Dị ứng paracetamol: Triệu chứng, cách xử lý và phòng ngừa

Dị ứng paracetamol là gì?

Dị ứng paracetamol là phản ứng bất thường của hệ miễn dịch khi gặp thuốc paracetamol, dẫn đến các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng. Đây là tình trạng hiếm nhưng có thể gây ra các phản ứng nghiêm trọng như phát ban, sưng phù, thở khó, hoặc thậm chí sốc phản vệ.

Paracetamol là thuốc giảm đau và hạ sốt phổ biến, thường được dùng vì an toàn và ít tác dụng phụ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, cơ thể nhận diện paracetamol như một chất lạ và kích hoạt hệ miễn dịch bảo vệ. Phản ứng dị ứng này có thể liên quan đến kháng thể IgE đặc hiệu hoặc các cơ chế miễn dịch khác, gây các biểu hiện như nổi mề đay, phù mạch, hoặc các triệu chứng nghiêm trọng toàn thân.

Các triệu chứng dị ứng paracetamol

Các triệu chứng khi dị ứng paracetamol thường xuất hiện trong vài giờ đầu sau khi dùng thuốc và chủ yếu biểu hiện trên da, mặt và các vùng cơ thể có lớp da mỏng:

• Nổi phát ban trên da thành từng mảng mẩn đỏ, sưng tấy, ngứa và có thể lan rộng. Chủ yếu ở mặt, tay hoặc toàn thân.
• Phù mạch gây sưng, phù nề ở vùng mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng. Trường hợp nặng có thể khiến người bệnh cảm thấy khó thở và cần can thiệp y tế ngay.
• Khó thở, thở rít, thở nhanh, đi kèm cảm giác nghẹn ở cổ họng. Xảy ra do sưng phù đường hô hấp hoặc co thắt phế quản.
• Viêm mũi dị ứng gây chảy nước mũi, ngứa mũi.
• Viêm kết mạc gây đỏ mắt, chảy nước mắt sống.
• Ngứa, rát hoặc đỏ vùng mắt hoặc cổ họng.
• Đau bụng, buồn nôn, đi kèm cảm giác âm ỉ khó chịu ở dạ dày.
• Sốc phản vệ. Đây là phản ứng nguy hiểm nhất, gây phù cổ họng khiến khó thở nghiêm trọng. Người bệnh có thể bị tụt huyết áp, giãn mạch máu, dẫn đến mất ý thức hoặc hôn mê nên bắt buộc can thiệp y tế ngay.

Mức độ nguy hiểm của dị ứng paracetamol và các biến chứng

Nếu không phát hiện và xử trí kịp thời, dị ứng paracetamol có thể gây ra nhiều phản ứng nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe:

• Phát ban da nghiêm trọng: Có thể là dấu hiệu của các phản ứng dị ứng lan rộng trên da, gây ngứa, rát, và sưng phù.
• Hội chứng Stevens-Johnson (SJS) và hoại tử thượng bì nhiễm độc (TEN): Đây là các phản ứng dị ứng nặng nhất với tổn thương da nghiêm trọng. Người bệnh có thể bị bong tróc da, loét niêm mạc và có thể đe dọa tính mạng với tỷ lệ tử vong cao.
• Hội chứng mụn mủ ngoại ban toàn thân cấp tính (AGEP): Biểu hiện bằng các mụn mủ nhỏ trên nền ban đỏ, thường xuất hiện ở vùng nếp gấp da như nách, bẹn, sau đó lan rộng ra toàn thân.
• Hội chứng quá mẫn do thuốc (DRESS): Xuất hiện muộn với các triệu chứng sốt cao, viêm họng, sưng hạch bạch huyết, viêm gan và tăng bạch cầu ái toan, có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp.
• Sốc phản vệ: Phản ứng dị ứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng với các biểu hiện như thở khó, sưng phù cổ họng, tụt huyết áp.
• Tổn thương các cơ quan nội tạng: Bao gồm viêm gan, viêm cầu thận, viêm phổi. Tình trạng này có thể xảy ra trong một số trường hợp dị ứng nặng hoặc dùng thuốc quá liều.

