8+ mẹo chữa dị ứng thức ăn hiệu quả dễ thực hiện tại nhà

Tìm hiểu về dị ứng thức ăn

Dị ứng thức ăn là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với một số protein có trong thực phẩm, dù chúng vô hại với người bình thường. Ngay sau khi ăn, cơ thể người dị ứng nhận diện sai các protein này là “kẻ xâm nhập” và giải phóng histamin cùng nhiều chất trung gian gây viêm, dẫn tới các triệu chứng từ nhẹ đến nặng.

Triệu chứng có thể xuất hiện chỉ sau vài phút đến tối đa 2 giờ sau khi ăn phải dị nguyên. Các biểu hiện phổ biến bao gồm:

• Ngứa miệng và họng
• Sưng môi, mí mắt hoặc mặt
• Nổi mề đay, phát ban, mẩn đỏ lan rộng trên da
• Đau vùng bụng, buồn nôn, nôn hoặc tiêu chảy
• Sốc phản vệ: tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng, có thể gây khó thở, tụt huyết áp.

Thời gian khỏi dị ứng thức ăn phụ thuộc vào mức độ phản ứng. Với trường hợp nhẹ, triệu chứng thường giảm sau vài giờ đến 1–2 ngày nếu không tiếp xúc lại dị nguyên. Phản ứng nặng như sốc phản vệ đòi hỏi điều trị cấp cứu và theo dõi y khoa nhiều giờ đến vài ngày sau đó.

Mẹo chữa dị ứng thức ăn tại nhà hiệu quả và dễ thực hiện

Trong những trường hợp dị ứng nhẹ, cách chữa dị ứng thức ăn tại nhà có thể giúp làm dịu triệu chứng và hỗ trợ cơ thể hồi phục nhanh hơn. Tuy nhiên, các phương pháp dưới đây không thay thế cho điều trị y khoa. Nếu triệu chứng không cải thiện hoặc trở nên nghiêm trọng, cần đến khám bác sĩ ngay.

1. Uống nhiều nước ấm

Uống nước ấm có thể giúp làm dịu cảm giác khô rát hoặc ngứa ran ở họng sau khi dị ứng thức ăn, đồng thời hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động ổn định hơn. Đây là cách đơn giản nhưng hữu ích trong giai đoạn đầu để cơ thể ổn định trở lại.

2. Súc miệng và rửa tay sạch

Nếu nghi ngờ vẫn còn thực phẩm gây dị ứng trong khoang miệng, việc súc miệng kỹ bằng nước sạch sẽ giúp giảm kích ứng niêm mạc. Bên cạnh đó, rửa tay sạch ngăn ngừa nguy cơ tiếp xúc lại dị nguyên lên vùng da hoặc niêm mạc khác, đặc biệt là mắt và mũi.

3. Chườm lạnh vùng da nổi mề đay

Đây là một trong những cách trị dị ứng thức ăn tại nhà phổ biến và hiệu quả. Đối với vùng da bị nổi mẩn hay sưng, chườm lạnh là cách hiệu quả để làm dịu phản ứng viêm tại chỗ. Nhiệt độ thấp giúp co mạch máu, giảm lưu lượng viêm và mang lại cảm giác dễ chịu nhanh chóng.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

4. Dùng trà gừng hoặc trà hoa cúc

Một số người nhận thấy các loại thực phẩm như trà thảo dược như gừng hay hoa cúc có thể làm dịu niêm mạc đường tiêu hóa và giảm cảm giác đầy bụng, muốn nôn. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp hỗ trợ, không có tác dụng điều trị trị cơ chế miễn dịch gây dị ứng và không thay thế thuốc điều trị khi cần thiết.

Xem thêm: Bị dị ứng thức ăn có được tắm không?

5. Ăn thực phẩm dễ tiêu

Sau khi phản ứng dị ứng xảy ra, hệ tiêu hóa thường nhạy cảm hơn. Việc lựa chọn thực phẩm mềm, dễ tiêu và tránh các món cay nóng, nhiều dầu mỡ sẽ giúp ruột phục hồi nhanh hơn và hạn chế nguy cơ tái kích ứng.

6. Probiotics

Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung probiotics có thể hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột và cải thiện khả năng dung nạp thực phẩm ở người có cơ địa dị ứng nhẹ. Dù chưa đủ bằng chứng để xem đây là cách chữa trị, việc sử dụng lợi khuẩn qua sữa chua hoặc thực phẩm lên men có thể góp phần hỗ trợ tiêu hóa sau phản ứng.

