huyết áp.
• Khuyến nghị điều trị:
  • Thay đổi lối sống: Bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc quản lý cao huyết áp, bao gồm chế độ dinh dưỡng lành mạnh, tập thể dục đều đặn, hạn chế muối, và bỏ thuốc lá.
  • Điều trị bằng thuốc: Trong trường hợp huyết áp không được kiểm soát tốt qua thay đổi lối sống, JNC 7 gợi ý sử dụng các loại thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors), và thuốc chẹn beta.
• Mục tiêu điều trị: Hướng dẫn này đề ra mục tiêu rõ ràng về huyết áp cần đạt được để giảm nguy cơ biến chứng. Đối với người không có bệnh lý khác, mục tiêu là dưới 140/90 mmHg. Đối với người mắc bệnh tiểu đường hoặc bệnh thận mạn, mục tiêu thấp hơn, dưới 130/80 mmHg.

JNC 7 hướng đến những ai?

• Bác sĩ và nhân viên y tế: Báo cáo này cung cấp một tài liệu tham khảo quan trọng cho các chuyên gia y tế trong việc chẩn đoán và điều trị tăng huyết áp.
• Người bệnh và cộng đồng: Nhờ những hướng dẫn dễ hiểu về thay đổi lối sinh hoạt và các cảnh báo nguy cơ, JNC 7 giúp nâng cao nhận thức cho người dân về tầm quan trọng của việc kiểm soát huyết áp.

Điểm khác biệt so với hướng dẫn cũ (tăng huyết áp theo JNC 6)

Một trong những điểm mới quan trọng của JNC 7 so với tăng huyết áp theo JNC 6 là việc bổ sung khái niệm “tiền tăng huyết áp”. Khái niệm này được đưa ra để nhấn mạnh rằng, dù huyết áp chưa đạt đến mức được gọi là “tăng huyết áp”, nhưng nếu không kiểm soát và thay đổi lối sống sớm, người bệnh có nguy cơ cao tiến triển thành tăng huyết áp thực sự.

Tiền tăng huyết áp được xác định khi chỉ số huyết áp nằm trong khoảng 120-139 mmHg (tâm thu) và/hoặc 80-89 mmHg (tâm trương). Ở mức này, bạn chưa cần sử dụng thuốc điều trị, nhưng cần áp dụng các biện pháp thay đổi lối sống để phòng ngừa nguy cơ bệnh trở nặng.

Trước đây, trong JNC 6, các chỉ số này được coi là bình thường cao, không được chú trọng nhiều. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rằng những người có huyết áp trong khoảng này vẫn có nguy cơ cao bị các biến chứng tim mạch như:

• Đột quỵ: Nguy cơ xảy ra tai biến mạch máu não tăng lên đáng kể nếu không có biện pháp kiểm soát huyết áp.
• Nhồi máu cơ tim: Huyết áp cao dần theo thời gian có thể làm hẹp và xơ cứng động mạch, dẫn đến nguy cơ nhồi máu cơ tim.
• Suy thận: Huyết áp cao liên tục có thể làm tổn thương thận, ảnh hưởng đến khả năng lọc máu và bài tiết chất thải.

Do đó, khác với JNC 6, JNC 7 đã đưa ra khuyến cáo cụ thể về tiền tăng huyết áp. Mục đích nhằm cảnh báo người bệnh và các chuyên gia y tế về tầm quan trọng của việc điều chỉnh lối sống từ sớm để ngăn chặn các rủi ro trên.

Xem thêm: 4 cấp độ dự phòng tăng huyết áp

Phân loại tăng huyết áp theo JNC 7

Dưới đây là bảng phân loại các mức độ huyết áp theo hướng dẫn của JNC 7:

Yếu tố nguy cơ và phân tầng rủi ro

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến tăng huyết áp

Những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:

• Tuổi tác: Người lớn tuổi thường dễ bị tăng huyết áp.
• Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình bạn có người mắc bệnh tăng huyết áp hoặc tim mạch, bạn cũng dễ mắc bệnh hơn.
• Thừa cân, béo phì: Cân nặng dư thừa làm tăng áp lực lên thành mạch máu.
• Hút thuốc lá: Chất độc trong khói thuốc làm hỏng các mạch máu, tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn nhiều muối, ít rau quả làm tăng nguy cơ tăng huyết áp.
• Rối loạn mỡ máu: Cholesterol cao gây ra xơ cứng và hẹp mạch máu.
• Bệnh tiểu đường: Làm tổn thương các mạch máu, dẫn đến huyết áp cao.

