Viêm da tiếp xúc là gì? Hình ảnh viêm da tiếp xúc dị ứng

Viêm da tiếp xúc là gì?

Viêm da tiếp xúc là một dạng viêm da do da tiếp xúc với các chất gây kích ứng hoặc chất gây dị ứng từ môi trường bên ngoài. Đây là rối loạn da liễu rất phổ biến, biểu hiện qua các triệu chứng như đỏ da, ngứa ngáy, khô, rát, nổi mẩn, bong tróc ở vùng da tiếp xúc trực tiếp với các chất lạ.

Trên thực tế, viêm da tiếp xúc có hai loại phổ biến:

• Viêm da tiếp xúc kích ứng: Chiếm khoảng 80% tổng số ca bệnh viêm da tiếp xúc. Loại này thường gặp ở môi trường nghề nghiệp, đặc biệt là ngành công nghiệp, y tế, làm móng và chăm sóc sức khỏe.
• Viêm da tiếp xúc dị ứng: Loại bệnh này phổ biến hơn ở những người có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử mắc các bệnh viêm da cơ địa, và có thể xảy ra ở bất kỳ ai sau khi đã tiếp xúc lần đầu với chất gây dị ứng (như mỹ phẩm, kim loại, cây cỏ).

Ngoài ra còn một loại viêm da tiếp xúc khác đã được ghi nhận, đó là viêm da tiếp xúc không đặc hiệu. Bệnh xảy ra nhưng không xác định được rõ ràng nguyên nhân gây bệnh và cũng không liên quan đến một dị nguyên hay chất kích ứng cụ thể nào. Do đó, viêm da tiếp xúc không đặc hiệu thường khó chẩn đoán và điều trị dứt điểm.

Trong những nội dung tiếp theo, DIAG sẽ tập trung giải thích về hai loại viêm da tiếp xúc chính là viêm da tiếp xúc dị ứng và kích ứng.

Phân biệt Viêm da tiếp xúc dị ứng và Viêm da tiếp xúc kích ứng

Mặc dù triệu chứng tương tự nhau, nhưng đây là hai thể bệnh hoàn toàn khác biệt. Việc phân biệt đúng sẽ giúp bạn dễ dàng tự chăm sóc da và có kế hoạch dự phòng hiệu quả.

Viêm da tiếp xúc dị ứng và kích ứng cần được phân biệt dựa trên ba yếu tố: nguyên nhân gây bệnh, yếu tố khởi phát bệnh, và triệu chứng.

Nguyên nhân gây bệnh

Viêm da tiếp xúc kích ứng xảy ra ngay lập tức khi da bị tổn thương trực tiếp bởi một chất có tính gây hại đủ mạnh đến da. Đây là một dạng tổn thương vật lý – hóa học, chỉ đơn thuần như da bị bỏng nhẹ hay khô nứt do tiếp xúc với hóa chất thường xuyên.

Viêm da tiếp xúc dị ứng lại xảy ra có liên quan đến sự phản ứng của hệ thống miễn dịch sau khi “tiếp xúc lại” các chất gây dị ứng (dị nguyên). Lần đầu da tiếp xúc dị nguyên thì hệ miễn dịch đã ghi nhớ chất này. Kể từ lần tiếp xúc thứ hai trở đi thì hệ miễn dịch luôn phản ứng mạnh mẽ, gây ra viêm da ở mỗi lần tiếp xúc.

Vì viêm da dị ứng tiếp xúc có liên quan đến miễn dịch nên bệnh cũng liên quan đến tiền sử dị ứng. Nghĩa là những người từng mắc bệnh sen huyễn, viêm mũi dị ứng, chàm sẽ dễ mắc loại viêm da này hơn.

Yếu tố khởi phát bệnh

Trong viêm da tiếp xúc kích ứng, tác nhân gây kích ứng có tính chất mạnh, dễ gây hại, có khả năng làm tổn thương da ngay cả với người không dị ứng. Đặc biệt là khi da tiếp xúc kéo dài hoặc ở nồng độ cao.

