Dị ứng mắt: Nguyên nhân, triệu chứng, cách chữa dị ứng mắt

Dị ứng mắt là gì?

Dị ứng mắt là tình trạng mắt bị kích thích và bị viêm khi cơ thể phản ứng quá mức với những thứ trong môi trường mà bình thường không gây hại. Một số nguyên nhân dị ứng mắt là do các dị nguyên như phấn hoa, bụi nhà, lông thú cưng, nấm mốc hay khói.

Dị ứng mắt khiến lớp màng mỏng bao quanh phần trắng của mắt và mặt trong mí mắt (kết mạc) trở nên đỏ, ngứa, dễ chảy nước mắt. Người bị dị ứng có hệ miễn dịch nhạy cảm, từ đó gây ra các triệu chứng ngứa mắt, cay rát mắt, muốn dụi mắt liên tục, có thể sưng mí hoặc ra dịch nhầy.

Ngứa mắt dị ứng thường ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hàng ngày của người bệnh, nhất là khi phải làm việc ngoài trời, tiếp xúc với gió, bụi hoặc khói. Do đó, bệnh có đặc điểm là thường tái phát theo mùa (thường do phấn hoa vào mùa hoa nở) hoặc diễn ra quanh năm tùy theo chất gây dị ứng.

Các loại dị ứng mắt thường gặp

Dị ứng mắt có nhiều loại khác nhau, nhưng hướng dẫn y khoa quốc tế thường chia thành 5 nhóm chính. Cách phân loại này dựa trên nguyên nhân, mức độ nặng và tần suất tái phát bệnh. Mỗi loại có cơ chế gây riêng với nhiều triệu chứng dị ứng mắt đa dạng.

Dị ứng kết mạc theo mùa

Đây là loại dị ứng mắt phổ biến nhất, thường xảy ra vào mùa xuân vào mùa hè khi không khí có nhiều phấn hoa, bụi, hoặc nấm mốc. Các dị nguyên này khi bay vào mắt có thể gây dị ứng, làm cho mắt đỏ và ngứa.

Bệnh này thường đi kèm với viêm mũi dị ứng – cũng là một loại dị ứng phổ biến trong mùa phấn hoa. Mặc dù không gây tổn thương vĩnh viễn cho mắt nhưng dị ứng kết mạc theo mùa gây ra cảm giác khó chịu, nhất là khi ra ngoài trời gió và hanh khô.

Triệu chứng dị ứng kết mạc theo mùa bao gồm:

• Ngứa mắt.
• Đỏ mắt.
• Chảy nước mắt nhiều.
• Cảm giác cộm, xốn hoặc như có cát trong mắt.
• Mí mắt sưng, đặc biệt là mí dưới.
• Ra dịch tiết trong, dai như sợi nhầy.
• Mắt nhạy cảm với ánh sáng.
• Cảm giác nóng rát, khô mắt.
• Có thể kèm theo hắt hơi, ngứa mũi, sổ mũi – nếu có viêm mũi dị ứng.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Dị ứng kết mạc quanh năm

Dạng dị ứng này kéo dài suốt năm và không phụ thuộc vào mùa. Nguyên nhân chủ yếu là do các chất dị ứng có mặt thường xuyên trong nhà, như mạt bụi, lông thú nuôi, nấm mốc, khói thuốc hoặc nước hoa.

Biểu hiện của dị ứng kết mạc quanh năm thường là ngứa đỏ mắt, chảy nước mắt và sưng mí. Tuy không gây nguy hiểm nhưng bệnh diễn ra dai dẳng, tái phát liên tục làm cho người bệnh rất khó chịu. Đặc biệt là khi sống trong môi trường kín, ít thông gió hoặc có nhiều bụi bẩn.

Triệu chứng dị ứng kết mạc quanh năm bao gồm:

• Ngứa mắt kéo dài, đặc biệt vào buổi sáng.
• Đỏ mắt dai dẳng.
• Chảy nước mắt hoặc dịch nhầy trong.
• Mí mắt sưng nhẹ, nhất là khi vừa ngủ dậy.
• Cảm giác cộm, khô hoặc nóng rát mắt.
• Có thể kèm nghẹt mũi, hắt hơi hoặc ngứa mũi quanh năm.

