Dị ứng trứng là gì? Trẻ bị dị ứng trứng gà phải làm sao?

Dị ứng trứng là gì?

Dị ứng trứng là một phản ứng miễn dịch IgE, khi cơ thể tạo ra kháng thể chống lại một số protein trong lòng trắng hoặc lòng đỏ trứng, dẫn đến phản ứng dị ứng khi tiếp xúc. Khi tiếp xúc, hệ miễn dịch sẽ giải phóng histamine và các hóa chất trung gian, gây ra các triệu chứng như nổi mề đay, ngứa, sưng môi, nôn ói hoặc thậm chí sốc phản vệ.

Đây là một trong những dị ứng thực phẩm phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, nhiều trẻ có thể giảm dần mức độ dị ứng khi lớn lên, thường trước 5 tuổi.

Nguyên nhân dị ứng trứng

Dị ứng trứng xảy ra khi hệ miễn dịch nhầm lẫn protein trong trứng là chất có hại. Cơ thể tạo ra kháng thể IgE để chống lại. Khi tiếp xúc lại, các kháng thể này kích hoạt giải phóng histamine và chất trung gian gây biểu hiện như nổi mề đay, sưng phù, khó thở.

Các protein gây phản ứng dị ứng thường gặp:

• Trong lòng trắng trứng: oovomucoid (bền với nhiệt, khó bị phá hủy), ovomucin, ovalbumin, ovotransferrin, lysozyme. Đây là nhóm protein dễ gây dị ứng lòng trắng trứng gà nhất.
• Trong lòng đỏ trứng: chứa các protein nhóm livetin, có thể gây dị ứng nhưng rất hiếm.

Không phải ai cũng gặp phản ứng dị ứng này, nhưng một số yếu tố sau làm tăng nguy cơ:

• Tuổi tác: Dị ứng trứng phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 5 tuổi, do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Nhiều trẻ sẽ dần dung nạp tốt hơn khi lớn lên.
• Tiền sử dị ứng cá nhân hoặc tiền sử gia đình: Trẻ bị viêm da cơ địa, hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc có cha mẹ, anh chị em ruột bị dị ứng thực phẩm dễ mắc hơn.
• Mức độ chế biến trứng: Trứng được nấu chín kỹ (ví dụ trong bánh nướng) có thể ít gây dị ứng hơn ở một số trẻ, nhưng việc thử dung nạp phải thực hiện dưới hướng dẫn của bác sĩ, vì thử tại nhà có thể nguy hiểm.
• Dị ứng thực phẩm khác và cơ địa: Những người có cơ địa dị ứng (ví dụ: viêm da cơ địa, hen, viêm mũi dị ứng) hoặc đã từng dị ứng với thực phẩm khác thường cũng dễ bị dị ứng trứng hơn. Nguyên nhân là do hệ miễn dịch của họ vốn dễ mẫn cảm, chứ không phải do những loại thực phẩm kia trực tiếp gây ra dị ứng.

Phân biệt dị ứng trứng ở trẻ em và người lớn

Dị ứng trứng có thể gặp ở cả trẻ em lẫn người lớn, nhưng biểu hiện và tiên lượng khác nhau. Việc phân biệt giúp cha mẹ hiểu rõ để xử trí và theo dõi sức khỏe đúng cách.

1. Ở trẻ em:

• Khởi phát sớm: Phản ứng dị ứng trứng thường xuất hiện trong giai đoạn đầu đời, đặc biệt từ khi trẻ bắt đầu ăn dặm.
• Triệu chứng thường gặp: phát ban, nổi mề đay, ngứa, sưng môi – mí mắt, rối loạn tiêu hóa (buồn nôn, tiêu chảy). Một số trẻ nhỏ có thể kèm quấy khóc hoặc chán ăn do phản ứng dị ứng trứng gây khó chịu đường tiêu hóa. Một số trường hợp nặng có thể kèm khò khè hoặc khó thở.
• Tiên lượng: Một số trẻ có khả năng dung nạp dần và có thể hết dị ứng theo thời gian (thường trước tuổi đi học hoặc tuổi thiếu niên), tùy từng trường hợp và cần đánh giá định kỳ.

