Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng là gì?

Tình trạng viêm mũi dị ứng xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với các tác nhân gây dị ứng. Những dị nguyên phổ biến gồm: Phấn hoa: Sản sinh nhiều vào mùa xuân, mùa hè làm không khí chứa các hạt nhỏ li ti có thể bay vào mũi gây kích thích niêm mạc. Lông động vật: Lông, vảy da của chó mèo và các thú nuôi khác dễ dàng bám vào quần áo, nơi sinh hoạt và kích thích niêm mạc mũi, gây viêm dị ứng kéo dài. Bụi bẩn và mạt nhà: Đây là các hạt bụi cực nhỏ có trong chăn ga, thảm trải sàn, rèm cửa, nơi không được vệ sinh sạch sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các hạt bụi và mạt nhà kích thích niêm mạc. Bào tử nấm: Môi trường ẩm ướt trong nhà hay ngoài trời giúp bào tử nấm mốc phát triển, bào tử này dễ dàng bay trong không khí làm cho niêm mạc mũi thường xuyên bị viêm kích thích quanh năm. Khói bụi và các chất hóa học độc hại: Ô nhiễm không khí từ khói xe, khói thuốc lá hay các hóa chất tẩy rửa, khí công nghiệp có thể khiến niêm mạc mũi bị kích thích, viêm sưng, gây ra tình trạng viêm mũi dị ứng.

Biện pháp chẩn đoán viêm mũi dị ứng là gì?

Để chẩn đoán viêm mũi dị ứng chính xác, bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử triệu chứng, khám lâm sàng và một số xét nghiệm chuyên biệt. Quá trình chẩn đoán cụ thể như sau: Tiền sử và khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về các triệu chứng của bệnh như nghẹt mũi, chảy nước mũi trong, hắt hơi, ngứa mũi, ngứa mắt hoặc ngứa họng, thời gian xuất hiện triệu chứng, mức độ ảnh hưởng đến sinh hoạt và các yếu tố kích thích có thể gây bệnh như phấn hoa, bụi, lông động vật... Qua đó quan sát niêm mạc mũi để phát hiện dấu hiệu viêm, phù nề hoặc dày niêm mạc. Xét nghiệm dị ứng: Để xác định chính xác loại dị nguyên gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm test da hoặc xét nghiệm máu đo nồng độ kháng thể đặc hiệu IgE với từng loại dị nguyên khác nhau. Những xét nghiệm này giúp biết chính xác tác nhân kích thích hệ miễn dịch và từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp. Test kích thích mũi (nếu cần thiết): Một số trường hợp có thể được làm test kích thích niêm mạc mũi bằng dị nguyên nghi ngờ để xem phản ứng tăng lên như thế nào. Đây là xét nghiệm ít phổ biến, thường áp dụng cho những trường hợp khó chẩn đoán. Loại trừ các nguyên nhân khác: Viêm mũi dị ứng cần được phân biệt với các bệnh lý mũi khác như viêm xoang mạn tính, viêm mũi không do dị ứng, viêm mũi do nhiễm trùng, polyp mũi hay các bệnh lý dị ứng phối hợp khác. Do đó, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang hoặc CT xoang trong một số trường hợp để đánh giá chính xác hơn.

Viêm mũi dị ứng có lây không? Di truyền và cách phòng ngừa

Q: Viêm mũi dị ứng có lây không?

Viêm mũi dị ứng không lây lan từ người này sang người khác. Viêm mũi dị ứng là tình trạng liên quan đến hệ miễn dịch, không phải là bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Do đó, bệnh không thể lây qua tiếp xúc trực tiếp như bắt tay, hôn, dùng chung đồ dùng cá nhân, hay qua các giọt bắn từ ho hắt hơi.

Viêm mũi dị ứng là một bệnh lý phổ biến, gây ra bởi phản ứng quá mức của hệ miễn dịch đối với các tác nhân gây dị ứng như phấn hoa, lông động vật, bụi bẩn, nấm mốc… Vậy viêm mũi dị ứng có lây không? Viêm mũi dị ứng có di truyền không? Bài viết này sẽ giải đáp những thắc mắc phổ biến này.

Viêm mũi dị ứng có lây không?

Viêm mũi dị ứng không lây lan từ người này sang người khác. Viêm mũi dị ứng là tình trạng liên quan đến hệ miễn dịch, không phải là bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn hoặc virus gây ra. Do đó, bệnh không thể lây qua tiếp xúc trực tiếp như bắt tay, hôn, dùng chung đồ dùng cá nhân, hay qua các giọt bắn từ ho hắt hơi.

