Sốc phản vệ độ 3: Triệu chứng, biến chứng và cách điều trị

Sốc phản vệ độ 3 là gì?

Sốc phản vệ độ 3 là dạng gần như nặng nhất của phản ứng dị ứng toàn thân, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời và đúng cách. Đây là tình trạng cấp cứu y tế khẩn cấp, với các triệu chứng rõ rệt và nghiêm trọng. Khi bị sốc phản vệ độ 3, người bệnh thường có biểu hiện khó thở nghiêm trọng do đường thở bị phù nề, tắc nghẽn, gây cản trở việc hô hấp. Huyết áp tụt thấp đột ngột có thể khiến người bệnh bị hoa mắt, ngất xỉu hoặc sốc tuần hoàn.

Các triệu chứng khác bao gồm nhịp tim nhanh hoặc không đều, da xanh tái hoặc tím, phù môi, mặt và cổ họng. Những dấu hiệu này cho thấy máu và oxy không được cung cấp đầy đủ đến các cơ quan quan trọng và bắt buộc can thiệp y tế ngay lập tức để giảm thiểu nguy cơ tử vong.

Phân biệt sốc phản vệ độ 3 với các cấp độ khác

Dựa trên các triệu chứng lâm sàng và mức độ nguy hiểm, sốc phản vệ độ 3 sẽ có sự khác biệt so với các giai đoạn khác. Cụ thể:

Các triệu chứng sốc phản vệ độ 3

Triệu chứng của sốc phản vệ độ 3 thường xuất hiện rất nhanh, ngay sau khi cơ thể tiếp xúc với chất gây dị ứng, và có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Các dấu hiệu này xảy ra đồng thời hoặc liên tiếp, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể.

• Nổi mề đay, ban đỏ hoặc ngứa da. Đi kèm cảm giác ngứa râm ran khắp cơ thể hoặc chủ yếu quanh vùng mặt, cổ.
• Phù nề mặt, môi, lưỡi và cổ họng. Đi kèm cảm giác đau, nóng rát, có thể gây khó nuốt.
• Thở rít, thở khò khè, khó thở dữ dội.
• Tụt huyết áp nghiêm trọng, mạch nhanh nhỏ và khó bắt. Dẫn đến hoa mắt, tím tái, chóng mặt hoặc ngất xỉu.
• Tim đập không đều, đập nhanh, gây cảm giác hồi hộp, khó chịu.
• Buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy.
• Rối loạn tri giác. Người bệnh có thể xuất hiện kích thích, bối rối, run rẩy, hoặc ngất xỉu khi não không nhận đủ oxy do tụt huyết áp kéo dài.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Nguyên nhân gây sốc phản vệ cấp độ 3 là gì?

Nguyên nhân gây sốc phản vệ độ 3 rất đa dạng, thường liên quan đến các yếu tố kích thích hệ miễn dịch phản ứng quá mức với chất dị nguyên. Các nguyên nhân này trực tiếp gây ra phản ứng dị ứng nặng, dẫn đến hiện tượng giãn mạch, phù nề, co thắt đường thở và tụt huyết áp. Cụ thể:

• Tiếp xúc với thức ăn như trứng, sữa bò, các loại hạt cứng, hải sản. Các loại thực phẩm này có thể gây phản ứng dị ứng nguy hiểm chỉ sau vài phút ăn hoặc tiếp xúc.
• Sử dụng một số loại thuốc như penicillin, thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs), hoặc thuốc gây mê trong phẫu thuật.
• Bị ong bắp cày, ong vò vẽ, kiến hoặc các côn trùng khác đốt hoặc cắn. Nọc côn trùng là tác nhân phổ biến gây sốc phản vệ nghiêm trọng.
• Tiếp xúc với các chất như latex (cao su thiên nhiên), thuốc nhuộm cản quang dùng trong chẩn đoán hình ảnh hoặc các chất bảo quản dùng trong sản phẩm y tế và thực phẩm.
• Một số trường hợp phản vệ xảy ra khi tập thể dục hoặc hoạt động thể chất, nhất là khi kết hợp với việc ăn một số loại thực phẩm hoặc dùng thuốc.
• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng cũng có thể xảy ra sau một số loại vaccine hoặc thuốc tiêm chủng.