Xem thêm: Trẻ bị dị ứng thức ăn

7. Chanh

Nước chanh ấm có thể giúp làm dịu cảm giác khô miệng, hỗ trợ tiêu hóa và bổ sung vitamin C – chất chống oxy hóa có lợi cho miễn dịch. Tuy nhiên, không có nghiên cứu lâm sàng nào chứng minh chanh có thể điều trị dị ứng. Người bị kích ứng với trái cây họ cam quýt nên tránh áp dụng mẹo này.

8. Trà xanh

Trà xanh chứa polyphenol – hợp chất có đặc tính chống oxy hóa và kháng viêm, có thể giúp làm dịu niêm mạc tiêu hóa nhẹ sau dị ứng. Một số người nhận thấy uống trà xanh ấm làm giảm cảm giác khó chịu bụng, nhưng không nên xem đây là biện pháp điều trị chính.

Bị dị ứng thức ăn nên uống gì?

Trong trường hợp phản ứng dị ứng ở mức độ nhẹ, lựa chọn đồ uống phù hợp có thể giúp làm dịu niêm mạc, hỗ trợ tiêu hóa và thúc đẩy cơ thể hồi phục nhanh hơn. Tuy nhiên, đây chỉ là biện pháp hỗ trợ, không thay thế điều trị y khoa và không có tác dụng trong các trường hợp dị ứng nặng hoặc sốc phản vệ.

• Nước ấm: Giúp giảm cảm giác ngứa ran hay khô rát ở cổ họng và hỗ trợ tiêu hóa hoạt động ổn định hơn.
• Nước chanh ấm: Có thể làm dịu cổ họng và bổ sung vitamin C tăng cường miễn dịch. Tuy nhiên, tránh dùng nếu bạn dị ứng với trái cây họ cam quýt.
• Nước ép rau củ dễ tiêu (cà rốt, táo…): Nước ép cung cấp chất chống oxy hóa, hỗ trợ cơ thể hồi phục sau phản ứng dị ứng.
• Nước lô hội (nha đam) loãng: Nước lô hội có thể làm dịu đường tiêu hóa, giảm cảm giác nóng rát và hỗ trợ kháng viêm nhẹ. Tuy nhiên, chỉ dùng lượng nhỏ và đảm bảo không dị ứng với nha đam.
• Nước mật ong ấm: Có thể làm dịu cổ họng và hỗ trợ kháng khuẩn nhẹ, nhưng không dùng nếu bạn từng dị ứng với mật ong hoặc sản phẩm từ ong.
• Nước rau mùi tàu: Theo kinh nghiệm dân gian, nước rau mùi tàu có thể giúp thanh lọc nhẹ cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa, song hiệu quả chưa được chứng minh lâm sàng và cần thận trọng nếu bạn nhạy cảm với thảo mộc.

Khi bị dị ứng thức ăn nên làm gì?

1. Ngừng ăn và loại bỏ dị nguyên ngay lập tức: Ngay khi nghi ngờ dị ứng, hãy ngừng sử dụng thực phẩm gây dị ứng và loại bỏ bất kỳ phần thức ăn còn sót trong miệng. Điều này giúp hạn chế thêm lượng dị nguyên xâm nhập vào cơ thể.
2. Đánh giá nhanh mức độ phản ứng
   • Phản ứng nhẹ – trung bình: chỉ có ngứa, nổi mề đay, khó chịu tiêu hóa.
   • Phản ứng nặng: có dấu hiệu khó thở, sưng họng, chóng mặt, tụt huyết áp – đây có thể là sốc phản vệ, một tình trạng cấp cứu y khoa.
3. Sử dụng epinephrine nếu có dấu hiệu sốc phản vệ: Epinephrine tiêm bắp là lựa chọn điều trị đầu tay cho sốc phản vệ và cần được sử dụng ngay lập tức, không chờ đợi. Sau khi tiêm, gọi cấp cứu 115 hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất càng sớm càng tốt.
4. Dùng thuốc: Nếu triệu chứng chỉ dừng ở mức da hoặc tiêu hóa nhẹ, có thể dùng thuốc kháng histamin đường uống theo chỉ định của bác sĩ để giảm mẩn đỏ. Tuy nhiên, thuốc này không thay thế được epinephrine trong trường hợp phản ứng nặng.
5. Theo dõi quản lý triệu chứng: Ngay cả khi các triệu chứng đã giảm sau khi tiêm epinephrine hoặc dùng thuốc, người bệnh vẫn cần được theo dõi tại cơ sở y tế ít nhất 4–6 giờ, vì dị ứng thức ăn có thể tái phát.

