Trẻ bị dị ứng sữa mẹ: Nguyên nhân và cách nhận biết

Vì sao trẻ sơ sinh bị dị ứng sữa mẹ?

Dị ứng sữa mẹ là phản ứng của hệ miễn dịch trẻ sơ sinh đối với các protein trong sữa mẹ. Điều này thường bắt nguồn từ những thực phẩm mà mẹ tiêu thụ, như đạm sữa bò, đạm trứng, hay hải sản. Dị ứng này khác với bất dung nạp lactose, vì nó liên quan đến hệ miễn dịch chứ không chỉ do vấn đề tiêu hóa đơn giản.

Có hai nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng dị ứng sữa mẹ bao gồm:

• Protein trong thức ăn mẹ: Protein từ thực phẩm mẹ ăn được hấp thu vào máu mẹ, sau đó truyền sang sữa mẹ. Những protein phổ biến gây dị ứng là đạm sữa bò, trứng và hải sản.
• Hệ miễn dịch trẻ chưa trưởng thành: Trẻ sơ sinh có hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, dễ nhận nhầm các protein này là tác nhân gây hại (dị nguyên), từ đó kích hoạt phản ứng miễn dịch quá mức.

Ngoài ra, yếu tố di truyền và môi trường sống cũng làm tăng nguy cơ trẻ bị dị ứng.

Cách nhận biết bé dị ứng sữa mẹ

Các dấu hiệu bé bị ứng sữa mẹ phổ biến bao gồm:

• Biểu hiện trên da: Nổi mẩn đỏ, mề đay, ngứa ngáy, eczema (viêm da cơ địa), mụn sữa.
• Triệu chứng tiêu hóa: Tiêu chảy phân lỏng hoặc có máu, nôn trớ, khó tiêu, đầy bụng, quấy khóc nhiều, khó ngủ, tăng cân chậm.
• Triệu chứng hô hấp: Ho, khó thở, thở khò khè, nghẹt mũi, viêm mũi dị ứng.
• Hành vi: Quấy khóc không nguôi, khó chịu sau khi bú.

Xem thêm: Dấu hiệu trẻ bị dị ứng sữa công thức

Cách xử lý và chăm sóc khi trẻ bị dị ứng sữa mẹ

Khi trẻ bị dị ứng sữa mẹ, việc xử lý và chăm sóc đúng cách là yếu tố then chốt giúp bảo vệ sức khỏe và phát triển của bé. Dị ứng này thường xảy ra khi hệ miễn dịch của trẻ phản ứng với các protein trong sữa mẹ mà mẹ hấp thu từ chế độ ăn hàng ngày. Vậy nên cách xử lý thường bắt đầu từ điều chỉnh chế độ ăn uống của mẹ, sau đó cha mẹ cần chú ý đến môi trường xung quanh và hỗ trợ y tế phù hợp.

Theo dõi và điều chỉnh chế độ ăn uống của mẹ

Mẹ cần theo dõi kỹ các dấu hiệu dị ứng của trẻ và hạn chế hoặc loại bỏ các thực phẩm gây dị ứng cao như sữa bò, trứng, hải sản, đậu nành trong chế độ ăn. Việc loại bỏ các protein này thường giúp cải thiện triệu chứng của bé trong vòng 2 đến 4 tuần.

Bên cạnh đó, mẹ có thể nhờ tư vấn của bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo vẫn cung cấp đủ các chất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là canxi và vitamin D khi thực hiện chế độ ăn kiêng kéo dài.

Hỗ trợ y tế và thuốc men

Nếu trẻ sơ sinh có dấu hiệu dị ứng nặng hoặc đa dạng triệu chứng (phát ban, ngứa ngáy, ho, khó thở, tiêu chảy, táo bón), cha mẹ cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và đánh giá kỹ càng. Thuốc kháng histamin có thể được chỉ định để giảm các triệu chứng dị ứng, tuy nhiên, việc sử dụng thuốc phải rất thận trọng, đặc biệt với trẻ dưới 1 tuổi. Cha mẹ tuyệt đối không nên tự ý cho trẻ dùng thuốc mà không có chỉ dẫn của bác sĩ.

Chăm sóc da và môi trường

Trẻ bị dị ứng sữa mẹ thường gặp các tổn thương da như viêm da cơ địa hoặc mẩn ngứa. Việc giữ vệ sinh da sạch sẽ, sử dụng các sản phẩm dịu nhẹ và duy trì môi trường sống thoáng đãng, sạch sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ kích ứng và nhiễm trùng.