Một số tác nhân gây kích ứng như:

• Chất tẩy rửa mạnh: nước rửa chén, xà phòng công nghiệp…
• Dung môi: acetone, cồn, xăng dầu…
• Axit hoặc kiềm trong hóa chất vệ sinh, hóa chất làm sạch.
• Nước nóng.
• Da bị ma sát nhiều.
• Đeo găng cao su kín quá lâu.
• Thời tiết khô, lạnh khiến da dễ mất nước, dễ tổn thương.

Trong viêm da tiếp xúc dị ứng, viêm da chỉ xảy ra khi có sự “kích hoạt lại” bởi các dị nguyên. Hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ mỗi lần da bạn tiếp xúc với dị nguyên.

Một số dị nguyên phổ biến gồm:

• Kim loại, đặc biệt là nickel trong nữ trang, đồng hồ, khóa áo.
• Chất thơm trong nước hoa, kem dưỡng, mỹ phẩm.
• Chất bảo quản trong mỹ phẩm, sơn móng, thuốc nhuộm tóc.
• Cao su tự nhiên (latex).
• Keo dán.
• Thuốc mỡ bôi ngoài da.
• Thực vật: cây thường xuân, cây độc cần…

Xem thêm: Bị dị ứng da nổi mẩn đỏ

Biểu hiện và triệu chứng viêm da tiếp xúc

Triệu chứng viêm da tiếp xúc kích ứng xuất hiện ngay lập tức hoặc trong vòng vài giờ sau khi da tiếp xúc với chất kích ứng. Tình trạng viêm da có thể giảm sau vài ngày – một tuần nếu ngừng tiếp xúc sớm.

Viêm da tiếp xúc kích ứng ảnh hưởng đến những vùng da tiếp xúc trực tiếp, lặp lại nhiều nhất với tác nhân gây kích ứng. Chẳng hạn như ở bàn tay (rửa chén, làm nghề tóc, xây dựng), cổ tay và cẳng tay (nếu đeo găng cao su), vùng quanh miệng hoặc mắt (do mỹ phẩm, khẩu trang).

Các triệu chứng của viêm da tiếp xúc kích ứng:

• Cảm giác rát, châm chích, nóng da.
• Đỏ da tại vùng tiếp xúc trực tiếp, có ranh giới tiếp xúc rõ ràng.
• Bong vảy, khô ráp, có thể nứt nẻ.
• Sưng nhẹ.
• Không ngứa, hoặc ngứa nhẹ.
• Đau, nổi mụn nước – nếu bị kích ứng mạnh hoặc tiếp xúc kéo dài.

Triệu chứng viêm da tiếp xúc dị ứng thường xuất hiện sau 24 – 72 giờ kể từ lần tiếp xúc với dị nguyên. Tình trạng viêm da có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, thậm chí lâu hơn nếu tiếp xúc lặp lại hoặc không được điều trị đúng cách.

Viêm da tiếp xúc dị ứng có thể chỉ diễn ra ở vùng tiếp xúc dị nguyên nhưng cũng có thể lan rộng. Ví dụ như dây chuyền gây dị ứng ở cổ nhưng lan ra vai, dị ứng mỹ phẩm quanh mắt lan xuống má, hoặc dị ứng vùng tai do khuyên tai, dị ứng vùng bụng do nút quần jean.

Các triệu chứng của viêm da tiếp xúc dị ứng:

• Ngứa dữ dội.
• Da đỏ, sưng tấy tại vùng tiếp xúc, có thể lan rộng.
• Phồng rộp dạng mụn nước nhỏ hoặc bóng nước, khi vỡ gây rỉ dịch.
• Tróc vảy, da khô.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Viêm da tiếp xúc có nguy hiểm không?