Cách điều trị dị ứng thức ăn chuẩn y khoa

Hiện nay, không có thuốc đặc trị giúp “chữa khỏi hoàn toàn” dị ứng thức ăn, phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát triệu chứng, xử trí cấp cứu và phòng ngừa tái phát. Các phương pháp điều trị chính bao gồm:

• Ngừng tiếp xúc với dị nguyên: Đây là bước quan trọng nhất để ngăn phản ứng tiến triển nặng hơn. Người bệnh cần xác định rõ thực phẩm gây dị ứng và loại bỏ hoàn toàn khỏi chế độ ăn.
• Sử dụng thuốc kháng histamin: Dành cho các trường hợp phản ứng nhẹ đến trung bình như nổi mề đay, ngứa, sưng môi hoặc khó chịu tiêu hóa. Thuốc giúp giảm nhanh các triệu chứng nhưng không tác động đến cơ chế miễn dịch gốc.
• Tiêm epinephrine (adrenaline) trong sốc phản vệ: Đây là biện pháp cứu mạng duy nhất trong trường hợp phản ứng nặng. Epinephrine giúp co mạch, mở đường thở và ổn định huyết áp. Người có tiền sử sốc phản vệ nên luôn mang theo bút tiêm epinephrine tự động.
• Theo dõi và chăm sóc tại bệnh viện: Sau xử trí ban đầu, người bệnh cần được theo dõi tại cơ sở y tế để phòng ngừa tái phát phản ứng và đánh giá nguy cơ biến chứng.
• Liệu pháp miễn dịch đường miệng (OIT): Một số trung tâm chuyên khoa áp dụng phương pháp này cho người dị ứng đậu phộng hoặc sữa, với mục tiêu “huấn luyện” hệ miễn dịch dung nạp dần dị nguyên. Tuy nhiên, đây là kỹ thuật chuyên sâu, chỉ thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa dị ứng.

Khi nào cần đến cơ sở y tế?

Hầu hết dị ứng nhẹ có thể tự cải thiện tại nhà, nhưng cần đến bệnh viện ngay khi:

• Xuất hiện dấu hiệu sốc phản vệ: Khó thở, thở rít, sưng mặt/cổ họng, tụt huyết áp, chóng mặt, ngất xỉu.
• Triệu chứng kéo dài hoặc không cải thiện: Nổi mề đay, ngứa, đau bụng, tiêu chảy vẫn còn sau vài giờ.
• Phản ứng lặp lại hoặc nặng dần: Dị ứng ban đầu nhẹ nhưng trở nặng khi tái tiếp xúc.
• Có bệnh nền hô hấp hoặc tim mạch: Hen, bệnh tim… làm tăng nguy cơ biến chứng nặng ngay cả khi triệu chứng nhẹ.

Phòng ngừa dị ứng thức ăn hiệu quả để tránh tái phát

• Xác định chính xác thực phẩm gây dị ứng: Thực hiện xét nghiệm dị ứng chuyên sâu để xác định dị nguyên cụ thể là bước nền tảng giúp xây dựng kế hoạch phòng tránh hiệu quả. Việc này cần được thực hiện tại cơ sở y khoa uy tín dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
• Đọc kỹ nhãn thực phẩm trước khi sử dụng: Luôn kiểm tra thành phần trên bao bì để tránh vô tình tiêu thụ các chất gây dị ứng tiềm ẩn, đặc biệt trong các sản phẩm chế biến sẵn.
• Cẩn trọng khi ăn ngoài: Khi ăn ở nhà hàng, cần thông báo rõ ràng về dị ứng của bản thân để đầu bếp có thể điều chỉnh nguyên liệu phù hợp. Trong trường hợp nghi ngờ, nên tránh món ăn không rõ thành phần.
  Tránh tiếp xúc chéo trong chế biến: Sử dụng dụng cụ nấu riêng, vệ sinh bề mặt kỹ lưỡng và tách biệt thực phẩm dị ứng khỏi các món khác để giảm nguy cơ lẫn dị nguyên.
• Luôn mang theo thuốc cấp cứu: Người từng bị sốc phản vệ nên luôn mang theo bút tiêm epinephrine tự động để xử trí kịp thời trong tình huống khẩn cấp.
• Theo dõi định kỳ với bác sĩ dị ứng: Khám và đánh giá định kỳ giúp theo dõi diễn tiến dị ứng, cập nhật phác đồ xử trí và xem xét các phương pháp điều trị mới như liệu pháp giải mẫn cảm đường miệng (OIT) khi phù hợp.

Lời kết

Mặc dù các mẹo chữa dị ứng thức ăn tại nhà có thể giúp làm dịu triệu chứng nhẹ và hỗ trợ quá trình hồi phục, nhưng chúng không thay thế được điều trị y khoa trong các trường hợp nặng. Chủ động nhận biết sớm phản ứng, xử trí đúng cách và phòng tránh tái phát là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe. Nếu tình trạng không cải thiện hoặc có dấu hiệu nguy hiểm, hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Xem thêm: Dị ứng bia