Dị ứng nước: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Dị ứng nước là gì?

Dị ứng nước (aquagenic urticaria) là một dạng mề đay kích thích khi da tiếp xúc với nước dù là nước sạch, nước máy, nước muối, mồ hôi hoặc thậm chí nước mắt, dẫn đến nổi phát ban, ngứa hoặc bỏng rát. Tình trạng này rất hiếm gặp. Nguyên tắc điều trị bao gồm nhận diện yếu tố kích thích, dùng kháng histamine và cân nhắc liệu pháp nâng cao nếu kháng trị.

Dấu hiệu dị ứng nước

Các triệu chứng thường xuất hiện chỉ sau vài phút tiếp xúc và biến mất sau vài giờ, nhưng dễ tái phát khi gặp lại tác nhân kích thích.

Các dấu hiệu thường gặp gồm:

• Da nổi mẩn đỏ, sẩn ngứa, mề đay: Xuất hiện nhanh ở vùng tiếp xúc nước như cổ, ngực, tay, chân hoặc mặt, kèm cảm giác nóng rát, châm chích, phát ban.
• Da sưng nhẹ, phù nề: Một số người có biểu hiện da sưng đỏ hoặc phồng rộp nhẹ, đặc biệt ở vùng da mỏng.
• Cảm giác ngứa hoặc bỏng rát kéo dài: Dù không còn tiếp xúc nước, vùng da bị kích ứng vẫn ngứa và rát trong nhiều phút sau đó.
• Khó chịu toàn thân: Nếu phản ứng lan rộng, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi, da khô rát, hoặc ngứa khắp người sau khi tắm.
• Triệu chứng dị ứng nước nổi mụn li ti: Ở một số trường hợp, thay vì mẩn đỏ, mặt bị dị ứng nước xuất hiện nhiều mụn nhỏ li ti hoặc mụn dị ứng nước nông, tập trung thành từng cụm. Hiện tượng này thường gặp ở người có da nhạy cảm hoặc đang bị viêm da cơ địa.

Xem thêm: Dị ứng nước biển

Nguyên nhân gây dị ứng nước

Dị ứng nước là tình trạng hiếm gặp, hiện y học vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân chính xác. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy phản ứng này có thể liên quan đến cơ chế quá mẫn của da khi tiếp xúc với các thành phần hóa học trong nước hoặc rối loạn hàng rào bảo vệ da.

Một số yếu tố được cho là góp phần gây dị ứng nước gồm:

• Phản ứng quá mẫn của da: Cơ thể có thể nhầm lẫn nước hoặc các khoáng chất trong nước là “chất lạ”, kích hoạt phản ứng dị ứng gây nổi mề đay, ngứa, phát ban.
• Chất tẩy rửa, clo hoặc tạp chất trong nước: Chất kích thích như nước máy chứa clo, kim loại nặng hoặc tạp chất có thể làm tăng kích ứng ở người có da nhạy cảm, dẫn đến ngứa, nổi mụn hoặc mẩn đỏ sau khi tắm.
• Da bị tổn thương hàng rào bảo vệ: Người mắc viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc hoặc có làn da khô yếu dễ bị thấm các phân tử nước và hóa chất, khiến phản ứng dị ứng bùng phát mạnh hơn.
• Yếu tố di truyền: Một số trường hợp ghi nhận trong y văn cho thấy dị ứng nước có thể xuất hiện di truyền trong cùng gia đình, gợi ý vai trò của yếu tố gen di truyền trong cơ chế bệnh.
• Ảnh hưởng từ nhiệt độ nước: Nước quá nóng hoặc quá lạnh có thể làm da mất cân bằng, gây co mạch, khô rát và khởi phát phản ứng dị ứng ở người nhạy cảm.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Cách trị dị ứng nguồn nước hiệu quả

Dị ứng nguồn nước (aquagenic urticaria) không thể điều trị dứt điểm hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát triệu chứng và hạn chế tái phát nếu áp dụng đúng biện pháp. Mục tiêu điều trị là giảm ngứa, phục hồi hàng rào da và tránh tiếp xúc với yếu tố kích thích.

• Tránh hoặc giảm tiếp xúc với nguồn nước gây dị ứng: Ưu tiên dùng nước lọc, nước đã qua xử lý clo hoặc nước đun sôi để nguội khi tắm rửa và vệ sinh cá nhân. Khi bắt buộc tiếp xúc nước (như rửa chén, giặt đồ), nên đeo găng tay và rút ngắn thời gian tiếp xúc.
• Dưỡng ẩm và phục hồi hàng rào da: Sau khi tắm, lau khô nhẹ nhàng và thoa kem dưỡng ẩm không hương liệu để giảm khô, ngứa. Dưỡng ẩm đều đặn giúp da khỏe hơn, giảm nguy cơ tái phát dị ứng.
• Giảm triệu chứng ngứa da bằng thảo dược dân gian (hỗ trợ):
  Một số nguyên liệu tự nhiên có tác dụng làm dịu và giảm ngứa nhẹ, chỉ nên dùng khi da không bị trầy xước hay nhiễm trùng:
  • Lá ổi, lá khế: chứa tanin và flavonoid giúp giảm ngứa, kháng khuẩn nhẹ.
  • Củ gừng: có đặc tính kháng viêm, giúp giảm cảm giác rát hoặc sưng nhẹ.
  • Yến mạch: khi pha nước tắm giúp làm dịu và giữ ẩm cho da nhạy cảm.
  • Nha đam (lô hội): giúp làm mát, cấp ẩm và phục hồi vùng da tổn thương.

