Viêm mũi dị ứng mạn tính: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị

Viêm mũi dị ứng mãn tính là gì?

Viêm mũi dị ứng mãn tính là tình trạng viêm kéo dài ở niêm mạc mũi do phản ứng quá mức của hệ miễn dịch với các tác nhân gây dị ứng (dị nguyên) trong môi trường sống hàng ngày. Khác với viêm mũi dị ứng cấp tính chỉ xảy ra trong thời gian ngắn, viêm mũi dị ứng thể mạn tính kéo dài hơn 12 tuần hoặc tái phát nhiều lần trong năm, gây khó chịu dai dẳng và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt, chất lượng giấc ngủ, cũng như hiệu quả làm việc.

Bệnh xảy ra khi cơ thể của người có cơ địa dị ứng phản ứng quá mức với những dị nguyên phổ biến như phấn hoa, lông của động vật, bụi bẩn, bào tử nấm mốc hay khói bụi, khiến niêm mạc mũi bị sưng phù, tăng tiết dịch nhầy, dẫn đến các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi, ngứa mũi và hắt hơi liên tục. Nếu không kiểm soát tốt, dịch mũi ứ đọng có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây bội nhiễm dẫn đến viêm xoang, viêm tai giữa hoặc viêm họng.

Viêm mũi mãn tính không chỉ gây khó chịu về mặt thể chất mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, gây mệt mỏi, giảm tập trung và có thể làm nặng thêm các bệnh hô hấp khác như viêm xoang mãn tính hoặc hen suyễn.

Hiểu rõ viêm mũi dị ứng mạn tính là gì giúp người bệnh và gia đình có nhận thức đúng về mức độ bệnh, từ đó có thể lựa chọn các biện pháp chăm sóc, điều trị phù hợp nhằm kiểm soát tốt tình trạng và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Viêm mũi dị ứng có phải bệnh mãn tính không?

Viêm mũi dị ứng được gọi là mãn tính khi các dấu hiệu kéo dài hoặc tái phát liên tục trong thời gian dài, thường là trên 12 tuần mỗi năm. Ở trường hợp này, niêm mạc mũi luôn trong tình trạng viêm, phù nề và tăng tiết dịch nhầy khiến người bệnh khó chịu kéo dài, ảnh hưởng đến giấc ngủ, chất lượng cuộc sống và hiệu suất công việc.

Viêm mũi dị ứng mãn tính thường do sự tiếp xúc lâu dài với các dị nguyên như phấn hoa, bụi bẩn, lông động vật, bào tử nấm, khói, bụi, đồng thời hệ miễn dịch của người bệnh phản ứng nhạy cảm và không kiểm soát được tình trạng viêm.

Trường hợp viêm mũi dị ứng cấp tính hoặc bán cấp, các triệu chứng chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn, ví dụ chỉ vài ngày hoặc vài tuần, thường liên quan đến các đợt dị ứng theo mùa hoặc tiếp xúc tạm thời với dị nguyên.

Trong những trường hợp này, tình trạng viêm mũi có thể được kiểm soát nhanh chóng và hết sau khi dị nguyên được loại bỏ hoặc điều trị đúng, và người bệnh không phải chịu các dấu hiệu mạn tính thường xuyên hay kéo dài.

Triệu chứng viêm mũi dị ứng mãn tính

Các triệu chứng điển hình của bệnh thường dai dẳng và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, sinh hoạt hàng ngày như:

Hắt hơi từng cơn, kéo dài

Hắt hơi là dấu hiệu nổi bật và dai dẳng nhất, thường xảy ra theo từng cơn liên tiếp, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi tiếp xúc với các yếu tố dị ứng như bụi, phấn hoa, hoặc lông thú. Người bệnh có thể hắt hơi hàng chục lần liên tục, gây mệt mỏi và ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày.

Chảy nước mũi trong

Dịch mũi thường loãng, trong suốt, chảy liên tục hoặc từng đợt. Tình trạng này khiến người bệnh phải thường xuyên xì mũi hoặc dùng khăn lau, gây kích ứng da quanh mũi và cảm giác khó chịu kéo dài. Trong một số trường hợp, dịch mũi có thể chảy ngược xuống họng, dẫn đến ho hoặc khạc đờm.