2. Ở người lớn:

• Khởi phát muộn: Dị ứng trứng khởi phát lần đầu ở người lớn rất hiếm, nhưng vẫn có thể xảy ra, đặc biệt ở những người có cơ địa dị ứng hoặc bệnh lý nền.
• Triệu chứng: có thể ở mức độ từ nhẹ đến nặng, bao gồm phản ứng toàn thân, phát ban hoặc sốc phản vệ, tương tự như ở trẻ em.
• Tiên lượng: Dị ứng trứng xuất hiện ở người lớn thường khó dung nạp lại protein trứng, vì vậy người bệnh cần tránh trứng lâu dài và theo dõi định kỳ.

Triệu chứng dị ứng trứng

Phản ứng dị ứng trứng có thể gây ra nhiều biểu hiện khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Các biểu hiện thường xuất hiện trong vòng vài phút đến 2 giờ sau khi ăn hoặc tiếp xúc.

Các biểu hiện thường gặp gồm:

• Triệu chứng ngoài da: Nổi mề đay, phát ban đỏ, ngứa, sưng phù môi, mí mắt, mặt. Đây là biểu hiện hay gặp nhất ở cả trẻ em và người lớn.
• Triệu chứng tiêu hóa: Đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy. Một số trẻ nhỏ có thể kèm quấy khóc hoặc chán ăn do phản ứng dị ứng trứng gây khó chịu đường tiêu hóa.
• Triệu chứng hô hấp: Nghẹt mũi, chảy nước mũi, ho, khò khè hoặc khó thở. Các dấu hiệu hô hấp nặng như khó thở, thở rít hoặc khò khè kèm tụt huyết áp có thể báo hiệu sốc phản vệ, cần đánh giá và xử trí khẩn theo hướng dẫn bác sĩ.
• Phản ứng toàn thân (sốc phản vệ): Hiếm gặp nhưng nguy hiểm. Người bệnh có thể tụt huyết áp, chóng mặt, thở rít, buồn nôn, nôn mửa, thậm chí mất ý thức. Đây là cấp cứu y khoa, cần tiêm bắp epinephrine ngay và gọi cấp cứu/đưa đến bệnh viện. Ở trẻ em, sốc phản vệ do dị ứng trứng xảy ra khoảng 1–2% trường hợp.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Trẻ bị dị ứng trứng gà phải làm sao?

Khi trẻ có dấu hiệu dị ứng trứng, cha mẹ cần xử trí đúng cách để giảm nguy cơ biến chứng. Các bước dưới đây giúp phụ huynh định hướng chăm sóc tại nhà và biết khi nào cần đưa trẻ đi khám.

1. Ngừng ngay việc cho trẻ ăn trứng và thực phẩm chứa trứng
   Ngay khi thấy trẻ có phản ứng sau ăn, cần dừng hoàn toàn việc sử dụng trứng, bao gồm cả thực phẩm chế biến sẵn có thành phần từ trứng (bánh ngọt, mì trứng, sốt mayonnaise…).
2. Theo dõi biểu hiện và xử trí kịp thời
   • Nếu trẻ chỉ bị ngứa, nổi mẩn nhẹ, có thể dùng thuốc kháng histamine theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm khó chịu, đồng thời tiếp tục theo dõi sát các triệu chứng mới xuất hiện.
   • Nếu trẻ có khó thở, nôn ói nhiều, sưng phù lưỡi hoặc môi, choáng váng, lơ mơ, cần tiêm bắp epinephrine ngay (đây là biện pháp cấp cứu duy nhất hiệu quả), đồng thời gọi cấp cứu/đưa trẻ đến bệnh viện.
3. Khám và chẩn đoán tại cơ sở y tế: Bác sĩ có thể chỉ định test dị ứng da, xét nghiệm máu đo IgE đặc hiệu hoặc dùng nghiệm pháp thử thách đường miệng để xác định chính xác tình trạng dị ứng trứng, từ đó đưa ra phác đồ phù hợp.
4. Hướng dẫn phòng ngừa lâu dài
   • Tập cho trẻ chế độ ăn thay thế, bổ sung dưỡng chất từ nguồn khác như thịt, cá, sữa, đậu.
   • Luôn đọc kỹ nhãn thực phẩm, tránh các sản phẩm chứa protein trứng.
   • Nếu trẻ từng có phản ứng nặng, bác sĩ sẽ kê bút tiêm epinephrine để gia đình luôn mang theo, và sử dụng ngay khi xuất hiện dấu hiệu sốc phản vệ, sau đó gọi cấp cứu và đưa trẻ đến bệnh viện theo dõi.
   • Gặp bác sĩ chuyên khoa để chẩn đoán xác định tình trạng dị ứng và hướng dẫn cách điều trị phù hợp.