Lưu ý: Nếu da kích ứng nhiều hơn sau khi sử dụng, cần ngưng ngay và hỏi ý kiến bác sĩ.

Điều trị y khoa và kiểm soát nguyên nhân

Khi nghi ngờ bị dị ứng nguồn nước, cần gặp bác sĩ để thực hiện xét nghiệm xác định nguyên nhân chính xác. Khi biết được dị nguyên gây dị ứng, bác sĩ có thể thực hiện các phương pháp sau để điều trị triệu chứng.

• Dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ:
  • Thuốc kháng histamine: giúp giảm ngứa, nổi sẩn đỏ. Nên bôi theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ.
  • Thuốc bôi corticosteroid liều thấp: hỗ trợ làm dịu tình trạng viêm ngắn hạn. Không nên tự ý dùng thuốc mạnh hoặc bôi các loại kem dân gian dễ gây kích ứng.
• Quang trị liệu: Một số trường hợp mề đay do nước đáp ứng tốt với liệu pháp quang trị liệu bằng tia UVB, giúp da thích nghi dần và giảm phản ứng dị ứng. Phương pháp này cần được thực hiện tại cơ sở y khoa uy tín dưới sự theo dõi của bác sĩ Da liễu.
• Kiểm tra và xử lý chất lượng nguồn nước: Nếu nghi ngờ dị ứng liên quan đến clo, kim loại nặng hoặc hóa chất trong nước, nên kiểm tra chất lượng nước sinh hoạt. Có thể lắp bộ lọc đầu vòi hoặc hệ thống lọc tổng để giảm nguy cơ kích ứng da.

Cách xử lý khi da mặt bị dị ứng nguồn nước

Khi da bị dị ứng nước, cần xử lý sớm để tránh kích ứng lan rộng và viêm nhiễm da. Dưới đây là các bước nên thực hiện:

• Ngưng ngay việc rửa mặt bằng nguồn nước nghi ngờ: Thay bằng nước muối sinh lý hoặc nước đun sôi để nguội để làm sạch da nhẹ nhàng.
• Làm dịu da: Dùng gạc sạch thấm nước lạnh đắp 5–10 phút giúp giảm nóng rát, sưng đỏ.
• Giữ da khô ráo, không chà xát: Tuyệt đối không gãi, không dùng khăn thô hay tẩy tế bào chết vì dễ làm tổn thương lớp biểu bì.
• Dưỡng ẩm dịu nhẹ: Thoa kem dưỡng ẩm không chứa cồn, hương liệu hoặc paraben để phục hồi hàng rào bảo vệ da.
• Dừng mọi sản phẩm mỹ phẩm hoặc sữa rửa mặt: Tạm ngưng 1–2 ngày để da nghỉ, sau đó chỉ dùng sản phẩm được bác sĩ da liễu khuyến nghị.
• Đi khám chuyên khoa Da liễu: Nếu da nổi mụn nước, sẩn đỏ lan rộng hoặc ngứa rát kéo dài, nên đi khám để được kê thuốc kháng histamin hoặc thuốc bôi phù hợp.

Phòng ngừa dị ứng khi tiếp xúc với nước

Phòng ngừa đóng vai trò quan trọng giúp giảm tần suất tái phát và hạn chế tổn thương da ở người dễ bị dị ứng nước. Một số biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả gồm:

• Kiểm tra và cải thiện chất lượng nước sinh hoạt: Nên dùng nước đã qua hệ thống lọc hoặc nước đun sôi để nguội, đặc biệt khi rửa mặt hoặc tắm.
• Giới hạn thời gian tiếp xúc nước: Tắm nhanh dưới 10 phút, tránh ngâm lâu trong nước, đặc biệt là nước nóng hoặc nước có clo cao.
• Dưỡng ẩm đều đặn sau khi tắm: Giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da, giảm khô, ngứa và kích ứng. Chọn kem dưỡng không chứa hương liệu hoặc cồn.
• Bảo vệ da khi làm việc tiếp xúc nước: Đeo găng tay, mặc áo dài tay khi rửa chén, giặt đồ hoặc vệ sinh bằng chất tẩy rửa.
• Giữ môi trường sống sạch, thoáng: Tránh để da tiếp xúc với nước bẩn, ô nhiễm hoặc môi trường ẩm mốc, nhiều vi khuẩn – yếu tố có thể làm tăng phản ứng dị ứng.
• Khám và theo dõi định kỳ: Người có cơ địa dị ứng hoặc đang mắc bệnh da liễu nên được bác sĩ chuyên khoa Da liễu theo dõi, điều chỉnh điều trị khi cần thiết.

Khi nào thì cần gặp bác sĩ?

Khám sớm giúp bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân, loại trừ các bệnh da liễu khác và hướng dẫn điều trị phù hợp để ngăn tái phát. Nên đến khám bác sĩ chuyên khoa Da liễu khi:

• Triệu chứng dị ứng nước xuất hiện thường xuyên hoặc lan rộng khắp cơ thể.
• Da sưng đỏ, nổi mụn nước, ngứa rát kéo dài dù đã chăm sóc tại nhà.
• Có dấu hiệu nhiễm trùng như chảy dịch, rớm mủ hoặc đau rát.
• Dị ứng kèm khó thở, chóng mặt hoặc sưng mặt, cổ – có thể là phản ứng nặng cần xử trí y tế ngay.