Nghẹt mũi, khó thở

Niêm mạc mũi bị viêm và sưng nề làm hẹp đường thở, gây nghẹt mũi kéo dài. Người bệnh có thể bị tắc nghẽn một hoặc cả hai bên mũi, buộc phải thở bằng miệng, đặc biệt về đêm. Điều này khiến giấc ngủ bị gián đoạn, gây khô miệng, đau họng và ngáy to khi ngủ.

Xem thêm: Viêm mũi dị ứng bội nhiễm

Ngứa mũi, ngứa mắt

Cảm giác ngứa ngáy là biểu hiện đặc trưng của viêm mũi dị ứng mãn tính. Người bệnh thường xuyên dụi hoặc ngoáy mũi để giảm ngứa, nhưng điều này có thể khiến niêm mạc bị kích ứng nặng hơn. Nhiều trường hợp còn bị ngứa mắt, đỏ mắt, chảy nước mắt hoặc sưng mí do phản ứng dị ứng lan tỏa.

Giảm khứu giác, vị giác

Khi tình trạng viêm và phù nề kéo dài, các thụ thể khứu giác bị ảnh hưởng, khiến người bệnh giảm khả năng nhận biết mùi. Việc mất hoặc giảm khứu giác có thể kéo theo giảm cảm nhận vị giác, làm giảm ngon miệng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Mệt mỏi, khó ngủ

Các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy nước mũi và ngứa ngáy dai dẳng khiến người bệnh khó ngủ, dễ thức giấc ban đêm. Tình trạng thiếu ngủ kéo dài dẫn đến mệt mỏi, giảm tập trung, suy giảm trí nhớ và hiệu suất làm việc hoặc học tập.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng mãn tính

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng mãn tính chủ yếu do cơ thể phản ứng quá mức với các dị nguyên tồn tại trong môi trường hàng ngày. Chẳng hạn:

• Phấn hoa: Được tạo ra nhiều trong mùa xuân và mùa hè từ cây cối, cỏ, hoa, đây là nguyên nhân gây dị ứng rất phổ biến, đặc biệt ở người có cơ địa nhạy cảm.
• Lông và vảy da động vật: Các vật nuôi như chó, mèo thải ra lông, vảy da chứa protein gây dị ứng, khi tiếp xúc với người nhạy cảm dễ gây viêm mũi dị ứng kéo dài.
• Bụi bẩn và mạt nhà: Các hạt bụi li ti, cùng mạt nhà tích tụ trong chăn, ga, gối, thảm và rèm cửa là nơi trú ngụ của nhiều loại vi sinh vật và dị nguyên, gây kích thích niêm mạc mũi mãn tính.
• Bào tử nấm mốc: Môi trường ẩm ướt trong nhà hoặc ngoài trời là điều kiện thuận lợi để bào tử nấm phát triển, bay lơ lửng trong không khí và gây viêm mũi dị ứng quanh năm.
• Khói bụi và hóa chất độc hại: Ô nhiễm không khí do khói xe, khói thuốc lá, các chất hóa học tẩy rửa hoặc khí công nghiệp làm niêm mạc mũi bị kích thích liên tục, thúc đẩy phản ứng viêm.

Viêm mũi dị ứng mạn tính có chữa được không?

Viêm mũi dị ứng có thể điều trị. Cách chữa viêm mũi dị ứng mãn tính cần phối hợp nhiều phương pháp và theo đúng hướng dẫn của bác sĩ để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tái phát.