Viêm da tiếp xúc thường không nguy hiểm tính mạng nhưng vẫn không thể xem nhẹ. Tình trạng viêm da có thể trở thành mãn tính, khiến da dày sần, sẫm màu hoặc bong tróc kéo dài. Mặc dù không gây nguy hiểm nhanh chóng nhưng bệnh ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý và thẩm mỹ.

Viêm da tiếp xúc dị ứng thường nghiêm trọng hơn kích ứng. Bởi mỗi lần tiếp xúc lại với dị nguyên thì da lại càng bị viêm nặng và lan rộng hơn, làm giảm chất lượng sống rõ rệt.

Nhiều trường hợp cả viêm da kích ứng và dị ứng có thể dẫn đến nhiễm trùng da, gọi là viêm da tiếp xúc bội nhiễm. Nguyên nhân là do người bệnh gãi quá mức làm trầy xước da, gây lở loét, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng.

Những hậu quả này tuy không làm suy giảm sức khỏe nghiêm trọng, nhưng nó cũng có thể khiến người bệnh mất khả năng làm việc nếu không được kiểm soát kịp thời. Đặc biệt là ở những người phải tiếp xúc nhiều với hóa chất như thợ làm tóc, nhân viên y tế, công nhân…

Vậy nên, viêm da tiếp xúc cần được nhận biết sớm để điều trị hiệu quả. Bạn không nên chủ quan khi có những triệu chứng bất thường như ngứa dữ dội, đau rát, khô nứt da. Đặc biệt là khi triệu chứng tái phát nhiều lần hoặc lan rộng.

Xem thêm: Da mặt bị dị ứng nổi sần ngứa

Chẩn đoán và điều trị viêm da tiếp xúc

Viêm da tiếp xúc cần phải được chẩn đoán đúng để có hướng chữa trị phù hợp, tránh biến chứng và tái phát có thể xảy ra.

Đối với viêm da tiếp xúc dị ứng

Loại bệnh này cần được chẩn đoán dựa trên triệu chứng, khai thác tiền sử tiếp xúc và xét nghiệm chuyên biệt. Mục đích là nhằm xác định chính xác các dị nguyên.

• Quan sát đặc điểm tổn thương da: Mảng đỏ, mụn nước, sưng tấy, bong tróc…
• Vị trí tổn thương da tương ứng với dị nguyên: Cổ tay (đồng hồ), cổ (nước hoa), dái tai (khuyên tai)…
• Hỏi về các sản phẩm dùng gần đây: Mỹ phẩm, thuốc nhuộm tóc, trang sức, sản phẩm tẩy rửa, cao su, vật liệu nghề nghiệp…

Vì là phản ứng viêm ở da nên test áp da (xét nghiệm áp bì) là phương pháp tiêu chuẩn để xác định chất gây dị ứng. Một loạt các chất nghi ngờ sẽ được dán lên lưng trong 48 giờ, sau đó bác sĩ kiểm tra phản ứng da để xác định chất gây dị ứng.

Khi đã xác định đúng dị nguyên, phác đồ điều trị viêm da tiếp xúc dị ứng tập trung vào hai mục tiêu chính: loại bỏ dị nguyên và giảm nhanh triệu chứng viêm da.

• Tuyệt đối không tiếp xúc các sản phẩm/vật dụng có chứa chất gây dị ứng.
• Bôi thuốc corticoid trong vài ngày đến một tuần, để làm giảm viêm và ngứa.
• Thoa kem dưỡng phục hồi hàng rao da, để tăng sức đề kháng cho da, duy trì độ ẩm da và ngăn ngừa tái phát.
• Uống thuốc kháng histamine hoặc corticoid trong trường hợp nặng, đảm bảo có sự chỉ định và giám sát chặt chẽ từ bác sĩ.

Xem thêm: Viêm da tiếp xúc dị ứng kiêng ăn gì?

