Viêm mũi dị ứng ở trẻ em: Nguyên nhân và cách điều trị
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là gì?
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là tình trạng viêm hoặc kích ứng niêm mạc mũi do hệ miễn dịch của trẻ phản ứng quá mức với các tác nhân dị nguyên như phấn hoa, bụi bẩn, lông động vật, nấm mốc, môi trường ô nhiễm hoặc những thay đổi về thời tiết. Khi tiếp xúc với những dị nguyên này, cơ thể trẻ sẽ sản sinh histamin và các chất trung gian gây viêm khác, làm cho niêm mạc mũi bị sưng phù, viêm đỏ và tiết nhiều dịch nhầy.
Trẻ bị viêm mũi dị ứng thường có các biểu hiện như nghẹt mũi, hắt hơi liên tục, chảy nước mũi trong, cảm giác ngứa mũi khó chịu, và đôi khi kèm theo các triệu chứng như viêm kết mạc mắt hoặc viêm họng.
Bệnh có thể ảnh hưởng trực tiếp tới sinh hoạt hàng ngày của trẻ, gây khó chịu, mất ngủ và thậm chí ảnh hưởng đến khả năng học tập, vui chơi của các bé. Vì vậy, việc phát hiện và hiểu rõ viêm mũi dị ứng ở trẻ em giúp phụ huynh có thể chăm sóc và điều trị kịp thời, hiệu quả, tránh được các biến chứng không mong muốn.

Nguyên nhân bé bị viêm mũi dị ứng
Viêm mũi dị ứng ở trẻ em xuất phát từ phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi trẻ tiếp xúc với các tác nhân dị nguyên phổ biến trong môi trường sống hàng ngày. Dưới đây là các nguyên nhân chính:
- Phấn hoa: Đây là tác nhân phổ biến nhất gây ra viêm mũi dị ứng. Trẻ tiếp xúc với phấn của hoa qua đường hô hấp dễ bị kích thích niêm mạc mũi và gây ra các phản ứng dị ứng.
- Bụi bẩn và mạt nhà: Các hạt bụi siêu nhỏ và mạt nhà tồn tại trong môi trường sống của trẻ như trên chăn ga, gối, thảm và đồ chơi mềm là nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng quanh năm.
- Lông động vật: Tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với lông, da và nước tiểu của chó, mèo và các thú nuôi khác có thể kích thích phản ứng viêm mũi dị ứng.
- Nấm mốc: Các bào tử nấm mốc sinh trưởng trong nhà, nhất là ở những nơi ẩm thấp như bồn rửa, nhà tắm hoặc trong không khí đều có khả năng gây kích ứng niêm mạc mũi, dẫn đến viêm mũi dị ứng quanh năm.
- Khói thuốc và ô nhiễm môi trường: Khói thuốc lá, khói từ đốt than, bụi công nghiệp, khí thải ô tô là những tác nhân kích thích không chỉ làm viêm mũi dị ứng trở nên trầm trọng hơn mà còn có thể gây suy giảm hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ.
- Yếu tố di truyền: Nếu bố mẹ hoặc người thân trong gia đình mắc các bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, hen suyễn, eczema thì nguy cơ trẻ em bị viêm mũi dị ứng cũng tăng cao do ảnh hưởng của cơ địa và yếu tố gen.
Gói xét nghiệm Dị ứng
- Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
- Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
- Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
- Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG
Triệu chứng trẻ bị viêm mũi dị ứng
Trẻ em bị viêm mũi dị ứng thường biểu hiện các dấu hiệu đặc trưng mà phụ huynh có thể dễ dàng nhận biết, giúp phát hiện bệnh sớm và chăm sóc kịp thời. Các triệu chứng phổ biến gồm:
- Hắt hơi liên tục, nhiều lần: Trẻ thường xuyên hắt hơi theo từng đợt, đặc biệt khi tiếp xúc với các tác nhân dị nguyên như phấn hoa, bụi hoặc lông của động vật.
- Chảy nước mũi trong, nước mũi chảy xuống họng: Nước mũi trong thường chảy xuống phía sau họng, gây ho, rát họng và làm trẻ khó chịu.
- Nghẹt mũi và khó thở: Trẻ bị tắc nghẽn mũi, thường phải thở bằng miệng, gây ra cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ.
- Ngứa mũi và ngứa mắt: Trẻ có thể gãi mũi hoặc dụi mắt do cảm giác ngứa, kèm theo chảy nước mắt đỏ mắt hoặc viêm kết mạc dị ứng.
- Khó ngủ, quấy khóc, mệt mỏi: Những triệu chứng kéo dài ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ và tinh thần của trẻ, khiến trẻ hay quấy khóc, cáu gắt.
- Hành vi ngoáy mũi hoặc dùng tay lau mũi nhiều lần: Đây là cách trẻ cố gắng làm dịu các triệu chứng khó chịu ở mũi.

Biến chứng viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách kịp thời, viêm mũi dị ứng kéo dài ở trẻ có thể gây ra nhiều biến chứng làm ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của bé.
- Viêm họng mạn tính: Nước mũi thường xuyên chảy xuống họng kích thích niêm mạc họng, gây viêm, đau rát, khàn tiếng và ho kéo dài. Tình trạng này nếu không xử lý kịp thời có thể dẫn đến viêm họng tái phát nhiều lần.