Xem thêm: Dị ứng kháng sinh

Nguyên nhân gây dị ứng paracetamol

Nguyên nhân gây dị ứng paracetamol thường liên quan đến cách dùng thuốc. Cụ thể:

• Dùng paracetamol quá liều khiến cơ thể không thể chuyển hóa hết thuốc, dẫn đến tích tụ các chất độc hại.
• Dùng song song paracetemol với một số loại thuốc khác như thuốc động kinh (phenytoin, carbamazepine), thuốc kháng sinh, rượu có thể làm tăng độc tính, dẫn đến gây dị ứng.
• Người có tiền sử dị ứng paracetamol nhưng vẫn tiếp tục dùng thuốc.
• Người có cơ địa nhạy cảm hoặc có tiền sử dị ứng thuốc thuộc nhóm NSAIDs hoặc các chất tương tự paracetamol.

Nhóm đối tượng nguy cơ cao

Những người có nguy cơ cao bị dị ứng paracetamol gồm:

• Người có tiền sử dị ứng với paracetamol hoặc các thuốc khác.
• Người có cơ địa nhạy cảm hoặc mắc các bệnh lý về hệ miễn dịch.
• Người mắc các bệnh lý gan, thận như suy gan, suy thận khiến cơ thể chuyển hóa thuốc chậm, tăng nguy cơ tích tụ độc tố.
• Người sử dụng paracetamol quá liều hoặc lâu dài.
• Người đang dùng nhiều loại thuốc cùng lúc như thuốc chống động kinh, kháng sinh hoặc các thuốc điều trị khác.
• Trẻ em và người cao tuổi do chức năng chuyển hóa thuốc và hệ miễn dịch yếu hoặc chưa hoàn thiện, làm tăng nguy cơ dị ứng.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Cách xử lý khi bị dị ứng paracetamol

Khi nghi ngờ bị dị ứng paracetamol, mọi người có thể xử lý theo các bước sau:

• ngưng sử dụng thuốc ngay lập tức để tránh tình trạng dị ứng nặng thêm.
• uống thuốc kháng histamine theo chỉ định để điều trị triệu chứng dị ứng nhẹ như ngứa, nổi mẩn đỏ.
• Uống nhiều nước giúp tăng đào thải thuốc khỏi cơ thể và hỗ trợ phục hồi nhanh hơn.
• Không tự ý dùng tiếp paracetamol hoặc các thuốc có thành phần tương tự khi chưa có hướng dẫn của dược sĩ để tránh tác dụng phụ.
• áp dụng các biện pháp cấp cứu như kích thích nôn, rửa dạ dày, dùng than hoạt và thuốc giải độc N-acetylcysteine dưới sự giám sát y tế nếu ngộ độc paracetamol do dùng thuốc quá liều.
• Theo dõi sức khỏe liên tục và thông báo cho bác sĩ về tiền sử dị ứng để tránh tái phát.

Xem thêm: Chống dị ứng

Khi nào cần thăm khám y tế?

Mọi người cần chủ động thăm khám y tế khi:

• Xuất hiện các dấu hiệu dị ứng nghiêm trọng như khó thở, sưng phù mặt, cổ họng, thở rít, chóng mặt hoặc có cảm giác ngất xỉu.
• Nếu triệu chứng dị ứng nhẹ như nổi mẩn đỏ, ngứa, sưng nhẹ nhưng kéo dài hoặc tăng nặng sau khi ngừng dùng paracetamol.
• Trẻ em, người già hoặc người có bệnh lý nền khi có phản ứng bất thường sau uống paracetamol.
• Người từng có tiền sử dị ứng thuốc, đặc biệt với paracetamol hoặc nhóm thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), nên thăm khám trước khi dùng thuốc.

Cách chữa dị ứng paracetamol

Các phương pháp điều trị dị ứng paracetamol bác sĩ có thể chỉ định bao gồm:

• Sử dụng thuốc kháng histamine như loratadine hay cetirizine để giảm các triệu chứng ngứa và nổi mẩn.
• Uống nhiều nước để hỗ trợ cơ thể thải độc và giảm nguy cơ tích tụ paracetamol.
• kích thích nôn, rửa dạ dày, dùng than hoạt tính và thuốc giải độc N-acetylcysteine nếu ngộ độc paracetamol do uống thuốc quá liều.
• Theo dõi tình trạng sức khỏe liên tục sau khi qua giai đoạn cấp cứu để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường
• Nếu bệnh nhân cần sử dụng thuốc giảm đau, hạ sốt, bác sĩ có thể chỉ định dùng các loại thuốc khác thuộc nhóm NSAID như Ibuprofen.