Tiếp tục nuôi con bú

Ngay cả khi phát hiện các dấu hiệu dị ứng trên cơ thể trẻ sơ sinh, mẹ không nên tự ý ngừng cho bé bú mẹ mà chưa có hướng dẫn y tế. Việc nuôi con bằng sữa mẹ vẫn được ưu tiên vì sữa mẹ cung cấp nhiều kháng thể và dưỡng chất giúp hỗ trợ hệ miễn dịch của trẻ.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Phân biệt trẻ dị ứng sữa mẹ với các vấn đề tiêu hóa khác

Tình trạng dị ứng sữa mẹ khác với bất dung nạp lactose. Một bên là vấn đề dị ứng, một bên là vấn đề tiêu hóa. Trong khi dị ứng sữa mẹ là việc hệ miễn dịch của bé phản ứng quá mức với các protein truyền từ thức ăn mẹ tiêu thụ qua sữa mẹ, còn bất dung nạp lactose là do thiếu enzym lactose để phân giải đường trong ruột.

Hai tình trạng này có những biểu hiện khác nhau như:

• Dị ứng sữa mẹ: Có thể gây ra phát ban da, ngứa, viêm da cơ địa, ho, thở khò khè kèm theo triệu chứng tiêu hóa như nôn trớ, tiêu chảy có thể có máu.
• Bất dung nạp lactose: Chủ yếu là các triệu chứng tiêu hóa như đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy lỏng nhưng không có các biểu hiện về da hay hô hấp.

Việc nhận diện đúng hai tình trạng này giúp mẹ tránh áp dụng chế độ ăn kiêng không cần thiết hoặc sai lệch, giảm lo lắng cho cha mẹ và đảm bảo trẻ sơ sinh được chăm sóc đúng cách.

Xem thêm: Bé bị dị ứng sữa bao lâu thì khỏi?

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế ngay nếu trẻ có các biểu hiện dị ứng sữa mẹ sau:

• Ho, khó thở, thở rít, thở khò khè hoặc thở nhanh.
• Tím tái môi, đầu ngón tay hoặc toàn thân.
• Sốc phản vệ: co thắt đường thở, mất ý thức, mạch yếu.
• Nôn mửa dữ dội không kiểm soát.
• Tiêu chảy kéo dài gây mất nước, dấu hiệu mất nước như khô miệng, mắt trũng, ít tiểu.
• Phát ban lan rộng kèm sốt cao, quấy khóc.
• Triệu chứng dị ứng kéo dài ảnh hưởng tới cân nặng, chiều cao và phát triển chung của trẻ.

Việc khám chuyên khoa giúp chẩn đoán chính xác dị ứng sữa mẹ hay loại trừ các nguyên nhân khác, mẹ cũng có hướng dẫn điều trị hợp lý và lựa chọn sữa thay thế phù hợp cho trẻ nếu cần thiết. Bác sĩ cũng tư vấn cách theo dõi triệu chứng, xử trí phản ứng dị ứng, và giảm nguy cơ các biến chứng nghiêm trọng.

Các lựa chọn thay thế khi trẻ không thể bú sữa mẹ

Trong trường hợp trẻ không thể tiếp tục bú sữa mẹ do dị ứng nghiêm trọng hoặc mẹ không thể thực hiện chế độ kiêng khem hiệu quả, việc lựa chọn các loại sữa công thức thích hợp là rất quan trọng để đảm bảo dinh dưỡng và giảm phản ứng dị ứng ở trẻ. Một số gợi ý thay thế sữa mẹ mà mẹ có thể tham khảo khi trẻ bị dị ứng sữa:

• Sữa công thức thủy phân toàn phần (Extensively hydrolysed formula – eHF): Các protein trong sữa đã được phân giải thành các đoạn peptide nhỏ, làm giảm khả năng kích thích phản ứng dị ứng. Khoảng 90% trẻ dị ứng đạm sữa bò được cải thiện khi sử dụng loại sữa này.
• Sữa công thức thủy phân một phần (Partially hydrolysed formula – pHF): Protein được phân giải một phần, ít được khuyến cáo cho trẻ dị ứng nặng.
• Sữa công thức chứa axit amin (Amino acid formula – AAF): Protein được phân giải hoàn toàn thành từng axit amin đơn lẻ, phù hợp với trẻ dị ứng nghiêm trọng hoặc không dung nạp với eHF.
• Sữa công thức gạo thủy phân: Một lựa chọn ít phổ biến hơn nhưng có thể sử dụng cho trẻ không dung nạp với các loại sữa công thức trên, cung cấp đủ dinh dưỡng và ít dị ứng.

Lời kết

Dị ứng sữa mẹ là vấn đề cần được quan tâm và tầm soát kỹ càng để đảm bảo sức khỏe trẻ sơ sinh. Không phải tất cả triệu chứng tiêu hóa của bé bú mẹ đều do dị ứng, do vậy cha mẹ cần phân biệt rõ ràng dấu hiệu nhận biết với các rối loạn tiêu hóa khác. Nếu mẹ nghi ngờ con có dấu hiệu dị ứng, nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và định hướng chăm sóc phù hợp.