Cách chẩn đoán khi nghi ngờ bị dị ứng trứng

• Khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về dấu hiệu, thời điểm xuất hiện sau khi ăn trứng, tiền sử dị ứng của trẻ và gia đình. Đây là nền tảng quan trọng nhất để định hướng chẩn đoán.
• Test lẩy da (Skin Prick Test): Một lượng nhỏ chiết xuất protein trứng được nhỏ lên da, sau đó dùng kim nhỏ chích nông; nếu da nổi bọng và đỏ tại vị trí thử, gợi ý mẫn cảm nhưng không xác định chắc chắn dị ứng, cần kết hợp bệnh sử và/hoặc nghiệm pháp thử thách đường miệng.
• Xét nghiệm máu IgE đặc hiệu: Đo nồng độ kháng thể IgE chống lại protein trứng, giúp đánh giá mức độ mẫn cảm nhưng không thay thế nghiệm pháp thử thách đường miệng để xác định chắc chắn dị ứng.
• Nghiệm pháp thử thách đường miệng (Oral Food Challenge): Đây là phương pháp cho bệnh nhân ăn lượng nhỏ trứng theo lộ trình tăng dần và theo dõi phản ứng. Phương pháp này là “tiêu chuẩn vàng” khi còn nghi ngờ chẩn đoán, chỉ thực hiện tại cơ sở chuyên khoa có đầy đủ phương tiện cấp cứu và ekip kinh nghiệm.

Các phương pháp điều trị

Hiện nay, chưa có biện pháp điều trị triệt để dị ứng trứng. Mục tiêu chính là kiểm soát triệu chứng, phòng ngừa tái phát và xử trí kịp thời phản ứng nặng.

1. Tránh tiếp xúc với trứng

• Người dị ứng cần loại bỏ trứng và các sản phẩm chứa trứng (bánh, mì trứng, sốt mayonnaise…).
• Khi đọc nhãn, ưu tiên tìm thành phần và mục “Contains: Egg”; lưu ý các tên như egg, ovalbumin, ovomucoid, lysozyme…
• Với vắc-xin, người dị ứng trứng vẫn tiêm được mọi vắc-xin cúm phù hợp lứa tuổi; riêng vắc-xin sốt vàng cần tham vấn chuyên khoa vì có thể chống chỉ định nếu từng phản ứng nặng với trứng.

2. Thuốc điều trị triệu chứng

• Thuốc kháng histamine: giúp giảm ngứa, mề đay, khó chịu ngoài da.
• Corticosteroid đường uống hoặc bôi: chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ, hỗ trợ kiểm soát viêm da trong một số trường hợp.
• Epinephrine (adrenaline) tiêm bắp là điều trị đầu tay khi nghi ngờ phản vệ và phải dùng ngay; sau đó cần chăm sóc hỗ trợ (gọi cấp cứu, theo dõi tại bệnh viện, có thể bổ sung oxy, truyền dịch…) theo y lệnh. Kháng histamine hay các thuốc chống dị ứng khác không thay thế được epinephrine trong phản vệ. Người từng có phản ứng nặng thường được khuyến cáo mang theo bút tiêm epinephrine và được hướng dẫn kế hoạch hành động khi xảy ra phản ứng.

