Huyết áp thay đổi do những yếu tố nào?

Huyết áp phụ thuộc vào những yếu tố nào?

Huyết áp là áp lực máu tác động lên thành động mạch khi tim co bóp và đẩy máu vào các mạch máu. Có nhiều nguyên nhân làm thay đổi huyết áp của một người, bao gồm cả yếu tố bên trong cơ thể và yếu tố môi trường xung quanh.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tăng huyết áp

Tăng huyết áp là một vấn đề sức khỏe phổ biến, có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, từ trẻ em đến người lớn. Nhiều yếu tố khác nhau như lối sống, di truyền và các bệnh lý mãn tính đều có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh này.

Tiền sử gia đình

Nếu bố mẹ hoặc người thân trong gia đình có tiền sử bị tăng huyết áp, bạn có nguy cơ cao hơn mắc phải tình trạng này. Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, vì các đặc điểm về cấu trúc và chức năng của hệ thống tim mạch có thể được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Độ tuổi và giới tính

Càng lớn tuổi, nguy cơ bị tăng huyết áp càng cao. Các mạch máu dần mất tính đàn hồi theo thời gian, dẫn đến tăng huyết áp. Tuy nhiên, trẻ em cũng có thể bị tăng huyết áp trong một số trường hợp.

Ở tuổi trung niên, nam giới có nguy cơ cao bị cao huyết áp do các yếu tố như hormone testosterone và lối sống. Tuy nhiên, sau khi phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh, lượng hormone estrogen giảm mạnh, làm giảm khả năng bảo vệ mạch máu, dẫn đến tăng nguy cơ cao huyết áp. Sự thay đổi hormone này khiến nguy cơ cao huyết áp ở nữ giới sau mãn kinh cao hơn so với nam giới.

Xem thêm: Huyết áp thay đổi như thế nào trong hệ mạch?

Thừa cân, béo phì

Béo phì là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tăng huyết áp. Khi trọng lượng cơ thể tăng lên, nhu cầu máu cung cấp oxy và dinh dưỡng cho các mô cơ thể cũng tăng. Điều này làm tăng áp lực lên thành động mạch, khiến huyết áp tăng cao. Ngoài ra, mỡ thừa còn có thể làm cản trở hoạt động của các mạch máu, làm cho việc kiểm soát huyết áp trở nên khó khăn hơn.

Ít vận động thể chất không chỉ khiến cơ thể tăng cân mà còn gây ra tình trạng cứng và giảm độ đàn hồi của mạch máu. Khi mạch máu không còn độ đàn hồi tốt, áp lực máu tăng lên, dẫn đến nguy cơ cao bị cao huyết áp.

Xem thêm: Cơ chế điều hòa huyết áp

Chế độ ăn nhiều muối và ít kali

Khi lượng muối quá cao sẽ gây ra tình trạng giữ nước, làm tăng áp lực trong mạch máu và dẫn đến tăng huyết áp. Bên cạnh đó, kali giúp điều chỉnh lượng sodium trong cơ thể, do đó, việc thiếu hụt kali cũng là một nguyên nhân góp phần vào việc tăng huyết áp.

Hút thuốc lá, uống rượu bia, cafein quá mức

Hút thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc làm tổn thương thành mạch máu, khiến chúng bị hẹp lại và dẫn đến tăng huyết áp. Nicotin trong thuốc lá cũng gây co thắt động mạch, làm tăng áp lực máu. Ngay cả việc hít phải khói thuốc lá thụ động cũng có tác động xấu đến sức khỏe tim mạch và làm tăng nguy cơ bị cao huyết áp.

Rượu bia, cafein có thể làm tăng huyết áp, đặc biệt là ở nam giới. Việc uống nhiều không chỉ gây tổn thương đến tim mà còn làm tăng nguy cơ bị cao huyết áp, do đó, cần hạn chế lượng tiêu thụ hàng ngày để giữ gìn sức khỏe tim mạch.

Căng thẳng, lo âu

Căng thẳng kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, làm tăng cung lượng tim và gây co thắt mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp tạm thời. Khi căng thẳng kéo dài, cơ thể tăng tiết hormone như adrenaline và cortisol, làm tăng nhịp tim và huyết áp, có thể gây căng thẳng cho hệ tim mạch. Việc này, nếu kéo dài, có thể biến chứng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch.

Xem thêm: Mối quan hệ giữa nhịp tim và huyết áp

Bệnh mãn tính

Một số bệnh lý mãn tính như tiểu đường, bệnh thận, và hội chứng ngưng thở khi ngủ đều có liên quan đến việc tăng huyết áp. Các bệnh này có thể làm giảm khả năng kiểm soát huyết áp của cơ thể, khiến huyết áp dễ tăng cao hơn bình thường.

Xem thêm: Các bệnh liên quan đến huyết áp

Các yếu tố ảnh hưởng huyết áp thấp

Có nhiều yếu tố có thể góp phần gây ra huyết áp thấp, bao gồm các vấn đề sức khỏe hoặc thuốc men. Dưới đây là chi tiết các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp thấp:

Mất nước

Cơ thể mất nước khi không bổ sung đủ nước hoặc do đổ mồ hôi quá mức, tiêu chảy hoặc nôn mửa. Khi cơ thể thiếu nước, thể tích máu giảm đi, tăng sức cản mạch máu và làm giảm huyết áp. Trong trường hợp mất nước nặng, có thể dẫn đến tình trạng sốc do thiếu máu, một tình trạng nguy hiểm.