Viêm giác mạc – kết mạc mùa xuân

Đây là một dạng dị ứng mắt mạn tính, kéo dài nhiều tháng, tái phát theo mùa và nặng hơn nhiều so với các loại dị ứng thông thường. Loại bệnh này chủ yếu xảy ra ở trẻ nhỏ hoặc thanh thiếu niên sống trong môi trường khí hậu nóng khô, đặc biệt là vào mùa xuân và đầu hè khi lượng phấn hoa, bụi và nắng tăng cao.

Đặc trưng của bệnh là ảnh hưởng đến kết mạc do có các hạt gồ to như đá cuội nhỏ khi lật mí mắt trên. Tình trạng này khiến người bệnh bị đỏ mắt và ngứa rát dữ dội.

Hơn nữa, bệnh còn có thể viêm lan đến giác mạc, từ đó hình thành các vết loét nông hoặc gây sẹo, làm giảm thị lực tạm thời.

Triệu chứng viêm giác mạc – kết mạc mùa xuân bao gồm:

• Ngứa mắt dữ dội.
• Đỏ mắt, cộm, sưng mí.
• Chảy nước mắt nhiều.
• Ra dịch nhầy đặc, dính sợi tơ.
• Cảm giác đau hoặc rát khi nhìn ánh sáng.
• Cảm giác có dị vật trong mắt.
• Hạt gồ to ở mặt trong mí trên (giống hạt sỏi nhỏ).
• Có thể xuất hiện đốm trắng hoặc loét nông trên giác mạc.
• Thị lực mờ tạm thời nếu giác mạc bị tổn thương.
• Triệu chứng nặng hơn vào mùa xuân, dịu đi vào mùa lạnh.

Xem thêm: Viêm kết mạc dị ứng bao lâu thì khỏi?

Viêm giác mạc – kết mạc cơ địa

Bệnh dị ứng mắt này có tính chất mạn tính, thường xảy ra ở người có tiền sử viêm da cơ địa, hen suyễn hoặc viêm mũi dị ứng. Đặc điểm của viêm giác mạc – kết mạc cơ địa là kéo dài quanh năm, không theo mùa, đồng thời gây viêm ở cả kết mạc lẫn giác mạc.

Bệnh này xuất hiện chủ yếu ở người trưởng thành và kéo dài nhiều năm, với tính chất tăng nặng vào mùa lạnh khi không khí khô lạnh. Nếu bệnh tiến triển nặng thì có thể gây loét, viêm hoặc sẹo giác mạc, từ đó ảnh hưởng đáng kể đến khả năng nhìn của mắt.

Triệu chứng viêm giác mạc – kết mạc cơ địa bao gồm:

• Ngứa mắt kéo dài, đôi khi rất dữ dội.
• Đỏ mắt, sưng mí, sưng kết mạc.
• Chảy nước mắt cùng cảm giác nóng rát.
• Da quanh mí mắt khô, nứt hoặc bong vảy.
• Ra dịch nhầy, đặc dính.
• Mắt nhạy cảm với ánh sáng.
• Giác mạc bị viêm, có thể loét hoặc để lại sẹo.
• Thị lực mờ do tổn thương giác mạc.
• Mí mắt dày lên hoặc biến dạng do dụi mắt lâu ngày.
• Thường kèm viêm da cơ địa hoặc bệnh dị ứng khác.

Viêm kết mạc nhú khổng lồ

Đây là bệnh viêm mắt mạn tính do kích ứng cơ học kết hợp với phản ứng dị ứng. Loại dị ứng mắt này rất phổ biến ở người eo kính áp tròng lâu ngày, hoặc ở những người có dị vật tiếp xúc với kết mạc như chỉ khâu phẫu thuật, mảnh nhân tạo, mi giả.

Ở những người thường xuyên đeo kính áp tròng, viêm kết mạc nhú khổng lồ không phải là dị ứng với kính áp tròng, mà là phản ứng dị ứng của mắt với các dị nguyên (như bụi bẩn) tích tụ trên bề mặt kính. Kết quả là gây sưng đỏ kết mạc và xuất hiện các nốt gồ lớn dạng “nhú khổng lồ”.

Ban đầu chỉ gây ngứa nhẹ nhưng dần dần gây ra cảm giác cộm và rát mắt, khiến người bệnh không thể đeo kính được nữa.