Xem thêm: Dị ứng ibuprofen

Biện pháp phòng ngừa dị ứng paracetamol

Để chủ động phòng ngừa dị ứng paracetamol, mọi người nên:

• Trước khi dùng thuốc, hãy thông báo kỹ bác sĩ về tiền sử dị ứng của bản thân, đặc biệt là các phản ứng với thuốc hạ sốt hoặc giảm đau.
• Luôn đọc kỹ thành phần thuốc để tránh dùng nhầm các sản phẩm chứa paracetamol hoặc các hợp chất tương tự có thể gây dị ứng.
• Không tự ý tăng liều hay kéo dài thời gian dùng thuốc vượt quá hướng dẫn của dược sĩ hoặc hướng dẫn trên nhãn thuốc.
• Khi đang sử dụng nhiều loại thuốc, hãy thông báo đầy đủ cho bác sĩ hoặc dược sĩ để kiểm tra tương tác thuốc có thể xảy ra.
• Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao, hãy thử dùng thuốc với liều nhỏ ban đầu dưới sự giám sát của bác sĩ để phát hiện phản ứng dị ứng kịp thời.
• Luôn mang theo thuốc kháng histamine hoặc bơm tiêm epinephrine nếu bạn được chẩn đoán có nguy cơ sốc phản vệ, và thông báo cho người thân hoặc nhân viên y tế khi cần.
• Duy trì chế độ sinh hoạt, ăn uống khoa học nhằm tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể giảm thiểu khả năng phản ứng dị ứng.
• Uống đủ nước hàng ngày để giúp thận đào thải thuốc hiệu quả, hạn chế tích tụ gây tác dụng phụ không mong muốn.

Câu hỏi thường gặp

1. Nếu dị ứng paracetamol thay thế bằng thuốc gì?

Nếu bị dị ứng paracetamol, bạn có thể thay thế bằng các loại thuốc sau dưới sự hướng dẫn của dược sĩ:

• Thuốc ibuprofen thuộc nhóm kháng viêm không steroid, giúp hạ sốt và giảm đau hiệu quả. Tuy nhiên, người dùng cần uống ibuprofen đúng liều và theo chỉ định để tránh tác dụng phụ như kích ứng dạ dày.
• Thuốc aspirin cũng là lựa chọn giảm đau, hạ sốt nhưng không dùng cho trẻ nhỏ hoặc người có vấn đề về dạ dày, máu.
• Một số thuốc NSAID khác như naproxen, diclofenac cũng có thể dùng thay thế nhưng cần theo dõi phản ứng cơ thể.

2. Dị ứng panadol là gì?

Đây là tình trạng cơ thể phản ứng với thành phần paracetamol trong thuốc Panadol. Dị ứng có thể biểu hiện bằng nổi mẩn, ngứa, sưng phù hoặc phản ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ. Nếu nghi ngờ dị ứng, bạn nên ngưng dùng thuốc và đến gặp bác sĩ để được khám và hướng dẫn.

3. Làm thế nào để hạ sốt khi dị ứng với paracetamol?

Khi không dùng được paracetamol để hạ sốt, bạn có thể:

• Dùng thuốc hạ sốt thay thế như ibuprofen hoặc aspirin (trừ trường hợp chống chỉ định).
• Áp dụng các biện pháp vật lý như lau người bằng nước ấm, mặc quần áo mỏng, giữ nơi thoáng mát để giúp cơ thể hạ nhiệt.
• Uống đủ nước để bổ sung nước và hỗ trợ hạ sốt.
• Thường xuyên kiểm tra nhiệt độ, và nếu sốt kéo dài hoặc cao không giảm, cần đi khám bác sĩ ngay.

Lưu ý: Luôn dùng thuốc theo hướng dẫn và tư vấn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Xem thêm

• Cách chữa dị ứng thuốc kháng sinh tại nhà
• Bảng dị ứng chéo kháng sinh