Dị ứng cà phê là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý

Tổng quan về dị ứng cà phê

Cà phê là một thức uống phổ biến, thành phần chính trong cà phê là caffeine, một chất kích thích giúp tăng tỉnh táo và tập trung. Ngoài ra, cà phê còn chứa axit hữu cơ, protein và dầu tự nhiên. Nhiều nghiên cứu y khoa cho thấy cà phê có thể giảm nguy cơ mắc tiểu đường type 2, bệnh Parkinson, và các bệnh về gan, tim mạch.

Dị ứng cà phê là một trường hợp hiếm gặp do phản ứng của hệ miễn dịch đối với các chất trong hạt cà phê hoặc sản phẩm chứa cà phê như một chất lạ. Phản ứng này do kháng thể IgE và histamin được giải phóng, gây ra các triệu chứng từ nhẹ như phát ban, ngứa đến nghiêm trọng như khó thở hay sốc phản vệ. Điều này hoàn toàn khác với không dung nạp caffeine, vốn là vấn đề chuyển hóa không liên quan miễn dịch.

Triệu chứng dị ứng cà phê thường gặp

Các triệu chứng thường xuất hiện nhanh chóng sau khi tiếp xúc với cà phê hoặc sản phẩm chứa caffeine.

• Hệ da: Phát ban, nổi mẩn đỏ, phù mạch là những biểu hiện phổ biến nhất. Ví dụ, nổi mề đay hoặc vùng da sưng tấy có thể xảy ra do giải phóng histamin.
• Hệ tiêu hóa: Co thắt dạ dày, buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy,… Những biểu hiện này do miễn dịch kích hoạt phản ứng viêm trong đường tiêu hóa.
• Hệ hô hấp: Khó thở, thở khò khè, ho, phù nề thanh quản, co thắt phế quản (cơn hen phế quản) là dấu hiệu nghiêm trọng hơn, đòi hỏi can thiệp y tế khẩn cấp.
• Toàn thân: Mệt mỏi, choáng váng, thậm chí sốc phản vệ là mức độ nặng nhất của dị ứng, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.

Xem thêm: Dị ứng xoài

Phân biệt dị ứng cà phê với không dung nạp cafein và say cà phê

Dị ứng cà phê là một phản ứng miễn dịch, xảy ra khi hệ thống miễn dịch nhầm lẫn các chất trong cà phê là tác nhân có hại và tạo ra IgE dẫn đến dị ứng tức thì hoặc nghiêm trọng như nổi mề đay, phù mạch, khó thở, mạch yếu. Đây là tình trạng rất hiếm gặp nhưng có thể nguy hiểm nếu không được can thiệp kịp thời.​

Trong khi đó, không dung nạp caffein không phải là phản ứng miễn dịch mà là do cơ thể thiếu enzym hoặc khả năng chuyển hóa caffeine kém, khiến caffeine tích tụ trong máu gây các triệu chứng như nhức đầu, mất ngủ, tim đập nhanh, lo lắng, bồn chồn, run tay, đau dạ dày, tiêu chảy. Triệu chứng thường nhẹ, xảy ra chậm hơn và không nguy hiểm như dị ứng.​

Say cà phê hay ngộ độc caffein xảy ra khi uống liều caffeine quá cao (thường trên 400 mg/ngày hoặc nhiều hơn tùy người). Các biểu hiện bao gồm lo âu, bồn chồn, tay run, tăng nhịp tim, tăng huyết áp, thậm chí co giật, khó thở, mất ngủ hoặc suy cơ quan do ngộ độc nặng. Đây là tình trạng cấp cứu cần can thiệp y tế nhanh chóng.​

Xem thêm: Dị ứng nước dừa

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Chẩn đoán dị ứng cà phê

Khi cần chuẩn đoán dị ứng, bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau:

• Tiền sử triệu chứng: Bác sĩ chuyên khoa dị ứng sẽ thu thập kỹ lưỡng tiền sử các triệu chứng xảy ra ngay sau khi uống cà phê hoặc tiếp xúc với caffeine. Việc này giúp xác định mối liên quan giữa triệu chứng và tác nhân nghi ngờ.
• Khám lâm sàng: Qua khám, bác sĩ đánh giá các biểu hiện da, đường hô hấp, tiêu hóa hoặc toàn thân để phát hiện dấu hiệu dị ứng điển hình.
• Xét nghiệm huyết thanh: Đo nồng độ IgE đặc hiệu với các protein hoặc hợp chất trong cà phê bằng các xét nghiệm miễn dịch giúp xác nhận dị ứng trên mức độ phân tử.
• Test da (Prick test): Bác sĩ thực hiện nhỏ một lượng dung dịch chiết xuất từ cà phê lên da, sau đó dùng kim nhỏ để chích nhẹ. Nếu vùng da được chích có dấu hiệu sưng tấy, nổi mẩn đỏ hay phù, có thể khẳng định phản ứng dị ứng.
• Loại trừ nguyên nhân khác: Dị ứng cần được phân biệt với các dị ứng thức ăn khác, không dung nạp caffeine hoặc các tình trạng thần kinh, tiêu hóa khác.