Bệnh lý nền

Các vấn đề về tim, như suy tim, nhịp tim chậm (bradycardia), hoặc bệnh van tim, có thể ảnh hưởng đến khả năng bơm máu hiệu quả của tim. Khi tim không bơm đủ máu để cung cấp oxy và dưỡng chất cho các cơ quan trong cơ thể, huyết áp sẽ giảm.

Một số vấn đề liên quan đến hệ thống nội tiết, chẳng hạn như suy giáp (hypothyroidism) hoặc suy tuyến thượng thận (bệnh Addison), có thể làm giảm khả năng điều chỉnh huyết áp của cơ thể. Các hormone do tuyến giáp và tuyến thượng thận tiết ra đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì huyết áp bình thường, và khi chúng hoạt động không tốt, huyết áp có thể giảm.

Xem thêm: Huyết áp người trên 70 tuổi

Thiếu máu

Thiếu máu xảy ra khi cơ thể không có đủ tế bào hồng cầu khỏe mạnh hoặc khi nồng độ hemoglobin trong máu thấp. Hemoglobin là protein mang oxy trong máu, và khi thiếu, cơ thể không nhận đủ oxy, dẫn đến cảm giác mệt mỏi và hạ huyết áp.

Độ nhớt của máu

Độ nhớt máu có thể ảnh hưởng đến huyết áp. Khi máu quá đặc, áp lực cần thiết để bơm máu qua hệ tuần hoàn sẽ tăng lên, dẫn đến huyết áp cao. Tình trạng này thường xảy ra ở những người bị mất nước hoặc mắc các bệnh lý như đa hồng cầu, khi số lượng hồng cầu tăng cao làm tăng độ nhớt của máu.

Dùng thuốc

Nhiều loại thuốc có thể gây ra tình trạng hạ huyết áp như một tác dụng phụ. Các thuốc lợi tiểu (dùng để giảm lượng nước trong cơ thể), thuốc giãn mạch (dùng để điều trị huyết áp cao), hoặc thuốc chống trầm cảm thường có tác dụng làm giảm huyết áp. Người dùng cần phải theo dõi kỹ tình trạng huyết áp khi sử dụng những loại thuốc này và báo với bác sĩ nếu gặp triệu chứng bất thường.

Sốc nhiễm trùng (Sepsis)

Khi nhiễm trùng nặng lan rộng trong cơ thể, nó có thể gây giãn nở các mạch máu, làm cho huyết áp giảm đột ngột. Tình trạng này đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp vì nó có thể đe dọa tính mạng.

Mang thai

Trong quá trình mang thai, cơ thể của người phụ nữ phải điều chỉnh để cung cấp đủ máu và dưỡng chất cho thai nhi. Điều này đôi khi có thể dẫn đến tình trạng huyết áp thấp, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của thai kỳ, do sự giãn nở của hệ mạch máu.

Cần làm gì khi có nguy cơ cao mắc bệnh về huyết áp?

Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh huyết áp, hãy áp dụng những biện pháp dưới đây để kiểm soát huyết áp. Việc kiểm soát tốt chỉ số huyết áp giúp phòng ngừa các rối loạn và biến chứng nguy hiểm:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein lành mạnh như cá, đậu và các loại hạt. Hạn chế thức ăn nhiều chất béo bão hòa và thực phẩm chế biến sẵn. Giảm lượng muối tiêu thụ (không quá 5g/ngày) để giúp hạ huyết áp.
• Kiểm soát cân nặng: Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên tim và mạch máu, dẫn đến huyết áp cao hơn. Duy trì cân nặng ở mức hợp lý thông qua chế độ ăn và tập luyện có thể giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc: Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng huyết áp. Thực hành các phương pháp vận động giảm căng thẳng như thiền, yoga, hít thở sâu hoặc dành thời gian cho sở thích cá nhân có thể giúp duy trì tâm trạng thoải mái. Đảm bảo trẻ có giấc ngủ đủ từ 8-10 giờ mỗi đêm, giúp cơ thể phục hồi và duy trì nhịp tim, huyết áp ổn định.
• Không hút thuốc và hạn chế rượu: Nicotine trong thuốc lá làm co mạch máu, gây tăng huyết áp. Uống rượu quá mức cũng có thể làm tăng nguy cơ cao huyết áp. Hạn chế hoặc bỏ hẳn sẽ giúp cải thiện tình trạng sức khỏe tim mạch.
• Theo dõi huyết áp tại nhà: Sử dụng máy đo huyết áp tại nhà để kiểm tra định kỳ. Việc này giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường và có thể thông báo cho bác sĩ nếu cần thiết.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Định kỳ đi khám bác sĩ để kiểm tra tổng quát sức khỏe và kiểm tra huyết áp, đặc biệt nếu bạn có tiền sử gia đình bị cao huyết áp hoặc có các yếu tố nguy cơ khác.

Xem thêm: Khám huyết áp ở đâu?

Lời kết

Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp là bước đầu tiên để kiểm soát và ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến huyết áp. Hãy chủ động thay đổi lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học và thăm khám định kỳ để bảo vệ sức khỏe tim mạch của mình và gia đình.

Xem thêm: Huyết áp người trên 60 tuổi