3. Liệu pháp miễn dịch (Immunotherapy): Một số nghiên cứu sử dụng giải mẫn cảm đường uống (Oral Immunotherapy – OIT) nhằm giúp cơ thể tăng ngưỡng dung nạp protein trứng. Bằng chứng về OIT với trứng đang tăng và đã được áp dụng tại một số trung tâm chuyên khoa được chọn lọc; đây chưa phải thực hành thường quy và chỉ thực hiện bởi bác sĩ dị ứng với quy trình giám sát chặt chẽ.

Cách phòng ngừa dị ứng trứng ở trẻ

Hiện chưa có biện pháp chắc chắn để ngăn ngừa hoàn toàn dị ứng trứng, nhưng phụ huynh có thể giảm nguy cơ hoặc hạn chế phản ứng nặng bằng các cách sau:

• Tránh các sản phẩm có trứng: Nếu trẻ đã được chẩn đoán dị ứng trứng, hãy tránh trứng và các món có trứng, đồng thời đọc kỹ nhãn sản phẩm mỗi lần mua. Với trẻ chưa có chẩn đoán dị ứng, không nên trì hoãn trứng khi ăn dặm; có thể giới thiệu trứng đã nấu chín từ khoảng 4–6 tháng khi trẻ sẵn sàng và tiếp tục duy trì nếu dung nạp tốt.
• Tập cho trẻ ăn đa dạng, theo dõi khi ăn dặm: Khi cho trẻ ăn dặm, nên thử từng món với lượng nhỏ và theo dõi sát; không bắt buộc phải chờ 2–3 ngày giữa các món.
• Đọc nhãn thực phẩm đúng cách: Khi đọc nhãn thực phẩm, hãy tìm mục “Contains: Egg” và cảnh giác nguy cơ nhiễm chéo ngay cả khi nhà sản xuất không ghi “may contain”.
• Thông báo tình trạng dị ứng cho người chăm sóc và trường học: Hãy thông báo tình trạng dị ứng của trẻ cho người chăm sóc trẻ và nhà trường, đồng thời chuẩn bị một kế hoạch hành động rõ ràng về cách nhận biết triệu chứng, thời điểm dùng epinephrine và lúc cần gọi cấp cứu.
• Mang theo thuốc dự phòng khi cần thiết: Nếu trẻ từng có phản ứng nặng, nên mang theo bút tiêm epinephrine và sử dụng ngay khi nghi ngờ phản vệ, sau đó gọi cấp cứu và đưa trẻ đến bệnh viện; các thuốc khác chỉ hỗ trợ chứ không thể thay thế epinephrine.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Không phải mọi phản ứng sau ăn trứng đều nghiêm trọng, nhưng phụ huynh cần đưa trẻ đi khám khi có các tình huống sau:

• Trẻ có triệu chứng lặp đi lặp lại sau khi ăn trứng: nổi mẩn, nôn, đau bụng, khó thở.
• Dị ứng mức độ nhẹ nhưng kéo dài, gây ảnh hưởng đến ăn uống và phát triển của trẻ.
• Cha mẹ cần xác định rõ có phải dị ứng trứng hay không để tránh kiêng khem quá mức.
• Trẻ từng có phản ứng nặng như khó thở, phù mặt, tụt huyết áp – cần được bác sĩ chuyên khoa dị ứng đánh giá và hướng dẫn kế hoạch xử trí.

Lời kết

Dị ứng trứng có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt, dinh dưỡng và sức khỏe, đặc biệt ở trẻ em. Việc nhận biết sớm triệu chứng, tuân thủ chẩn đoán và điều trị đúng cách sẽ giúp chăm sóc trẻ và kiểm soát bệnh tốt hơn. Nếu nghi ngờ trẻ bị dị ứng trứng, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám để được tư vấn và xây dựng kế hoạch chăm sóc trẻ phù hợp.