Triệu chứng viêm kết mạc nhú khổng lồ bao gồm:

• Ngứa mắt, đặc biệt khi tháo hoặc đeo kính áp tròng.
• Cảm giác cộm như có cát trong mắt.
• Đỏ mắt, sưng mí.
• Chảy nước mắt hoặc tiết dịch nhầy, dính.
• Cảm giác khó chịu, không đeo được kính áp tròng.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Mắt mờ tạm thời do kích ứng giác mạc.
• Khi lật mí trên thấy các nhú lớn dạng gồ to, nổi rõ như đá cuội.
• Cảm giác dị vật tăng lên sau nhiều giờ đeo kính.
• Triệu chứng giảm dần sau khi ngưng đeo kính hoặc loại bỏ dị vật ở mắt.

Xem thêm: Viêm kết mạc dị ứng

Dị ứng mắt có nguy hiểm không?

Dị ứng mắt chủ yếu ảnh hưởng đến thị lực chứ không nguy hiểm đến tính mạng. Phần lớn những người bị dị ứng chỉ bị ngứa, đỏ, khó chịu tạm thời ở mắt và có thể cải thiện bằng thuốc nhỏ mắt cũng như phải tránh hoàn toàn tác nhân gây kích ứng.

Tuy nhiên, ở một số người có cơ địa dị ứng mạnh thì có thể ảnh hưởng sâu vào giác mạc, gây đau, loét và mờ mắt. Hơn nữa, nếu dụi mắt thường xuyên thì có thể làm trầy xước giác mạc, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây viêm nhiễm nặng.

Dị ứng mắt còn gây nhiều biến chứng nếu không được điều trị đúng cách hoặc để bệnh kéo dài mãn tính. Những biến chứng này không chỉ gây đau, rát, sợ sáng, mờ mắt mà còn để lại sẹo vĩnh viễn, ảnh hưởng đến thị lực lâu dài.

Một số biến chứng và hậu quả của dị ứng mắt như:

• Trầy xước hoặc loét giác mạc.
• Sẹo giác mạc gây giảm thị lực vĩnh viễn.
• Viêm giác mạc.
• Nhiễm trùng mắt thứ phát.
• Giác mạc hình chóp do dụi mắt nhiều.
• Khô mắt mãn tính do viêm kéo dài.
• Mí mắt dày, sạm hoặc biến dạng.
• Không thể tiếp tục đeo kính áp tròng.

Xem thêm: Dị ứng sưng mắt

Chẩn đoán bệnh đau mắt dị ứng

Quá trình chẩn đoán dị ứng mắt thường bắt đầu bằng việc kiểm tra triệu chứng và hỏi tiền sử bệnh. Mục đích là để hiểu rõ khi nào, vì sao và trong hoàn cảnh nào mà mắt bị dị ứng. Bác sĩ sẽ tìm hiểu kỹ về các tiền sử dị ứng khác như viêm mũi dị ứng, hen suyễn hay chàm da để có kết luận ban đầu.

Bước tiếp theo là quan sát kiểm tra mắt:

• Quan sát kết mạc để xem có đỏ, phù nề, cương tụ mạch máu.
• Lật mí mắt trên và mắt dưới để tìm nhú (gai nhỏ) hoặc hạt gồ, phù nề của mi mắt.
• Kiểm tra giác mạc bằng cách nhỏ thuốc nhuộm fluorescein để xem có bị trầy xước, loét nhỏ.
• Đánh giá mi mắt, rìa mi, tuyến lệ, màng bồ đào để loại trừ các bệnh khác.
• Đo thị lực để kiểm tra xem có ảnh hưởng đến khả năng nhìn trong trường hợp dị ứng nghiêm trọng.

Nếu cần thiết thì bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm hỗ trợ giúp chẩn đoán đúng bệnh.

• Test dị ứng da hoặc xét nghiệm IgE đặc hiệu: Nếu nghi ngờ dị ứng với các tác nhân như phấn hoa, mạt bụi, lông thú.
• Xét nghiệm tế bào kết mạc: Mục đích là để tìm bạch cầu ái toan – vốn là một chất chỉ điểm viêm dị ứng.
• Thử phản ứng trực tiếp trên kết mạc: Nhỏ dị nguyên vào mắt trong điều kiện kiểm soát để xem có phản ứng.
• Đo IgE trong nước mắt (tear-specific IgE) nếu có.

Các bước kiểm tra và xét nghiệm này rất hiệu quả để loại trừ nguyên nhân gây đỏ mắt khác. Chẳng hạn như đỏ mắt ngứa rát do viêm nhiễm virus/vi khuẩn, viêm màng bồ đào, khô mắt hay dị ứng tiếp xúc.