Cách xử lý dị ứng cấp tính

Khi xuất hiện các triệu chứng dị ứng, người bệnh cần nhanh chóng ngưng sử dụng cà phê và các sản phẩm chứa caffeine ngay lập tức để tránh tình trạng nặng hơn.

• Thuốc kháng histamine: Đây là nhóm thuốc giúp giảm các triệu chứng nhẹ như mẩn ngứa, phát ban, nổi mề đay do histamin được giải phóng trong phản ứng dị ứng.
• Cấp cứu y tế: Trong trường hợp dị ứng nghiêm trọng, đặc biệt khi có dấu hiệu khó thở, phù nề thanh quản hoặc sốc phản vệ, cần gọi cấp cứu và sử dụng ngay adrenaline qua tiêm tự động để kiểm soát phản ứng.
• Theo dõi sát: Người bệnh phải được theo dõi kỹ để phát hiện tái phát hoặc diễn biến nặng hơn nhằm nhập viện kịp thời.

Điều trị dị ứng cà phê dài hạn

Để điều trị dài hạn và quản lý dị ứng, bạn có thể tham khảo các lưu ý dưới đây:

• Tránh tiếp xúc: Điều trị dài hạn chủ yếu là tránh hoàn toàn cà phê và các sản phẩm chứa caffeine để ngăn tái phát dị ứng.
• Thuốc dự phòng: Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc kháng histamin dạng uống lâu dài hoặc corticosteroid khi cần thiết để kiểm soát viêm và giảm nhạy cảm.
• Nhận diện thành phần: Người bệnh cần học cách nhận diện các thành phần ẩn chứa caffeine trong thực phẩm, đồ uống, hoặc thuốc nhằm phòng tránh tiếp xúc không mong muốn.
• Kế hoạch dinh dưỡng: Lên kế hoạch dinh dưỡng với các đồ uống thay thế lành mạnh giúp duy trì sức khỏe và tránh tác dụng phụ từ việc loại bỏ cà phê.

Thức uống thay thế cho người dị ứng cà phê

Nếu dị ứng, bạn có thể chuyển qua một số thức uống không chứa caffeine được gợi ý dưới đây:

• Trà thảo mộc: Các loại trà hoa cúc, bạc hà giúp thư giãn, không chứa caffeine và phù hợp cho người dị ứng.
• Nước trái cây tươi và sinh tố: Cung cấp vitamin, khoáng chất đồng thời không chứa caffeine.
• Sữa hạt: Sữa hạnh nhân, sữa đậu nành không chứa caffeine, bổ sung dưỡng chất.
• Nước lọc và nước detox thảo mộc: Giúp thanh lọc cơ thể và giữ nước hiệu quả.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Dị ứng có thể tiến triển nhanh và nghiêm trọng, do đó cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế khi xuất hiện các dấu hiệu sau sau khi uống cà phê:

• Khó thở nặng, thở nhanh hoặc hụt hơi.
• Sốc phản vệ với các biểu hiện như mạch yếu, huyết áp tụt, mất ý thức.
• Phù nề thanh quản hoặc mặt gây khó khăn hô hấp.
• Nôn mửa nhiều lần, mất nước nghiêm trọng.

Lời nguyên phòng ngừa dị ứng cà phê

Để phòng ngừa dị ứng, bạn nên chú ý đến những điều dưới đây:

• Luôn lưu ý các dấu hiệu bất thường sau khi dùng cà phê, không chủ quan với phản ứng của cơ thể.
• Thực hiện xét nghiệm dị ứng khi có tiền sử dị ứng nhiều loại thực phẩm để xác định nguy cơ.
• Tuân thủ chỉ dẫn giới hạn tiêu thụ caffeine, khuyến nghị không vượt quá 400 mg caffeine mỗi ngày đối với người trưởng thành khỏe mạnh.
• Tránh các sản phẩm cà phê kém chất lượng hoặc có dấu hiệu hư hỏng để giảm nguy cơ dị ứng và các tác dụng phụ.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ khi nghi ngờ dị ứng hoặc xuất hiện phản ứng bất thường sau khi uống cà phê hoặc dùng sản phẩm chứa caffeine.

Xem thêm: Dị ứng hạnh nhân