Viêm mũi dị ứng thời tiết là gì? 7 mẹo chữa hiệu quả tại nhà

Viêm mũi dị ứng thời tiết là gì?

Viêm mũi dị ứng thời tiết là tình trạng viêm lớp niêm mạc mũi do hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các tác nhân dị ứng xuất hiện theo mùa. Người mắc viêm mũi dị ứng thời tiết có thể trải qua nhiều trị chứng khó chịu ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, bao gồm giấc ngủ, khả năng tập trung và hiệu suất làm việc. Việc nhận biết sớm triệu chứng và quản lý đúng cách giúp giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện sức khỏe hô hấp.

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng thời tiết xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các dị nguyên trong không khí, giải phóng histamine và các chất gây viêm, dẫn đến hắt hơi, nghẹt mũi, ngứa mũi và chảy nước mũi.

Các nguyên do thường gặp bao gồm:

• Phấn hoa từ cây, cỏ và hoa: Là một trong các tác nhân gây dị ứng phổ biến nhất, đặc biệt vào mùa xuân và mùa thu khi phấn hoa phát tán mạnh. Tùy theo vùng khí hậu, thời điểm phấn hoa nhiều có thể khác nhau, khiến bệnh nhân tái phát định kỳ hàng năm.
• Nấm mốc trong không khí: Bào tử nấm phát triển mạnh vào mùa mưa hoặc môi trường ẩm thấp, dễ xâm nhập vào niêm mạc mũi và kích thích phản ứng dị ứng, nhất là ở người có cơ địa nhạy cảm.
• Bụi nhà và lông thú: Các hạt bụi mịn, mạt bụi, lông chó mèo hoặc các protein trong nước bọt, nước tiểu động vật có thể trở thành dị nguyên mạnh, gây kích ứng và viêm niêm mạc mũi kéo dài.
• Thay đổi nhiệt độ và độ ẩm: Sự chênh lệch giữa nóng – lạnh, hanh khô hoặc ẩm thấp đều có thể làm niêm mạc mũi co giãn đột ngột, khiến phản ứng dị ứng dễ khởi phát hơn, đặc biệt ở người có bệnh nền hô hấp. Điều này thường diễn ra vào mùa hè hoặc mùa đông.
• Yếu tố di truyền và cơ địa dị ứng: Nếu trong gia đình có người bị hen phế quản, viêm da cơ địa hoặc viêm mũi dị ứng, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn do yếu tố di truyền về đáp ứng miễn dịch.

Triệu chứng đặc trưng của viêm mũi dị ứng thời tiết

Viêm mũi dị ứng theo mùa thường xuất hiện đột ngột khi cơ thể tiếp xúc với các tác nhân gây viêm mũi dị ứng trong không khí. Triệu chứng có thể nhẹ hoặc nặng, kéo dài vài tuần hoặc vài tháng tùy mùa và mức độ nhạy cảm của từng người.

Các triệu chứng đặc trưng gồm:

• Hắt hơi liên tục: Thường xảy ra thành từng cơn, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi ra ngoài trời.
• Ngứa ngáy, khó chịu ở mũi, họng hoặc mắt: Cảm giác ngứa rát, khó chịu, khiến người bệnh muốn dụi mũi hoặc chà mắt nhiều lần.
• Chảy nước mũi trong hoặc nghẹt mũi: Nước mũi trong, không có màu, kèm theo tắc nghẹt, khó thở nhẹ, thường xảy ra khi viêm mũi dị ứng thời tiết lạnh.
• Mỏi hoặc chảy nước mắt: Triệu chứng ở mắt thường đi kèm, đặc biệt khi dị ứng do phấn hoa.
• Các biểu hiện phụ trợ: Đau đầu nhẹ, mệt mỏi, khó ngủ hoặc giảm tập trung do triệu chứng kéo dài.

Nhận biết sớm các triệu chứng và dấu hiệu viêm mũi dị ứng thời tiết giúp người bệnh chủ động phòng tránh và điều trị, hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và nguy cơ biến chứng.

Xem thêm: Trời nóng bị ngứa khắp người

Viêm mũi dị ứng thời tiết có chữa được không?