Cách chữa dị ứng mắt hiệu quả

Cách chữa dị ứng mắt hiệu quả nhất là kết hợp giữa tránh tác nhân gây dị ứng, chăm sóc mắt đúng cách và dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Mặc dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể giúp kiểm soát bệnh rất tốt trong thời gian dài.

Việc loại bỏ hoặc tránh dị nguyên là bước quan trọng nhất:

• Không dụi mắt.
• Giữ nhà cửa sạch sẽ, tránh phấn hoa, bụi, lông thú.
• Hạn chế dùng mỹ phẩm quanh mắt khi đang viêm.
• Rửa mắt bằng nước muối sinh lý hoặc nước mắt nhân tạo.
• Đeo kính bảo vệ khi ra ngoài trời hoặc khi tiếp xúc với gió, bụi, phấn hoa.

Nếu cần thiết phải dùng đến thuốc thì bác sĩ thường chỉ định một số loại sau:

• Thuốc nhỏ mắt kháng histamine: Để giảm ngứa và đỏ mắt.
• Thuốc ổn định tế bào mast: Giúp ngăn phản ứng dị ứng tái phát.
• Thuốc nhỏ mắt chứa corticosteroid liều thấp: Để giảm viêm mạnh trong trường hợp nặng. Thuốc này chỉ dùng ngắn hạn và bắt buộc phải có chỉ định bác sĩ.
• Thuốc kháng histamin dạng uống: Khi triệu chứng lan tỏa hoặc kèm viêm mũi dị ứng.
• Thuốc ức chế miễn dịch tại chỗ: Áp dụng cho trường hợp mạn tính hoặc tái phát nhiều dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa.

Bằng cách điều trị chuyên khoa và chủ động bảo vệ mắt thì người bệnh có thể cải thiện mắt khỏe mạnh hơn, không bị ngứa đỏ tái phát thường xuyên.

Hướng dẫn phòng ngừa dị ứng đau mắt đỏ

Dị ứng mắt hoàn toàn có thể được phòng tránh bằng cách tránh tiếp xúc dị nguyên, giữ môi trường sống sạch sẽ và chăm sóc mắt đúng cách.

Các chuyên gia y tế hướng dẫn cách phòng ngừa dị ứng mắt như sau:

• Hút bụi, lau nhà và giặt rèm, ga giường định kỳ để loại bỏ mạt bụi.
• Sử dụng máy lọc không khí trong phòng kín hoặc khi thời tiết nhiều phấn hoa.
• Hạn chế ra ngoài vào mùa phấn hoa hoặc gió nhiều bụi.
• Tránh tiếp xúc lông chó mèo, khói thuốc, nấm mốc, hóa chất tẩy rửa mạnh.
• Không dùng mỹ phẩm hoặc dung dịch rửa mặt có hương liệu gần vùng mắt.
• Đeo kính mát hoặc kính bảo hộ để tránh gió, bụi, và dị nguyên bay vào mắt.
• Rửa tay thường xuyên để tránh dụi tay bẩn vào mắt.
• Rửa mắt bằng nước muối sinh lý hoặc nước mắt nhân tạo.
• Làm sạch và thay kính áp tròng đúng cách.
• Không đeo kính áp tròng khi mắt đang đỏ hoặc ngứa.
• Không tự ý dùng thuốc nhỏ mắt có corticoid để phòng ngừa nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ.

Hơn hết là bạn phải xác định được tác nhân gây dị ứng mắt để phòng ngừa hiệu quả. Bởi trên thực tế có quá nhiều dị nguyên và bạn không thể biết được mình bị dị ứng với dị nguyên nào.

Vậy nên bạn có thể lựa chọn xét nghiệm dị ứng tại các trung tâm y tế như DIAG. Trung Tâm Y Khoa DIAG có các gói xét nghiệm chuyên sâu giúp sàng lọc hơn 70 dị nguyên khác nhau, rất hữu ích để bạn và người thân cùng nhau phòng ngừa dị ứng mắt.

• Gói xét nghiệm Dị ứng sàng lọc hơn 72 dị nguyên: Tại đây
• Đăng ký lấy mẫu xét nghiệm tại nhà: Tại đây

Xem thêm: Mẹo chữa ngứa khóe mắt