Dị ứng kim loại: Triệu chứng, mẹo sơ cứu và hướng điều trị

Dị ứng kim loại là gì? Các loại kim loại thường gây dị ứng

Dị ứng kim loại là phản ứng của hệ miễn dịch khi da hoặc cơ thể khi tiếp xúc với một số kim loại như niken, crom, coban, v.v. Phản ứng dị ứng kim loại thường không xảy ra ngay lập tức mà xuất hiện sau một thời gian tiếp xúc. Vì vậy, người bệnh có thể có cảm giác khó chịu, da bị kích ứng, ngứa, hoặc xuất hiện mẩn đỏ tại vùng da chạm vào kim loại.

Dị ứng niken là tình trạng phổ biến nhất. Niken là chất được tìm thấy trong nhiều vật dụng như trang sức, nút áo, đồng hồ. Crom thường có trong các đồ da thuộc và xi mạ kim loại, còn coban thường liên quan đến ngành công nghiệp sơn, mực in và hợp kim kim loại. Ngoài ra, các kim loại như kẽm, đồng và palladium cũng có thể gây dị ứng nhưng ít phổ biến hơn.

Nguyên nhân gây dị ứng kim loại

Nguyên nhân gây dị ứng kim loại hoặc dị ứng niken bắt nguồn từ phản ứng miễn dịch khi tiếp xúc với các ion kim loại hòa tan từ vật liệu chứa kim loại trên da hoặc trong cơ thể. Các ion này kết hợp với protein tạo thành hợp chất lạ, kích thích phản ứng viêm và gây ra các triệu chứng dị ứng niken hoặc các kim loại khác.

Những nguyên nhân chính có thể gây dị ứng niken và các loại kim loại khác gồm:

• Đeo trang sức như nhẫn, vòng cổ, bông tai chứa kim loại niken hoặc các kim loại dễ gây dị ứng khác.
• Mặc quần áo có chứa nút hoặc các phụ kiện kim loại tiếp xúc trực tiếp với da.
• Sử dụng các thiết bị y tế cấy ghép có kim loại, như implant nha khoa hoặc khớp giả.
• Tiếp xúc với các dụng cụ hoặc máy móc có bề mặt kim loại trong công việc, đặc biệt là các kim loại dễ gây dị ứng.
• Tiếp xúc lâu dài với môi trường hoặc vật dụng có chứa kim loại, nhất là khi da ẩm ướt hoặc ra nhiều mồ hôi làm tăng khả năng ion được giải phóng.
• Dùng các sản phẩm chứa kim loại trong sinh hoạt hàng ngày như đồng hồ, thắt lưng, hoặc các vật liệu kim loại tiếp xúc với da.

Xem thêm: Dị ứng xà phòng

Triệu chứng nhận biết dị ứng kim loại

Các triệu chứng viêm da dị ứng thường xuất hiện tại vùng da tiếp xúc trực tiếp với kim loại. Những dấu hiệu này không xuất hiện ngay lập tức mà thường bắt đầu vài giờ đến vài ngày sau khi da tiếp xúc.

• Phát ban đỏ, nổi mề đay và sưng tấy: Xuất hiện chủ yếu ở cổ tay, cổ, tai, v.v. Vùng da tiếp xúc thường đỏ, sưng nhẹ, có cảm giác nóng rát, có xu hướng nặng hơn nếu da ẩm hoặc tiếp xúc lâu với kim loại.
• Ngứa dữ dội: Đi kèm vết đỏ, gây khó chịu và muốn gãi. Tình trạng ngứa thường tăng về đêm hoặc khi da khô.
• Nổi mụn nước nhỏ: Chủ yếu ở vùng da dị ứng. Các nốt mụn nước thường nổi li tí thành từng đám nhỏ, dễ vỡ, chảy dịch và đóng mủ, gây đau rát, tăng nguy cơ bội nhiễm.
• Da khô, bong tróc, dày sừng: Trường hợp nặng có thể bị dày, chai sần.
• Đau và bỏng rát: Chủ yếu ở vùng da tổn thương. Cơn đau thường nặng hơn nếu các nốt mụn nước bị vỡ.

Trong trường hợp dị ứng do thiết bị y tế cấy ghép kim loại như khớp giả, implant, người bệnh có thể đau, sưng và khó vận động tại vùng cấy ghép. Tình trạng này chủ yếu xuất hiện từ vài tuần hoặc vài tháng sau phẫu thuật.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Dị ứng kim loại có nguy hiểm không?

Dị ứng niken hoặc các kim loại khác thường không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, nếu không phát hiện và xử lý triệu chứng đúng cách, tình trạng này có thể gây ra các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe như:

• Da tổn thương, mất tính đàn hồi, tăng nguy cơ bội nhiễm thứ phát.
• Vùng da dị ứng dày, khô, bong tróc, nứt nẻ.
• Gây viêm kéo dài, đau nhức và hạn chế vận dộng nếu dị ứng do cấy ghép thiết bị y tế kim loại.
• Phản ứng dị ứng toàn thân như sưng, phù nề mắt, môi, khó thở, tụt huyết áp, sốc phản vệ nhưng hiếm gặp hơn.

Xem thêm: Dị ứng hóa chất

Phương pháp sơ cứu khi bị dị ứng kim loại tại nhà

Mọi người có thể áp dụng các bước sơ cứu đơn giản, an toàn và hiệu quả ngay tại nhà dưới đây:

• Tháo ngay các vật dụng chứa kim loại như trang sức, đồng hồ, vòng tay hoặc phụ kiện tiếp xúc với vùng da dị ứng.
• Rửa sạch vùng da dị ứng bằng nước mát để làm dịu da, loại bỏ bụi bẩn.
• Chườm lạnh hoặc dùng khăn thấm nước mát đắp lên vùng da tổn thương.
• Bôi kem dưỡng ẩm để làm dịu và phục hồi da.
• Dùng gạc thấm nước băng hờ ở vùng tổn thương.
• Tránh gãi hoặc chà xát mạnh lên vùng da dị ứng.
• Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc bôi hoặc uống nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Theo dõi tình trạng, nếu triệu chứng không giảm hoặc có xu hướng nặng hơn thì cần thăm khám y tế ngay.