- Viêm xoang: Viêm mũi dị ứng làm sưng phù niêm mạc mũi và các xoang cạnh mũi, làm tắc nghẽn lỗ thông xoang, dẫn đến viêm xoang và tăng nguy cơ bội nhiễm bên trong xoang. Trẻ có thể bị đau đầu, sốt nhẹ, nghẹt mũi nặng hơn và khó chịu kéo dài.
- Viêm tai giữa: Đặc biệt thường gặp ở trẻ nhỏ do các ống Eustachian kết nối tai giữa với họng bị tắc nghẽn do viêm mũi dị ứng, tạo điều kiện tràn dịch và nhiễm khuẩn tai giữa. Đây là nguyên nhân gây ra các cơn đau tai, giảm thính lực và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển ngôn ngữ, vận động của trẻ.
- Rối loạn giấc ngủ: Nghẹt mũi và khó thở khiến trẻ khó ngủ sâu, hay thức giấc ban đêm, gây mệt mỏi, cáu gắt vào ban ngày. Rối loạn giấc ngủ lâu ngày còn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ, khả năng học tập và hành vi xã hội của trẻ.
- Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và học tập: Ngoài các triệu chứng thể chất, viêm mũi dị ứng kéo dài làm trẻ cảm thấy khó chịu, biếng ăn, mất tập trung tại trường và hạn chế tham gia các hoạt động vui chơi, gây ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện.
Xem thêm: Trẻ bị viêm mũi dị ứng kéo dài
Chẩn đoán và điều trị viêm mũi dị ứng ở trẻ em
Việc chẩn đoán kịp thời và chính xác sẽ giúp bác sĩ xây dựng phác đồ chữa viêm mũi dị ứng cho trẻ phù hợp, từ đó kiểm soát hiệu quả các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
Các phương pháp điều trị viêm mũi dị ứng cho trẻ:
- Tránh tiếp xúc dị nguyên: Giữ cho không gian sống của bé luôn sạch sẽ, hạn chế bụi, phấn hoa, lông thú nuôi và nấm mốc – những tác nhân phổ biến gây viêm mũi dị ứng.
- Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý: Phương pháp an toàn này giúp làm sạch lớp dịch nhầy và dị nguyên bám trên niêm mạc mũi, từ đó giảm bớt viêm và các triệu chứng ngứa, nghẹt mũi cho trẻ.
- Thuốc kháng histamin: Thuốc giúp giảm nhanh các triệu chứng ngứa ở mũi, hắt hơi,… Việc dùng thuốc phải theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn cho trẻ.
- Thuốc corticosteroid dạng xịt mũi: Dành cho các trường hợp viêm mũi dị ứng nặng hoặc tái phát nhiều lần, corticosteroid dạng xịt giúp giảm viêm niêm mạc hiệu quả.
- Điều trị miễn dịch: Phương pháp này phù hợp với bé bị viêm mũi dị ứng lâu ngày (mãn tính), không đáp ứng tốt với thuốc. Liệu pháp này giúp thay đổi phản ứng miễn dịch của cơ thể với dị nguyên, giảm dần các triệu chứng và nguy cơ tái phát lâu dài.
- Theo dõi và khám định kỳ: Việc thăm khám định kỳ giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị, điều chỉnh phác đồ hợp lý và phòng tránh các biến chứng nguy hiểm.
Cách phòng ngừa viêm mũi dị ứng trẻ em
Phòng ngừa viêm mũi dị ứng ở trẻ em đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế tối đa sự xuất hiện và tái phát của bệnh, giúp trẻ có cuộc sống khỏe mạnh, thoải mái hơn. Dưới đây là các biện pháp phòng tránh hiệu quả:
- Duy trì môi trường sạch sẽ, trong lành: Giữ nhà cửa sạch sẽ, loại bỏ bụi bẩn, phấn hoa, nấm mốc. Thường xuyên vệ sinh chăn ga gối, thảm trải sàn và đồ chơi để hạn chế sự tích tụ của các dị nguyên. Thành lập khu vực riêng biệt an toàn cho trẻ để giảm tiếp xúc với các tác nhân dị ứng.
- Sử dụng máy lọc không khí và máy tạo ẩm: Các thiết bị này giúp loại bỏ các hạt bụi nhỏ, phấn hoa, mạt nhà và giữ độ ẩm không khí phù hợp. Môi trường không quá khô hay quá ẩm sẽ giúp bảo vệ niêm mạc đường hô hấp của trẻ, giảm khả năng kích ứng và viêm.
- Tránh hút thuốc và khói thuốc trong nhà: Khói thuốc là tác nhân độc hại làm tổn thương niêm mạc mũi, tăng nguy cơ viêm mũi dị ứng và các bệnh hô hấp khác.
- Giữ ấm cho trẻ, đặc biệt khi thay đổi thời tiết: Thời tiết lạnh hoặc sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ có thể làm tăng các triệu chứng viêm mũi dị ứng. Mặc đồ ấm và đảm bảo phòng ở có nhiệt độ phù hợp sẽ giúp bé tránh bị kích ứng niêm mạc mũi.
- Duy trì chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi khoa học: Chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất, giàu vitamin và khoáng chất tăng sức đề kháng cho trẻ. Ngoài ra, giấc ngủ đủ và đúng giờ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, góp phần phòng tránh viêm mũi dị ứng cũng như các bệnh lý khác.
2. https://www.aaaai.org/tools-for-the-public/conditions-library/allergies/prevention-of-allergies-and-asthma-in-children
3. https://consensus.app/questions/prevention-of-allergies-in-children/
4. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7757062/