Xem thêm: Sốc phản vệ độ 1

Nhóm đối tượng nguy cơ cao

Bất kỳ ai đều có thể bị sốc phản vệ độ 3. Tuy nhiên, dưới đây là nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn:

• Người có tiền sử phản ứng dị ứng nghiêm trọng hoặc sốc phản vệ trước đó khiến hệ miễn dịch nhạy cảm hơn, dễ phản ứng mạnh với chất gây dị ứng.
• Người mắc các bệnh lý dị ứng mạn tính như hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng.
• Người có bệnh lý tim mạch hoặc huyết áp cao, làm tăng nguy cơ biến chứng nghiêm trọng ở hệ tuần hoàn hoặc hô hấp.
• Trẻ nhỏ và người cao tuổi có hệ miễn dịch và thể trạng yếu hơn, dễ bị tổn thương và khó hồi phục hơn.
• Người đang sử dụng một số loại thuốc như thuốc ức chế beta, thuốc ức chế miễn dịch, thuốc kháng sinh nhóm penicillin, v.v.

Xem thêm: Sốc phản vệ độ 2

Sốc phản vệ độ 3 nguy hiểm không? Các biến chứng của bệnh

Sốc phản vệ độ 3 là tình trạng dị ứng nặng, rất nguy hiểm và có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Các biến chứng của bệnh xuất phát từ sự suy giảm nghiêm trọng chức năng của nhiều cơ quan do thiếu oxy và tụt huyết áp thấp.

• Suy hô hấp cấp: Phù nề thanh quản và co thắt phế quản làm tắc nghẽn đường thở, gây khó thở nặng và thiếu oxy, có thể dẫn đến suy hô hấp nếu không xử trí ngay.
• Sốc tuần hoàn: Tụt huyết áp nhanh gây giảm lượng máu tới các cơ quan quan trọng, khiến tim không bơm đủ máu, dẫn đến tổn thương tim và suy đa cơ quan.
• Rối loạn nhịp tim: Tim đập nhanh hoặc không đều do thiếu oxy và phản ứng của hệ thần kinh, làm tăng nguy cơ ngừng tim.
• Tổn thương não: Thiếu oxy kéo dài có thể gây tổn thương não nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chức năng vận động, trí nhớ và nhận thức, thậm chí gây tử vong.
• Suy thận cấp: Do giảm lưu lượng máu và tổn thương do viêm, thận có thể bị suy giảm chức năng đột ngột, làm rối loạn cân bằng điện giải và bài tiết chất độc.
• Rối loạn tri giác: Kích thích, lú lẫn, co giật, hoặc hôn mê xảy ra khi não thiếu oxy hoặc ảnh hưởng do huyết áp thấp kéo dài.
• Biến chứng muộn: Một số bệnh nhân có thể gặp các biến chứng như viêm cầu thận, viêm cơ tim dị ứng hoặc các bệnh tự miễn phát triển sau sốc phản vệ.

Hướng dẫn xử trí khi bị sốc phản vệ độ 3

Sốc phản vệ độ 3 là tình trạng cấp cứu y khoa nguy hiểm, cần được xử trí nhanh và chính xác để cứu sống bệnh nhân. Hướng dẫn xử trí khi bị sốc phản vệ độ 3 theo Bộ Y tế khuyến cáo cụ thể như sau:

• Ngưng tiếp xúc với các dị nguyên gây dị ứng như thuốc, thực phẩm hoặc côn trùng ngay lập tức.
• Gọi cấp cứu 115 hoặc cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ kịp thời.
• Đặt bệnh nhân nằm ngửa với đầu thấp, chân cao khoảng 30 độ để tăng lưu thông máu về tim và não, cải thiện tuần hoàn.
• Tiêm thuốc adrenelin (epinephrine) đường tiêm bắp ngay lập tức. Đây là thuốc cấp cứu có tác dụng nhanh và hiệu quả trong cấp cứu sốc phản vệ. Có thể tiêm nhắc lại sau 5 đến 15 phút nếu cần.
• Cho bệnh nhân đeo mặt nạ hoặc ống thở để cung cấp oxy. Mở khí quản hoặc đặt nội khí quản ngay lập tức nếu xuất hiện tình trạng phù nề thanh quản hoặc khó thở nặng.
• Truyền dịch nhanh để duy trì thể tích máu và huyết áp.
• Theo dõi sát sao các chỉ số sinh tồn như nhịp tim, huyết áp, nhịp thở và ý thức để đánh giá hiệu quả xử trí và phát hiện biến chứng kịp thời.
• Chuyển bệnh nhân đến cơ sở y tế để tiếp tục theo dõi và điều trị tích cực.
• Sử dụng các loại thuốc hỗ trợ khác nếu cần như thuốc kháng histamin, thuốc corticosteroid để giảm viêm và ngăn ngừa tái phát. Có thể dùng glucagon trong trường hợp tụt huyết áp không đáp ứng với adrenalin.