Khi nào cần thăm khám y tế?

Mọi người cần chủ động thăm khám y tế càng sớm càng tốt nếu xuất hiện các tình trạng như:

• Những triệu chứng dị ứng kéo dài hoặc có xu hướng lan rộng, nặng hơn.
• Mụn nước bị vỡ, chảy dịch, sưng tấy, đau rát hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng.
• Ảnh hưởng đến sinh hoạt và vận động, đặc biệt là ở người cấy ghép thiết bị y tế.
• Sưng mặt, môi, khó thở, chóng mặt hoặc sốc phản vệ.
• Không rõ lý do bị dị ứng hoặc chưa từng dị ứng trước đó.

Phương pháp chẩn đoán dị ứng kim loại

Các phương pháp chẩn đoán dị ứng kim loại giúp xác định chính xác lý do gây dị ứng, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp. Những phương pháp chẩn đoán chính thường chỉ định gồm:

• Test áp bì (Patch test): Đây là phương pháp chính để phát hiện dị ứng tiếp xúc muộn với kim loại. Bác sĩ sẽ dán miếng dán có chứa các dị nguyên kim loại lên da lành và giữ trong 48-96 giờ. Sau đó quan sát xem có xuất hiện phản ứng không. Phương pháp này đặc biệt phù hợp để phát hiện dị ứng với các kim loại như niken, crom, coban.
• Test lẩy da (Prick test): Phương pháp này chủ yếu dùng để phát hiện dị ứng nhanh do IgE gây ra, thường dành cho dị ứng với thuốc, thức ăn hoặc phấn hoa. Mặc dù ít được sử dụng cho dị ứng kim loại, test lẩy da có thể giúp loại trừ các dị nguyên khác.
• Xét nghiệm đo nồng độ IgE trong máu: Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm đo nồng độ kháng thể IgE toàn phần hoặc đặc hiệu để đánh giá phản ứng dị ứng. Đây là xét nghiệm bổ trợ, thường dùng kết hợp với các phương pháp khác.
• Khám lâm sàng và tiền sử bệnh: Bác sĩ thu thập thông tin về triệu chứng, thời gian xuất hiện, thói quen tiếp xúc với kim loại để hướng dẫn chọn xét nghiệm phù hợp.

Cách chữa dị ứng kim loại theo y khoa

Các cách điều trị dị ứng kim loại tập trung vào cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa nguy cơ tiến triển nặng hơn. Bác sĩ có thể chỉ định dùng các loại thuốc điều trị như:

• thuốc kháng histamin: Giúp giảm ngứa và các triệu chứng phát ban nhanh chóng, làm dịu cảm giác khó chịu.
• Thuốc bôi ngoài da chứa corticosteroid (như hydrocortisone): Giúp giảm viêm, sưng tấy và làm lành vùng da tổn thương do dị ứng.
• Thuốc kháng viêm hoặc kháng sinh: Thuốc kháng sinh, kháng viêm được sử dụng khi có dấu hiệu viêm nhiễm hoặc nhiễm trùng do tổn thương da.
• kem dưỡng ẩm và làm mềm da: Giúp duy trì độ ẩm, phục hồi hàng rào bảo vệ da và giảm ngứa kéo dài.

Ngoài thuốc do bác sĩ kê đơn, người bệnh có thể thực hiện các biện pháp tự nhiên như:

• Rửa sạch vùng da tổn thương bằng nước mát hoặc nước muối sinh lý.
• Chườm lạnh.
• Dùng nha đam hoặc bột yến mạch, bột trà xanh, mật ong để làm dịu da.

Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định điều trị của bác sĩ. Không tự ý dùng thuốc bôi hoặc thuốc uống khi chưa có hướng dẫn để tránh làm tình trạng nặng thêm hoặc gây tác dụng phụ không mong muốn.

Trong trường hợp triệu chứng dị ứng không giảm hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng như mụn nước vỡ, chảy dịch, lan rộng, sưng đau nhiều, người bệnh cần tái khám và theo dõi bác sĩ để điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa dị ứng kim loại

Để phòng ngừa dị ứng kim loại, mọi người nên:

• Hạn chế đeo trang sức, đồng hồ hoặc sử dụng cúc áo, vật dụng chứa niken, coban, đồng thau, v.v.
• Ưu tiên các trang sức kim loại ít gây dị ứng như vàng 14K trở lên, bạch kim, titan hoặc bạc chất lượng cao.
• Lựa chọn trang sức có lớp phủ bảo vệ để giảm tiếp xúc trực tiếp của da với kim loại.
• Thường xuyên vệ sinh trang sức bằng nước ấm pha xà phòng nhẹ, lau khô kỹ để loại bỏ bụi bẩn, mồ hôi, vi khuẩn.
• Không đeo trang sức quá chật hoặc quá lỏng khiến da bị bí, tích tụ mồ hôi và bụi bẩn hoặc dễ gây ma sát làm tổn thương da.
• Vệ sinh da hàng ngày, đặc biệt là vùng tiếp xúc với kim loại.
• Sử dụng kem dưỡng ẩm da phù hợp.
• Hạn chế thực phẩm có nhiều niken như socola, đậu phộng, hải sản để giảm nguy cơ dị ứng khi da nhạy cảm.

Xem thêm: Dị ứng nước hồ bơi