Xem thêm: Cận lâm sàng tăng huyết áp

Phân chia rủi ro trong điều trị

JNC 7 chia bệnh nhân thành các nhóm rủi ro khác nhau dựa trên số lượng yếu tố nguy cơ. Những người có nhiều yếu tố nguy cơ hoặc đã có tổn thương cơ quan quan trọng (tim, thận) cần điều trị tích cực hơn để ngăn ngừa biến chứng.

Khuyến nghị về thay đổi lối sống

Để kiểm soát và giảm huyết áp, JNC 7 khuyến nghị thực hiện các thay đổi lối sống lành mạnh như sau:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Áp dụng chế độ ăn DASH với nhiều rau củ, trái cây, sữa ít béo, và giảm muối. Hạn chế ăn đồ chiên rán, thức ăn nhanh, và các món nhiều đường, mỡ.
• Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần. Các bài tập đơn giản như đi bộ, bơi lội, hoặc đạp xe đều rất tốt.
• Kiểm soát cân nặng: Nếu bạn đang thừa cân, hãy cố gắng giảm ít nhất 5-10% trọng lượng cơ thể để giúp giảm áp lực lên tim và mạch máu.
• Hạn chế rượu bia: Không nên uống quá 1-2 ly/ngày (tương đương 1 ly rượu vang hoặc 1 cốc bia nhỏ).
• Ngừng hút thuốc lá: Bỏ thuốc lá giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ biến chứng.

Dưới đây là bảng tóm tắt các khuyến nghị thay đổi lối sống:

Xem thêm: Cách trị tăng huyết áp tại nhà

Hướng dẫn điều trị tăng huyết áp theo JNC 7

Mục tiêu của điều trị huyết áp:

• Mục tiêu chung: Giữ huyết áp dưới 140/90 mmHg.
• Người có bệnh lý khác (tiểu đường, bệnh thận): Mục tiêu thấp hơn, dưới 130/80 mmHg.

Các loại thuốc thường dùng

Các nhóm thuốc chính được sử dụng để điều trị tăng huyết áp gồm:

• Thuốc lợi tiểu: Giúp thải bớt muối và nước ra khỏi cơ thể, giảm áp lực máu.
• Thuốc ức chế men chuyển (ACE inhibitors): Giúp giãn mạch, giảm áp lực.
• Thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARBs): Ngăn chặn tác động của angiotensin II, một chất làm co mạch.
• Thuốc chẹn beta: Làm giảm nhịp tim và áp lực máu.
• Thuốc chẹn kênh canxi: Giúp thư giãn và mở rộng mạch máu.

Lựa chọn thuốc phù hợp với từng trường hợp:

• Người mắc bệnh tiểu đường: Nên sử dụng thuốc ACE inhibitors hoặc ARBs để bảo vệ thận.
• Người có bệnh tim mạch: Ưu tiên thuốc chẹn beta và thuốc lợi tiểu.
• Người bị suy thận: Cần theo dõi sát sao khi sử dụng thuốc vì có nguy cơ tăng kali máu.

Lời kết

Hướng dẫn JNC 7 tăng huyết áp giúp mang lại cái nhìn toàn diện về tăng huyết áp, hỗ trợ bác sĩ và người bệnh quản lý tình trạng này hiệu quả hơn. Việc kết hợp thay đổi lối sống và điều trị bằng thuốc sẽ giúp bạn kiểm soát huyết áp tốt hơn, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ hay suy tim.

Xem thêm: Tư vấn bệnh nhân tăng huyết áp