Đối với viêm da tiếp xúc kích ứng

Vì viêm da không liên quan đến dị nguyên nên viêm da tiếp xúc thường được chẩn đoán dựa vào triệu chứng và tìm hiểu yếu tố tiếp xúc rõ ràng.

• Quan sát đặc điểm tổn thương da: Da đỏ, khô, bong tróc, đôi khi rát và nứt nẻ…
• Vị trí tổn thương da: Xuất hiện ngay tại vùng tiếp xúc trực tiếp với hóa chất hoặc chất kích ứng.
• Test áp da: Có thể được sử dụng để loại trừ viêm da tiếp xúc dị ứng.

Một người được chẩn đoán là mắc viêm da tiếp xúc kích ứng nếu tổn thương da cải thiện rõ rệt sau khi tránh tiếp xúc với tác nhân nghi ngờ.

Khi đã xác định được bệnh, chữa viêm da tiếp xúc sẽ tập trung loại bỏ/giảm thiểu tiếp xúc với các yếu tố gây kích ứng, đồng thời điều trị hỗ trợ phục hồi hàng rào bảo vệ da.

• Ngưng sử dụng các chất có chứa hóa chất mạnh.
• Tránh nước nóng.
• Luôn sử dụng quần áo, găng tay bảo hộ phù hợp.
• Bôi thuốc corticoid nhẹ trong thời gian ngắn, để giảm viêm đỏ da.
• Kết hợp thêm kem dưỡng ẩm phục hồi da.

Việc điều trị viêm da tiếp xúc kích ứng thường không dùng đến thuốc điều trị chuyên sâu như dị ứng. Người bệnh chủ yếu cần chăm sóc và duy trì dưỡng ẩm da thường xuyên để bảo vệ da tránh bị kích ứng trở lại.

Hướng dẫn phòng ngừa viêm da tiếp xúc

Phòng ngừa viêm da tiếp xúc không chỉ là tránh tái phát, mà còn là phòng ngừa chủ động ở những người chưa từng bị viêm da tiếp xúc. Đặc biệt là với người cần tiếp xúc nhiều với hóa chất hoặc có làn da nhạy cảm.

Đối với người chưa từng bị viêm da tiếp xúc

• Tránh tiếp xúc trực tiếp với hóa chất mạnh, chất tẩy rửa, dung môi, axit, xà phòng công nghiệp.
• Mang găng tay bảo hộ khi làm việc với chất tẩy, thuốc nhuộm, dầu nhớt, hoặc các sản phẩm vệ sinh.
• Ưu tiên sản phẩm chăm sóc da không mùi, không chất bảo quản.
• Không lạm dụng nước rửa tay có cồn/xà phòng diệt khuẩn quá mức.
• Không rửa tay/làm sạch da bằng nước quá nóng hoặc chà xát quá mạnh.
• Dưỡng ẩm đều đặn sau mỗi lần rửa tay hoặc sau khi da bị khô.
• Giữ da khô ráo, tránh để da quá ướt hoặc được bao bọc quá kín.
• Không dùng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc.

Đối với người đã từng bị viêm da tiếp xúc

• Tuyệt đối không dùng lại sản phẩm đã từng gây viêm da.
• Đọc kỹ nhãn sản phẩm để tránh các thành phần đã từng dị ứng.
• Luôn dùng găng tay 2 lớp trước khi tiếp xúc hóa chất.
• Không để da tổn thương tiếp xúc trực tiếp với nước, hóa chất, chất tẩy.
• Dưỡng ẩm phục hồi hàng rào da hằng ngày, đặc biệt sau tiếp xúc nước hoặc khi thời tiết khô.
• Giảm tần suất và thời gian tiếp xúc với tác nhân nguy cơ cao tại nơi làm việc.
• Tái khám định kỳ da liễu nếu viêm da kéo dài hoặc có biểu hiện mới.

Xem thêm

• Viêm da tiếp xúc dị ứng bao lâu thì khỏi?
• Dị ứng da mặt mẩn đỏ ngứa phải làm sao?