• Thuốc kháng histamin: Đây là nhóm thuốc phổ biến giúp giảm nhanh các triệu chứng như ngứa mũi, hắt hơi, chảy nước mũi. Thuốc có thể dùng dạng uống hoặc dạng xịt mũi. Kháng histamin hoạt động bằng cách ngăn chặn các chất gây dị ứng trong cơ thể, từ đó giảm phản ứng viêm cấp tính.
• Thuốc corticosteroid dạng xịt mũi: Đây là thuốc chính trong điều trị viêm mũi mãn tính. Corticosteroid giúp làm giảm viêm, sưng phù niêm mạc mũi và tăng hiệu quả thông thoáng đường thở. Thuốc thường được sử dụng liên tục trong vài tuần đến vài tháng, dưới sự theo dõi y tế.
• Thuốc co mạch (thuốc giảm nghẹt mũi): Dùng để làm thông thoáng mũi nhanh chóng trong trường hợp nghẹt mũi nghiêm trọng. Tuy nhiên, loại thuốc này chỉ nên dùng ngắn hạn (thường không quá 3-5 ngày) vì nếu dùng kéo dài có thể gây ra tác dụng phụ và tình trạng nghẹt mũi nghiêm trọng hơn (hiện tượng phản tác dụng).
• Liệu pháp miễn dịch: Đây là phương pháp điều trị lâu dài giúp hệ miễn dịch làm quen dần với các tác nhân dị ứng thông qua việc tiếp xúc kiểm soát với lượng dị nguyên nhỏ. Qua thời gian, liệu pháp này giúp giảm phản ứng dị ứng, giảm triệu chứng ổn định và hạn chế tái phát.
• Vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý: Giúp làm sạch niêm mạc mũi khỏi bụi bẩn, vi khuẩn và tác nhân dị ứng bám trên niêm mạc, đồng thời làm dịu kích ứng, hỗ trợ giảm viêm và phục hồi niêm mạc.
• Phẫu thuật: Khi các phương pháp điều trị nội khoa không hiệu quả, hoặc có biến chứng như polyp mũi, viêm xoang nặng khiến đường thở bị tắc nghẽn mãn tính, phẫu thuật được chỉ định nhằm loại bỏ tổn thương, làm thông thoáng đường thở.

Phòng ngừa và quản lý viêm mũi dị ứng mãn tính tại nhà

Việc phòng ngừa và điều trị tại nhà đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát bệnh, giảm tần suất tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống. Dưới đây là những biện pháp cần thực hiện thường xuyên và đúng cách:

• Giữ môi trường sống sạch sẽ và thoáng mát: Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, lau chùi các bề mặt bằng khăn ướt để loại bỏ bụi bẩn, phấn hoa, lông của động vật, và bào tử nấm mốc – những dị nguyên phổ biến. Giặt giũ chăn màn, ga gối định kỳ và hạn chế nuôi thú cưng trong phòng ngủ giúp giảm tiếp xúc với dị nguyên.
• Sử dụng máy lọc không khí và máy tạo ẩm: Máy lọc không khí giúp loại bỏ các hạt bụi nhỏ, nấm mốc và vi khuẩn trong không khí, làm không gian sống trong lành hơn. Máy tạo ẩm duy trì độ ẩm ổn định, tránh niêm mạc mũi bị khô, giúp hạn chế các kích thích gây viêm.
• Tránh tiếp xúc với khói thuốc lá và các chất kích thích hô hấp khác: Khói thuốc dù trực tiếp hay gián tiếp đều là yếu tố làm trầm trọng thêm tình trạng viêm và kích ứng niêm mạc mũi. Ngoài ra, cần tránh các môi trường có nhiều khói bụi công nghiệp hoặc sử dụng hóa chất tẩy rửa có mùi nồng.
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc vào mùa lạnh: Thời tiết lạnh và ẩm ướt là điều kiện thuận lợi làm viêm mũi dị ứng bùng phát. Việc giữ ấm, mặc đồ phù hợp lúc thời tiết chuyển mùa giúp ngăn ngừa kích thích niêm mạc, hạn chế tái phát.
• Tăng cường sức đề kháng cơ thể: Chế độ ăn giàu vitamin C, các khoáng chất, rau củ tươi giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao khả năng chống lại các tác nhân gây dị ứng. Kết hợp nghỉ ngơi đủ giấc và tập luyện thể dục thường xuyên hỗ trợ sức khỏe toàn diện.
• Vệ sinh mũi thường xuyên: Sử dụng nước muối sinh lý để rửa mũi giúp loại bỏ dị nguyên, bụi bẩn bám trên niêm mạc, giảm viêm và ngứa mũi hiệu quả. Việc này cần thực hiện đều đặn, đặc biệt trong những giai đoạn bệnh bùng phát.
• Tuân thủ điều trị theo hướng dẫn bác sĩ: Người bệnh không nên tự ý ngưng hoặc thay đổi liều lượng thuốc mà không có chỉ định y tế để tránh làm tình trạng viêm mũi dị ứng nặng hơn hoặc gây tác dụng phụ. Thăm khám định kỳ giúp theo dõi và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

Xem thêm: Viêm xoang dị ứng