Dị ứng thời tiết: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Dị ứng thời tiết là gì?

Dị ứng thời tiết là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức với sự thay đổi của các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm, gió lạnh, phấn hoa, bụi, hoặc nấm mốc trong không khí. Khi tiếp xúc, cơ thể người nhạy cảm sẽ giải phóng histamine – chất gây ra các biểu hiện như hắt hơi, ngứa mũi, nổi mề đay hoặc khò khè.

Trên thực tế, đây không phải là một bệnh riêng biệt mà là tập hợp của nhiều phản ứng dị ứng như viêm mũi dị ứng, mề đay do lạnh, hoặc cơn hen do thay đổi thời tiết. Các phản ứng này thường bùng phát khi thời tiết chuyển mùa hoặc nhiệt độ thay đổi đột ngột.

Theo hướng dẫn của Tổ chức Dị ứng Thế giới (WAO), việc xác định đúng nguyên nhân dị ứng, chẳng hạn do phấn hoa, độ ẩm cao hoặc không khí lạnh đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và điều trị hiệu quả.

Triệu chứng dị ứng thời tiết

Biểu hiện dị ứng thời tiết có thể khác nhau tùy cơ địa và cơ quan bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, hầu hết người bệnh thường gặp một hoặc nhiều nhóm triệu chứng sau:

1. Triệu chứng đường hô hấp: Hắt hơi liên tục, nghẹt hoặc chảy nước mũi trong, ngứa mũi, ho khan, hoặc cảm giác khó thở khi thay đổi nhiệt độ. Đây là dấu hiệu điển hình của viêm mũi dị ứng hoặc hen phế quản khởi phát do thời tiết.
2. Triệu chứng da: Da bị dị ứng thời tiết nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy, rát hoặc nổi mề đay khi tiếp xúc với không khí lạnh, gió hoặc mưa. Trường hợp nặng có thể xuất hiện phù nề vùng da bị kích ứng, thậm chí nhiễm trùng da nếu người bệnh gãi nhiều gây trầy xước. Một số trường hợp để lại sẹo sau khi tổn thương lành.
3. Triệu chứng mắt và niêm mạc: Mắt ngứa, đỏ, chảy nước hoặc sưng mí – biểu hiện của viêm kết mạc dị ứng. Các biểu hiện này thường đi kèm viêm mũi dị ứng theo mùa, nhất là giai đoạn chuyển thời tiết, khi nồng độ phấn hoa và bụi tăng cao.

Hình ảnh dị ứng thời tiết

Dưới đây là một số hình ảnh khi mắc phải dị ứng thời tiết thường gặp ở các vùng khác nhau của cơ thể:

Nguyên nhân gây dị ứng thời tiết

• Thay đổi nhiệt độ và độ ẩm đột ngột: Khi chuyển mùa hoặc tiếp xúc với môi trường lạnh – nóng bất thường, mạch máu da và niêm mạc hô hấp co giãn liên tục, dễ kích thích phản ứng viêm dị ứng, đặc biệt ở người bị viêm mũi dị ứng hoặc mề đay lạnh.
• Phấn hoa và bào tử nấm mốc: Vào mùa khô hoặc thời điểm giao mùa, lượng phấn hoa và nấm mốc trong không khí tăng cao, dễ xâm nhập vào đường hô hấp gây ngứa mũi, hắt hơi, sổ mũi hoặc nổi mẩn ngứa trên da.
• Bụi nhà và mạt bụi (house dust mites): Là tác nhân phổ biến gây dị ứng quanh năm. Mạt bụi sinh sôi mạnh trong điều kiện ẩm, thường có trong chăn ga, nệm, thảm, ghế sofa.
• Ô nhiễm không khí và khói bụi: Các hạt bụi mịn (PM2.5), khí thải và hóa chất trong môi trường có thể kích thích niêm mạc mũi – họng, làm nặng thêm phản ứng dị ứng hoặc khiến người bệnh nhạy cảm hơn khi thời tiết thay đổi.
• Cơ địa di truyền: Người có người thân bị viêm mũi dị ứng, hen phế quản hoặc chàm có nguy cơ cao hơn mắc dị ứng thời tiết do yếu tố di truyền ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch.

Xem thêm: Mẹo chữa dị ứng thời tiết tại nhà

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Đối tượng nguy cơ cao

Tình trạng này có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng một số nhóm dễ bị ảnh hưởng hơn như:

• Người có cơ địa dị ứng: Những người từng mắc viêm mũi dị ứng, hen phế quản, chàm hoặc mề đay dễ tái phát khi thời tiết thay đổi.
• Trẻ em và người cao tuổi: Hệ miễn dịch còn yếu (ở trẻ) hoặc suy giảm (ở người già) khiến khả năng thích nghi với thay đổi thời tiết kém hơn.
• Người sống ở môi trường ô nhiễm hoặc ẩm thấp: Bụi mịn, nấm mốc, phấn hoa, khói xe… là yếu tố kích hoạt phổ biến.
• Người làm việc ngoài trời: Thường xuyên tiếp xúc với nắng, gió, khói bụi hoặc không khí lạnh.