Khi bị viêm mũi dị ứng, cơ thể tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng (dị nguyên) như phấn hoa, lông động vật, bụi bẩn, khói bụi, hoặc bào tử nấm mốc. Lúc này, hệ miễn dịch sẽ phản ứng bằng cách phát hiện những chất này như kẻ xâm nhập có hại và giải phóng một số chất hóa học trong cơ thể để chống lại chúng. Những chất này làm cho niêm mạc mũi bị sưng tấy, gây ngứa mũi, hắt xì, chảy nước mũi, nghẹt mũi và đau đầu – đó chính là các triệu chứng của viêm mũi dị ứng. Những quá trình này là phản ứng tự nhiên để bảo vệ cơ thể, nhưng khi phản ứng quá mức lại gây ra tình trạng viêm, mệt mỏi và khó chịu kéo dài.

Nhiều cá nhân trong cùng một gia đình có thể cùng mắc viêm mũi dị ứng vì họ cùng sống chung, tiếp xúc với các dị nguyên tương tự, chứ không phải do truyền nhiễm. Do đó, cá nhân mắc không cần lo lắng về việc bị cách ly vì bệnh này.

viêm mũi dị ứng có lây không — *Viêm mũi dị ứng không lây từ người này sang người khác*

Viêm mũi dị ứng có di truyền không?

Viêm mũi dị ứng có di truyền không là thắc mắc của nhiều người. Viêm mũi dị ứng có yếu tố di truyền nhưng không phải là di truyền tuyệt đối. Nhiều nghiên cứu cho thấy cơ địa dị ứng có thể được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Theo một số nghiên cứu dịch tễ học được công bố trên các tạp chí uy tín như The Journal of Allergy and Clinical Immunology (một trong những tạp chí y khoa hàng đầu thế giới chuyên về lĩnh vực dị ứng và miễn dịch học, nơi công bố các nghiên cứu khoa học có giá trị quốc tế và ảnh hưởng lớn trong ngành y), nếu cha hoặc mẹ bị viêm mũi dị ứng, con có khoảng 30 – 50% nguy cơ mắc bệnh. Đồng thời, nếu cả bố và mẹ đều bị dị ứng, thì khả năng này có thể tăng lên đến 70%.

Tuy nhiên, di truyền chỉ là một phần quyết định. Các yếu tố môi trường như không khí ô nhiễm, tiếp xúc với phấn hoa, bụi bẩn và các dị nguyên khác cũng đóng vai trò quan trọng trong việc khởi phát và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm mũi dị ứng.

Gia đình có tiền sử viêm mũi dị ứng nên lưu ý chăm sóc sức khỏe và tạo không gian sống sạch sẽ, hạn chế các tác nhân kích thích để hỗ trợ phòng tránh và làm giảm nguy cơ mắc bệnh cho các thế hệ tiếp theo.

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng

Tình trạng viêm mũi dị ứng xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với các tác nhân gây dị ứng. Những dị nguyên phổ biến gồm:

Phấn hoa: Sản sinh nhiều vào mùa xuân, mùa hè làm không khí chứa các hạt nhỏ li ti có thể bay vào mũi gây kích thích niêm mạc.
Lông động vật: Lông, vảy da của chó mèo và các thú nuôi khác dễ dàng bám vào quần áo, nơi sinh hoạt và kích thích niêm mạc mũi, gây viêm dị ứng kéo dài.
Bụi bẩn và mạt nhà: Đây là các hạt bụi cực nhỏ có trong chăn ga, thảm trải sàn, rèm cửa, nơi không được vệ sinh sạch sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các hạt bụi và mạt nhà kích thích niêm mạc.
Bào tử nấm: Môi trường ẩm ướt trong nhà hay ngoài trời giúp bào tử nấm mốc phát triển, bào tử này dễ dàng bay trong không khí làm cho niêm mạc mũi thường xuyên bị viêm kích thích quanh năm.
Khói bụi và các chất hóa học độc hại: Ô nhiễm không khí từ khói xe, khói thuốc lá hay các hóa chất tẩy rửa, khí công nghiệp có thể khiến niêm mạc mũi bị kích thích, viêm sưng, gây ra tình trạng viêm mũi dị ứng.

Gói xét nghiệm Dị ứng

Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Biện pháp chẩn đoán viêm mũi dị ứng

Để chẩn đoán viêm mũi dị ứng chính xác, bác sĩ sẽ dựa vào tiền sử triệu chứng, khám lâm sàng và một số xét nghiệm chuyên biệt. Quá trình chẩn đoán cụ thể như sau:

Tiền sử và khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về các triệu chứng của bệnh như nghẹt mũi, chảy nước mũi trong, hắt hơi, ngứa mũi, ngứa mắt hoặc ngứa họng, thời gian xuất hiện triệu chứng, mức độ ảnh hưởng đến sinh hoạt và các yếu tố kích thích có thể gây bệnh như phấn hoa, bụi, lông động vật… Qua đó quan sát niêm mạc mũi để phát hiện dấu hiệu viêm, phù nề hoặc dày niêm mạc.
Xét nghiệm dị ứng: Để xác định chính xác loại dị nguyên gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm test da hoặc xét nghiệm máu đo nồng độ kháng thể đặc hiệu IgE với từng loại dị nguyên khác nhau. Những xét nghiệm này giúp biết chính xác tác nhân kích thích hệ miễn dịch và từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.
Test kích thích mũi (nếu cần thiết): Một số trường hợp có thể được làm test kích thích niêm mạc mũi bằng dị nguyên nghi ngờ để xem phản ứng tăng lên như thế nào. Đây là xét nghiệm ít phổ biến, thường áp dụng cho những trường hợp khó chẩn đoán.
Loại trừ các nguyên nhân khác: Viêm mũi dị ứng cần được phân biệt với các bệnh lý mũi khác như viêm xoang mạn tính, viêm mũi không do dị ứng, viêm mũi do nhiễm trùng, polyp mũi hay các bệnh lý dị ứng phối hợp khác. Do đó, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang hoặc CT xoang trong một số trường hợp để đánh giá chính xác hơn.

Xem thêm: Cách trị viêm mũi dị ứng dứt điểm

Điều trị viêm mũi dị ứng như thế nào?

Viêm mũi dị ứng là bệnh lý mãn tính gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hàng ngày. Để kiểm soát hiệu quả, việc điều trị cần tuân thủ đúng phác đồ bác sĩ chỉ định, đồng thời kết hợp với chăm sóc tại nhà và thay đổi môi trường sống.

Các loại thuốc thường dùng bao gồm thuốc kháng histamine giúp giảm nhanh các triệu chứng như ngứa mũi, hắt xì, chảy nước mũi và ngứa mắt. Thuốc này có thể dùng dạng uống hoặc xịt, giúp ngăn chặn hoạt động của chất gây dị ứng trong cơ thể. Thuốc corticoid dạng xịt mũi là thuốc chủ yếu, giúp giảm viêm và phù nề niêm mạc hiệu quả, dùng dài ngày trong trường hợp bệnh kéo dài hoặc nặng. Thuốc giảm nghẹt mũi thường dùng ngắn hạn để làm thông thoáng mũi nhanh nhưng không nên lạm dụng vì có thể gây lệ thuộc và làm nghẹt mũi kéo dài.

Liệu pháp miễn dịch là phương pháp điều trị lâu dài giúp hệ miễn dịch làm quen dần với các dị nguyên gây dị ứng, từ đó giảm phản ứng và nguy cơ tái phát. Ngoài ra, việc vệ sinh mũi bằng nước muối sinh lý thường xuyên giúp làm sạch niêm mạc, loại bỏ bụi bẩn và dị nguyên, hỗ trợ làm giảm kích thích và viêm.

Thay đổi môi trường sống cũng rất quan trọng, bao gồm giữ nhà cửa sạch sẽ, tránh bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật và nấm mốc, sử dụng máy lọc không khí và máy tạo độ ẩm để duy trì không khí trong lành, tránh khói thuốc và các chất kích thích. Ngoài ra, tăng cường sức đề kháng qua chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng, nghỉ ngơi đầy đủ và vận động thường xuyên cũng giúp cải thiện hiệu quả điều trị và duy trì sức khỏe.

Cách phòng ngừa bị viêm mũi dị ứng

Giữ môi trường sống sạch sẽ: Môi trường là nơi chứa nhiều tác nhân gây dị ứng như bụi bẩn, phấn hoa, lông động vật, và bào tử nấm mốc. Việc thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, lau chùi các bề mặt bằng khăn ướt và giặt giũ chăn ga, gối đệm với nước nóng giúp loại bỏ các tác nhân này, giảm nguy cơ kích thích niêm mạc mũi và viêm mũi dị ứng.
Sử dụng máy lọc không khí hoặc máy tạo ẩm: Máy lọc không khí giúp loại bỏ các hạt bụi nhỏ, phấn hoa và vi sinh vật trong không khí, làm trong lành không gian sống. Máy tạo ẩm giúp duy trì độ ẩm cần thiết, tránh không khí quá khô làm niêm mạc mũi bị khô, dễ tổn thương và kích ứng hơn.
Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá và các chất kích thích khác: Khói thuốc và các hóa chất độc hại gây viêm niêm mạc mũi, làm bệnh trở nên nặng hơn và khó kiểm soát. Luôn giữ không gian sống và làm việc không có khói thuốc, tránh nơi ô nhiễm để bảo vệ niêm mạc mũi.
Giữ ấm cơ thể, đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc vào mùa lạnh: Thời tiết lạnh hoặc thay đổi đột ngột là nguyên nhân thường làm viêm mũi dị ứng bùng phát. Giữ ấm cơ thể, mặc đủ ấm và tránh gió lạnh giúp ngăn ngừa kích thích niêm mạc mũi và giảm nguy cơ tái phát.
Tăng cường sức đề kháng bằng chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý và vận động thường xuyên: Sức khỏe tổng thể tốt giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các dị nguyên. Ăn đủ chất, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn là những yếu tố quan trọng góp phần phòng ngừa viêm mũi dị ứng.

Xem thêm