Viêm mũi dị ứng thời tiết hoàn toàn có thể kiểm soát và cải thiện rõ rệt nếu được điều trị đúng cách và loại bỏ yếu tố gây kích ứng. Dù bệnh có xu hướng mạn tính và dễ tái phát, phần lớn người bệnh có thể sống khỏe, giảm triệu chứng đáng kể nhờ tuân thủ phác đồ điều trị và thay đổi lối sống phù hợp.

Cách chữa viêm mũi dị ứng thời tiết chuẩn y khoa hiện nay gồm:

• Thuốc kháng histamine: Giúp giảm nhanh các triệu chứng như hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mũi, ngứa mắt. Có thể dùng thuốc kháng histamine dạng uống hoặc xịt mũi, cho hiệu quả trong vài giờ.
• Thuốc corticoid xịt mũi: Là lựa chọn hàng đầu để kiểm soát viêm và giảm nghẹt mũi kéo dài. Cần sử dụng theo đúng hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.
• Thuốc hỗ trợ điều trị: Như dung dịch vệ sinh mũi, thuốc co mạch hoặc thuốc nhỏ mắt chống dị ứng, giúp giảm triệu chứng tại chỗ và cải thiện thông thoáng đường thở.
• Liệu pháp miễn dịch dị ứng: Dành cho người bị nặng hoặc không đáp ứng thuốc. Liệu pháp giúp “giải mẫn cảm” cơ thể với dị nguyên, giảm tần suất tái phát lâu dài.

7 mẹo chữa viêm mũi dị ứng thời tiết tại nhà

Bên cạnh việc dùng thuốc như thuốc kháng histamine theo hướng dẫn của bác sĩ, một số biện pháp tại nhà dưới đây có thể giúp giảm nghẹt mũi, hắt hơi và khó chịu do dị ứng thời tiết gây ra.

1. Rửa mũi bằng nước muối sinh lý

Rửa mũi giúp loại bỏ bụi, phấn hoa và dị nguyên bám trong niêm mạc mũi gây viêm mũi dị ứng. Bạn có thể dùng bình rửa hoặc xi lanh y tế chứa dung dịch NaCl 0,9%, nghiêng đầu sang một bên và cho nước chảy từ lỗ mũi này sang lỗ mũi kia. Thực hiện 1–2 lần/ngày, nhất là buổi sáng và sau khi đi ngoài đường về.

2. Xông mũi bằng hơi nước ấm

Xông hơi mũi bằng cách đun nước sôi, cho vài lát gừng, sả hoặc vài giọt tinh dầu khuynh diệp, rồi cúi gần và hít hơi nước bốc lên (cách mặt khoảng 30–40 cm). Hơi ấm giúp làm loãng dịch nhầy, giảm nghẹt mũi và dễ thở hơn khi bị viêm mũi dị ứng thời tiết. Tránh áp mặt quá gần khi xông hơi để không bị bỏng hơi.

3. Chườm mát vùng mắt và mũi

Khi bị ngứa hoặc sưng quanh mắt do viêm mũi dị ứng thời tiết, bạn có thể dùng khăn mềm thấm nước lạnh, đắp lên vùng mắt – mũi trong 5–10 phút. Cách này giúp giảm sưng, ngứa, và cảm giác khó chịu do phản ứng dị ứng gây ra.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

4. Giữ môi trường sống sạch và ẩm vừa phải

Thường xuyên lau bụi, hút bụi thảm, rèm, ga gối ít nhất 1–2 lần/tuần. Dùng máy lọc không khí để loại bỏ phấn hoa, nấm mốc. Nên duy trì độ ẩm không khí từ 40–60%, có thể dùng máy tạo ẩm hoặc đặt chậu nước nhỏ trong phòng.

Xem thêm: Dị ứng nắng

5. Uống nước ấm, trà thảo mộc giảm dị ứng

Uống đủ nước giúp làm loãng dịch mũi và giảm khô rát họng. Bạn có thể uống trà gừng, trà hoa cúc hoặc mật ong pha nước ấm (nếu không dị ứng với mật ong) để giảm kích ứng niêm mạc và hỗ trợ giảm viêm nhẹ tự nhiên.

