Hay bị dị ứng mẩn ngứa là bệnh gì? Nguyên nhân và cách xử lý

Tổng quan về dị ứng mẩn ngứa

Dị ứng mẩn ngứa là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức khi tiếp xúc với các tác nhân kích thích như thức ăn, thuốc, mỹ phẩm hoặc các yếu tố môi trường, dẫn đến hiện tượng nổi mẩn đỏ kèm theo cảm giác ngứa trên da. Đây là một biểu hiện phổ biến của nhiều bệnh lý dị ứng da, bao gồm viêm da, nổi mề đay mạn tính, hay phát ban dị ứng.

Các bệnh hay tình trạng sức khỏe liên quan đến dị ứng mẩn ngứa bao gồm:

• Viêm da dị ứng mãn tính: Thường gây ra mẩn ngứa kéo dài, tái diễn nhiều lần.
• Mề đay mạn tính: Xuất hiện tổn thương mẩn đỏ trên da, ngứa rải rác hoặc lan rộng, do sự tiết histamine quá mức. Đáng chú ý, phần lớn các trường hợp mề đay mạn tính không tìm thấy dị nguyên rõ ràng từ bên ngoài (vô căn) và được cho là có liên quan đến cơ chế tự miễn (cơ thể tự sinh ra kháng thể chống lại chính mình), chứ không chỉ đơn thuần là dị ứng với một tác nhân cụ thể.
• Rối loạn miễn dịch và bệnh tự miễn: Những bệnh như lupus ban đỏ hệ thống, vảy nến cũng có thể biểu hiện với mẩn ngứa.
• Bệnh nội khoa: Các bệnh liên quan chức năng thận, gan, tiểu đường có thể gây ngứa da dai dẳng do tích tụ chất độc hoặc rối loạn chuyển hóa.
• Thay đổi hormone và căng thẳng: Giai đoạn kinh nguyệt, thai kỳ hoặc căng thẳng kéo dài có thể làm tăng độ nhạy cảm dẫn đến dị ứng mẩn ngứa.

Xem thêm: Mặt bị dị ứng đỏ ngứa phải làm sao?

Dấu hiệu bị dị ứng nổi mẩn ngứa

Các triệu chứng điển hình của dị ứng mẩn ngứa bao gồm:

• Nổi mẩn đỏ, đốm đỏ trên da: Xuất hiện nhiều đốm đỏ hoặc nốt mẩn, tập trung ở các vùng tiếp xúc trực tiếp với dị nguyên như mặt, tay, cổ, hoặc lan rộng ra toàn thân. Tổn thương có thể là các mảng sưng phù lên hoặc những mụn nước nhỏ như mề đay hoặc mẩn đỏ lan tỏa.
• Ngứa dữ dội: Là triệu chứng chủ đạo của dị ứng mẩn ngứa, gây khó chịu và kích thích gãi. Nếu gãi nhiều, da có thể bị trầy xước, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Đỏ và sưng tấy da: Vùng da tổn thương thường xuất hiện sưng phù, nóng và đỏ rõ nét, đôi khi kèm theo hiện tượng mề đay hoặc phù mạch đặc biệt ở mặt, môi, mắt.
• Da khô, bong tróc: Một số trường hợp kéo dài có thể dẫn đến da khô, bong vảy nhẹ.
• Phát ban và mụn nước: Dị ứng nặng có thể gây xuất hiện các mụn nước nhỏ li ti, đôi khi vỡ ra tạo thành các nhánh viêm da với tiết dịch, gây khó chịu và đau rát.
• Triệu chứng khác kèm theo: Với dị ứng toàn thân hoặc nặng, có thể kèm theo các triệu chứng hô hấp (khó thở, nghẹt mũi), tiêu hóa (buồn nôn, đau bụng) hoặc cảm giác chóng mặt, mệt mỏi.