Bị dị ứng thời tiết phải làm sao?

Khi gặp tình trạng dị ứng thời tiết, điều quan trọng nhất là nhận biết sớm nguyên nhân và xử lý đúng cách để giảm triệu chứng và ngăn bệnh tái phát. Nếu chỉ điều trị triệu chứng mà không loại bỏ yếu tố kích thích, tình trạng có thể kéo dài hoặc chuyển sang mạn tính. Dưới đây là cách điều trị:

1. Tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng khí, hạn chế ra ngoài khi thời tiết thay đổi đột ngột, nhiều bụi mịn, phấn hoa hoặc không khí lạnh. Nên sử dụng máy lọc không khí, giặt chăn ga thường xuyên và tránh nuôi thú cưng trong phòng ngủ.
2. Chăm sóc da và đường hô hấp đúng cách
   • Da: Dưỡng ẩm hằng ngày bằng sản phẩm dịu nhẹ, tránh tắm nước quá nóng và không chà xát mạnh vùng da bị ngứa ngáy hay nổi mẩn.
   • Đường hô hấp: Đeo khẩu trang khi ra ngoài, vệ sinh mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý để loại bỏ dị nguyên, hạn chế dùng quạt mạnh hoặc máy lạnh nhiệt độ thấp.
3. Sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ: Tùy mức độ dị ứng, bác sĩ có thể kê thuốc kháng histamin giúp giảm ngứa, hắt hơi, sổ mũi; thuốc xịt mũi chứa corticosteroid để kiểm soát viêm mũi dị ứng; hoặc kem bôi làm dịu da với thành phần chống viêm nhẹ. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kéo dài nếu chưa có chỉ định.
4. Theo dõi và khám chuyên khoa khi cần thiết: Nếu tình trạng dị ứng tái phát nhiều lần, lan rộng hoặc có biểu hiện nặng như khó thở, sưng mặt, sưng họng, cần đến bác sĩ chuyên khoa Dị ứng – Miễn dịch lâm sàng để xác định chính xác dị nguyên và có phác đồ điều trị phù hợp.

Xem thêm: Cách chữa dị ứng thời tiết nổi mề đay

Phương pháp chẩn đoán

Để xác định nguyên nhân, bác sĩ sẽ kết hợp khai thác triệu chứng, khám lâm sàng và xét nghiệm chuyên sâu.

• Khám lâm sàng và hỏi bệnh: Bác sĩ tìm hiểu thời điểm khởi phát, yếu tố môi trường và đặc điểm triệu chứng để định hướng dị nguyên.
• Xét nghiệm định lượng IgE đặc hiệu: Giúp phát hiện cơ thể mẫn cảm với dị nguyên cụ thể như bụi nhà, phấn hoa hay nấm mốc. Đây là phương pháp được khuyến nghị bởi Hiệp hội Dị ứng, Hen suyễn và Miễn dịch học Hoa Kỳ (AAAAI)
• Test lẩy da (Skin prick test): Thực hiện bằng cách đưa dị nguyên lên da và theo dõi phản ứng sưng đỏ hoặc ngứa.

Phòng ngừa bị dị ứng thời tiết nổi mẩn ngứa

• Giữ ấm cơ thể khi thời tiết thay đổi: Đặc biệt là vùng cổ, ngực và tay chân để tránh kích thích da và đường hô hấp.
• Dưỡng ẩm da hằng ngày: Sử dụng kem dưỡng ẩm dịu nhẹ giúp da duy trì hàng rào bảo vệ tự nhiên, giảm khô rát và ngứa khi thời tiết hanh khô.
• Hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng: Giữ nhà cửa sạch, tránh bụi mịn, phấn hoa, nấm mốc và lông động vật.
• Ăn uống lành mạnh, tăng cường đề kháng: Bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, omega-3 và rau xanh giúp giảm phản ứng viêm và tăng sức đề kháng.
• Tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột: Không tắm nước quá nóng – lạnh, không bước ra ngoài ngay sau khi ở phòng điều hòa.
• Vệ sinh da và mũi đúng cách: Tắm bằng nước ấm, lau khô nhẹ nhàng và rửa mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý để loại bỏ dị nguyên.
• Thăm khám và xét nghiệm dị nguyên định kỳ: Giúp xác định chính xác yếu tố gây dị ứng để bác sĩ đưa ra hướng điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Xem thêm

• Dị ứng thời tiết kiêng gì?
• Dị ứng thời tiết bao lâu thì khỏi?