6. Tăng cường miễn dịch qua chế độ ăn

Ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin C (cam, bưởi, kiwi), omega-3 (cá hồi, hạt chia) giúp giảm viêm và tăng sức đề kháng. Hạn chế rượu bia, thuốc lá và thức ăn cay nóng – những yếu tố có thể làm nặng thêm tình trạng dị ứng.

7. Giữ thói quen sinh hoạt đều đặn

Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya, tập thể dục nhẹ như đi bộ, yoga hoặc hít thở sâu giúp cải thiện tuần hoàn và ổn định phản ứng miễn dịch. Giảm căng thẳng cũng giúp hạn chế các đợt bùng phát viêm mũi dị ứng do thời tiết.

Cách chẩn đoán viêm mũi dị ứng do thời tiết

Để xác định chính xác nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng và lựa chọn hướng điều trị phù hợp, bác sĩ sẽ thực hiện kết hợp nhiều phương pháp thăm khám và xét nghiệm sau:

• Khai thác triệu chứng và tiền sử dị ứng: Dựa vào đặc điểm hắt hơi, chảy nước mũi, ngứa mũi tái phát khi thay đổi thời tiết, bác sĩ có thể định hướng nguyên nhân dị ứng.
• Khám tai mũi họng: Giúp quan sát niêm mạc mũi, xác định tình trạng sưng nề, sung huyết hay tăng tiết dịch, từ đó loại trừ các bệnh lý khác như viêm xoang.
• Test lẩy da (Skin prick test): Là xét nghiệm phổ biến nhằm xác định chính xác tác nhân gây dị ứng, như phấn hoa, bụi nhà hay lông động vật.
• Xét nghiệm IgE đặc hiệu trong máu: Hữu ích với người không thể thực hiện test da, giúp đánh giá mức độ mẫn cảm của cơ thể với từng dị nguyên.

Phòng ngừa viêm mũi dị ứng thời tiết hiệu quả

Đây là bước quan trọng giúp giảm tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, hạn chế tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người mắc viêm mũi dị ứng thời tiết. Bằng cách thực hiện những biện pháp đơn giản nhưng khoa học, triệu chứng có thể được kiểm soát ngay từ đầu mùa phấn hoa.

Các biện pháp hiệu quả gồm:

• Theo dõi thời tiết và nồng độ phấn hoa: Hạn chế ra ngoài hoặc đóng cửa sổ vào những ngày phấn hoa cao, đặc biệt vào mùa xuân và thu, giúp giảm tiếp xúc trực tiếp với dị nguyên.
• Giữ vệ sinh môi trường sống: Giặt ga gối, rèm cửa, vệ sinh nhà cửa và dọn dẹp bụi bẩn thường xuyên, sử dụng máy lọc không khí để loại bỏ bụi mịn và phấn hoa trong nhà.
• Duy trì độ ẩm không khí hợp lý: Không khí quá khô hoặc quá ẩm đều làm nặng triệu chứng. Sử dụng máy tạo ẩm hoặc máy lọc không khí, kiểm soát nhiệt độ trong phòng.
• Hạn chế tiếp xúc với lông thú và các tác nhân gây dị ứng khác: Nếu nhạy cảm, tránh gần thú nuôi hoặc sử dụng các biện pháp bảo vệ như rửa tay và thay quần áo sau khi tiếp xúc.
• Dinh dưỡng và lối sống lành mạnh: Ăn nhiều rau củ, trái cây giàu vitamin C, ngủ đủ giấc, tập thể dục và giảm stress giúp hệ miễn dịch cân bằng, nâng cao khả năng phòng ngừa dị ứng.

Thực hiện đồng bộ các biện pháp trên sẽ giúp người bệnh giảm nguy cơ bùng phát triệu chứng và kiểm soát ảnh hưởng của viêm mũi dị ứng theo mùa hiệu quả hơn.

Xem thêm

• Dị ứng thời tiết lạnh
• Dị ứng thời tiết ở mặt