Xem thêm: Sốc phản vệ độ 4

Khi nào cần thăm khám y tế?

Khi xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ sốc phản vệ, đặc biệt là cấp độ 3, người bệnh cần thăm khám ngay lập tức để tránh nguy hiểm đến tính mạng. Một số trường hợp cần thăm khám y tế ngay gồm:

• Ngay khi xuất hiện các dấu hiệu như khó thở nặng, thở khò khè, môi và đầu ngón tay tím tái. Đây là dấu hiệu cảnh báo tắc nghẽn đường thở.
• Tụt huyết áp, choáng váng, ngất xỉu hoặc mất ý thức.
• Phù nề mặt, môi, lưỡi và cổ họng, đi kèm cảm giác khó nuốt hoặc đau họng dữ dội.
• Xuất hiện các triệu chứng rối loạn ý thức như lú lẫn, bối rối, co giật, hôn mê.
• Nôn và buồn nôn, đau bụng dữ dội, tiêu chảy nhiều lần.
• Khi các dấu hiệu dị ứng tiến triển nhanh, có xu hướng nặng hơn dù đã dùng thuốc hỗ trợ.

Phương pháp điều trị cho người bệnh sốc phản vệ độ 3

Mục đích điều trị cho bệnh nhân sốc phản vệ độ 3 là ổn định đường thở, duy trì tuần hoàn và ngăn ngừa các bến chứng có thể đe dọa tính mạng. Hướng điều trị cho bệnh nhân trong giai đoạn này gồm:

• Dùng thuốc adrenaline để điều trị sốc phản vệ độ 3. Có thể tiêm tĩnh mạch hoặc bắp tùy tình trạng bệnh nhân.
• Cung cấp oxy 100% qua máy thở hoặc mặt nạ oxy để hỗ trợ cải thiện nhịp thở cho bệnh nhân, tăng cường lấy oxy cho máu.
• Mở khí quản hoặc đặt nội khí quản để duy trì oxy cho bệnh nhân nếu bị phù nề thanh quản hoặc tắc nghẽn đường thở.
• Truyền dịch nhanh qua đường truyền tĩnh mạch lớn để bù lại lượng máu đã mất và duy trì huyết áp ổn định.
• Sử dụng các loại thuốc hỗ trợ như thuốc kháng histamin và corticosteroid để giảm viêm, hạn chế tái phát và kiểm soát các triệu chứng muộn.
• Hồi sức tim phổi, ép tim ngoài lồng ngực trong trường hợp người bệnh ngừng tim hoặc suy tuần hoàn nặng.
• Theo dõi sát sao các chỉ số sinh tồn như kiểm tra mạch, huyết áp, nhịp tim, nhịp thở, nồng độ oxy trong máu để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng.

Biện pháp phòng ngừa sốc phản vệ độ 3

Sốc phản vệ độ 3 là phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể gây tử vong. Chủ động phòng ngừa là cách giúp bảo vệ sức khỏe. Các biện pháp phòng ngừa sốc phản vệ độ 3 gồm:

• Thực hiện các xét nghiệm dị ứng để xác định chính xác chất gây dị ứng.
• Hạn chế hoặc không ăn các loại thực phẩm, dùng thuốc hoặc tiếp xúc với các loại côn trùng có thể gây phản ứng dị nặng.
• Kiểm tra kỹ thành phần trên bao bì của thực phẩm, đặc biệt là khi ăn ngoài, để tránh vô tình tiếp xúc với thành phần gây dị ứng.
• Đeo vòng tay hoặc thẻ cảnh báo về các chất gây dị ứng hoặc nguy cơ sốc phản vệ, đặc biệt đối với người có tiền sử dị ứng nặng hoặc sốc phản vệ trước đó.
• Mang theo bút bơm tiêm adrenaline tự dùng, đặc biệt đối với người từng xảy ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng trước đó.
• Mặc trang phục bảo hộ, quần dài, áo dài tay nếu làm việc hoặc di chuyển đến nơi có nhiều bụi rậm, ổ côn trùng.
• Hạn chế sử dụng các loại nước hoa nồng mùi nếu đến vùng bụi rậm để tránh thu hút côn trùng.
• Thông báo tiền sử dị ứng rõ ràng cho bác sĩ trước khi sử dụng thuốc hoặc tiêm vắc xin.

Xem thêm: Biến chứng sau sốc phản vệ