Nguyên nhân mẩn ngứa dị ứng da

Nguyên nhân gây dị ứng da tái phát rất đa dạng và phức tạp, vậy nên việc nắm rõ các nguyên nhân gây dị ứng da có thể giúp bạn biết cách xử lý chính xác, phòng ngừa hiệu quả và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Các nguyên nhân thường gặp gây dị ứng mẩn ngứa bao gồm:

• Dị ứng thực phẩm: Hải sản như tôm, cua, cá; đậu phộng; sữa; trứng và các loại hạt là nguyên nhân dễ gây kích thích mẩn ngứa nhanh sau ăn.
• Dị ứng thuốc: Thuốc kháng sinh (Penicillin, sulfonamide), thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) có thể xuất hiện các triệu chứng như mẩn ngứa, phát ban.
• Dị ứng tiếp xúc: Tiếp xúc với hóa chất trong chất tẩy rửa, mỹ phẩm, nước hoa hoặc kim loại nickel trong đồ trang sức, cao su cũng là nguyên nhân thường gặp.
• Dị ứng môi trường: Phấn hoa, lông động vật, mạt bụi nhà, nấm mốc là các tác nhân thường gặp đặc biệt khi tiếp xúc lặp lại.
• Các nguyên nhân khác: Vết cắn hoặc đốt của côn trùng (ong, muỗi, kiến), căng thẳng, da khô, bệnh lý tự miễn, nhiễm trùng, rối loạn nội tiết cũng góp phần gây mẩn ngứa tái phát.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Làm thế nào để chẩn đoán nguyên nhân dị ứng mẩn ngứa?

Việc “hay bị dị ứng mẩn ngứa” đòi hỏi phải tìm ra chính xác dị nguyên (tác nhân gây dị ứng) để phòng tránh hiệu quả. Bác sĩ sẽ dựa vào bệnh sử, thăm khám và có thể chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu:

• Xét nghiệm IgE đặc hiệu (Xét nghiệm máu): Đây là phương pháp cốt lõi để xác định dị ứng qua trung gian IgE (phản ứng nhanh). Xét nghiệm đo nồng độ kháng thể IgE đặc hiệu cho từng dị nguyên riêng lẻ (như lòng trắng trứng, tôm, mạt bụi nhà, phấn hoa…). Kết quả giúp khẳng định tác nhân mà cơ thể đang phản ứng.
• Test áp da (Patch test): Đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán “viêm da tiếp xúc dị ứng” (phản ứng chậm), ví dụ như dị ứng với nickel trong trang sức, hóa chất trong mỹ phẩm. Bác sĩ sẽ dán các băng chứa dị nguyên nghi ngờ lên lưng bệnh nhân và đọc kết quả sau 48-72 giờ.
• Xét nghiệm hỗ trợ khác: Bác sĩ cũng có thể chỉ định xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu (CBC) để kiểm tra lượng bạch cầu ái toan (Eosinophil) – một loại tế bào thường tăng cao trong các bệnh lý dị ứng.

Cách xử lý nổi mẩn ngứa dị ứng

Khi xuất hiện các triệu chứng, bạn có thể thực hiện những bước xử lý tại nhà để giảm ngứa, hạn chế tình trạng trước khi đến gặp bác sĩ. Các bước xử lý dị ứng tại nhà bao gồm:

• Ngừng tiếp xúc với tác nhân nghi ngờ: Ngay khi phát hiện dấu hiệu dị ứng mẩn ngứa, bạn cần tránh tiếp xúc với thực phẩm, thuốc, hóa chất gây dị ứng để ngăn chặn tiến triển.
• Tắm nước mát hoặc ấm: Dùng nước mát hoặc nước ấm để làm sạch da, giúp dịu bớt cảm giác ngứa. Tránh dùng xà phòng có chất tẩy mạnh hoặc nhiều hương liệu để tránh kích ứng thêm.
• Lau khô bằng khăn sạch, mềm: Hạn chế chà xát mạnh làm tổn thương da, bạn nên sử dụng khăn mềm để thấm nhẹ nhàng.
• Chườm lạnh hoặc bôi gel nha đam: Dùng khăn lạnh chườm hoặc thoa gel lá nha đam tinh khiết. Lưu ý: Luôn thử gel nha đam trên một vùng da nhỏ (như mặt trong cổ tay) trong vài giờ trước khi bôi lên vùng da rộng để đảm bảo bạn không bị dị ứng hay kích ứng với chính nha đam.
• Dưỡng ẩm da: Chọn kem dưỡng ẩm dịu nhẹ, không chứa hương liệu, giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da, giảm khô ngứa.
• Thuốc kháng histamine: Nếu ngứa nhiều, bạn có thể sử dụng thuốc kháng histamin không kê đơn như loratadine, cetirizine theo hướng dẫn bác sĩ hoặc dược sĩ để giảm phản ứng dị ứng.
• Tránh gãi: Dù rất khó chịu, việc gãi có thể làm trầy xước da, tăng nguy cơ viêm nhiễm và kéo dài thời gian hồi phục.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Dị ứng mẩn ngứa có thể trở nên nặng hơn nếu không được xử trí đúng cách. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay lập tức:

• Mẩn ngứa kéo dài hơn 1 tuần không thuyên giảm dù đã áp dụng các biện pháp điều trị tại nhà như dùng thuốc kháng histamin hoặc chăm sóc da.
• Các nốt mẩn đỏ sưng phồng, lan rộng nhanh trên nhiều vùng da, cảnh báo tình trạng viêm da nặng hoặc mề đay mạn tính.
• Khó thở, sưng môi, lưỡi hoặc cổ họng, đây là dấu hiệu của sốc phản vệ, tình trạng cấp cứu nguy hiểm cần can thiệp y tế khẩn cấp.
• Sốt cao kèm theo phát ban hoặc mẩn đỏ lan rộng, có thể biểu hiện nhiễm trùng hoặc viêm da kèm theo.
• Dấu hiệu nhiễm trùng da như chảy mủ, đau rát, nóng đỏ quanh vùng mẩn ngứa, cần xử trí chống nhiễm khuẩn.

Phòng ngừa da bị dị ứng đỏ và ngứa

Dù bạn đã từng bị dị ứng và muốn phòng ngừa tái phát hay chưa từng bị và muốn ngăn ngừa tình trạng này xảy ra, bạn có thể tham khảo các cách phòng ngừa dưới đây:

• Tránh tiếp xúc với tác nhân dị ứng: Xác định và hạn chế tiếp xúc với thực phẩm, mỹ phẩm, hóa chất có nguy cơ gây dị ứng là bước quan trọng nhất. Các sản phẩm không rõ nguồn gốc hoặc chứa hương liệu, chất tẩy mạnh cần được ưu tiên loại bỏ.
• Giữ vệ sinh da sạch sẽ: Vệ sinh da đúng cách bằng nước ấm hoặc mát, tránh dùng xà phòng tẩy rửa mạnh, thường xuyên dưỡng ẩm giúp da luôn mềm mại và tránh khô nứt.
• Chọn trang phục phù hợp: Ưu tiên mặc quần áo bằng chất liệu cotton thoáng mát, rộng rãi, tránh đồ bó sát hoặc các loại vải gây kích ứng như len hoặc sợi tổng hợp.
• Chế độ ăn uống hợp lý: Duy trì thực đơn giàu vitamin, khoáng chất để tăng sức đề kháng cho cơ thể, đồng thời hạn chế thực phẩm dễ gây dị ứng.
• Kiểm soát stress và vận động đều đặn: Căng thẳng và mệt mỏi là yếu tố kích thích phản ứng dị ứng. Tập luyện thể thao vừa sức giúp cải thiện sức khỏe toàn diện và tâm trạng.
• Theo dõi và tái khám định kỳ: Đối với những người có tiền sử dị ứng mẩn ngứa mạn tính, việc thường xuyên khám bác sĩ da liễu giúp điều chỉnh phác đồ điều trị và quản lý các yếu tố kích thích kịp thời.

Lời kết

Dị ứng mẩn ngứa là một tình trạng da liễu phổ biến gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống. Bạn nên xác định được nguyên nhân gây nên dị ứng để có cách xử lý phù hợp và hiệu quả nhất, tránh tình trạng nặng hơn, gây nguy hiểm đối với sức khỏe.

Xem thêm

• Bị dị ứng thuốc nổi mẩn đỏ khắp người
• Trẻ bị dị ứng nổi mẩn đỏ khắp người