Cách chữa dị ứng hải sản nhanh nhất chuẩn y khoa

Dị ứng hải sản là gì?

Dị ứng hải sản là phản ứng bất thường của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với protein có trong các loại hải sản như cá, tôm, cua, sò, mực… Thay vì dung nạp như bình thường, hệ miễn dịch nhận diện chúng là “chất lạ” và sản sinh kháng thể IgE để chống lại, dẫn đến hàng loạt triệu chứng từ nhẹ như nổi mẩn đỏ, phát ban cho đến nặng như sốc phản vệ đe dọa tính mạng.

Hải sản được chia thành hai nhóm chính: cá có xương (fish) và giáp xác – nhuyễn thể (shellfish). Dị ứng thường xảy ra nhanh, chỉ sau vài phút đến vài giờ kể từ khi ăn hoặc tiếp xúc với hải sản, và có thể kéo dài cả đời nếu không được kiểm soát đúng cách

Nguyên nhân gây dị ứng hải sản

Dị ứng hải sản xảy ra do cơ thể sản sinh kháng thể IgE chống lại các protein đặc hiệu trong hải sản, phổ biến nhất là tropomyosin có nhiều trong tôm, cua, sò và các loài giáp xác. Khi người dị ứng ăn hoặc tiếp xúc với hải sản, kháng thể này kích hoạt phản ứng miễn dịch, giải phóng histamin và các chất trung gian gây viêm, từ đó gây ra triệu chứng.

Một số yếu tố có thể góp phần khởi phát hoặc làm tăng nguy cơ dị ứng:

• Di truyền và cơ địa dị ứng: Người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình mắc bệnh dị ứng (hen, viêm mũi dị ứng, chàm) có nguy cơ cao hơn.
• Tiếp xúc qua da hoặc hít phải hơi nước nấu hải sản: Không chỉ ăn mới gây phản ứng, tiếp xúc gián tiếp cũng có thể kích hoạt dị ứng ở người mẫn cảm cao.
• Phản ứng chéo giữa các loài: Dị ứng với một loại giáp xác như tôm có thể đồng thời gây phản ứng với cua, sò do cấu trúc protein tương tự.

Xem thêm: Dị ứng tôm

Đối tượng nguy cơ

Không phải ai cũng bị dị ứng hải sản, nhưng một số nhóm có nguy cơ cao hơn đáng kể:

• Người có tiền sử dị ứng thực phẩm: Đặc biệt là dị ứng trứng, sữa, lạc hay các loại hạt, vì hệ miễn dịch đã có xu hướng phản ứng quá mức.
• Người có cơ địa dị ứng hoặc tiền sử gia đình: Nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột bị dị ứng hải sản hay các bệnh dị ứng khác, nguy cơ của bạn cao hơn trung bình.
• Người từng bị dị ứng nhẹ với hải sản: Dị ứng có thể nặng dần theo thời gian, thậm chí dẫn tới sốc phản vệ khi tiếp xúc lại.
• Trẻ em và người trưởng thành: Khác với dị ứng sữa hay trứng thường gặp ở trẻ em và một số ít trẻ có thể hết khi lớn lên, dị ứng hải sản thường xuất hiện ở tuổi trưởng thành và kéo dài suốt đời ở người cao tuổi.

Xem thêm: Dị ứng hải sản bao lâu thì khỏi?

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Triệu chứng dị ứng hải sản

• Triệu chứng da và niêm mạc
  • Nổi mề đay, phát ban, ngứa da: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất, có thể lan rộng toàn thân.
  • Sưng môi, mí mắt, lưỡi hoặc cổ họng: Thường xảy ra nhanh chóng sau khi tiếp xúc với dị nguyên, có thể gây khó nuốt, khàn giọng.
• Triệu chứng tiêu hóa
  • Buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy: Xảy ra do phản ứng viêm tại đường tiêu hóa.
  • Nôn ói nhiều: Có thể là dấu hiệu phản ứng toàn thân khi kết hợp với các triệu chứng khác.
• Triệu chứng hô hấp
  • Hắt hơi, nghẹt mũi, ho, khò khè: Do đường hô hấp bị co thắt và viêm.
  • Khó thở hoặc thở rít: Là dấu hiệu nguy hiểm, có thể báo hiệu phản ứng nặng sắp xảy ra.
• Sốc phản vệ – phản ứng dị ứng nghiêm trọng: Xuất hiện đột ngột với các biểu hiện như tụt huyết áp, chóng mặt, ngất xỉu, khó thở nặng.

Hình ảnh bị dị ứng hải sản

Dị ứng hải sản có thể biểu hiện rất đa dạng, từ những phản ứng nhẹ ngoài da đến các triệu chứng nặng toàn thân. Việc quan sát hình ảnh thực tế giúp nhận biết sớm và phân biệt dị ứng với các tình trạng da liễu khác.

Dị ứng cua và các loại hải sản thường gặp

Cua và nhiều loại hải sản có vỏ khác là tác nhân gây dị ứng phổ biến nhất trong nhóm giáp xác. Dưới đây là các dạng thường gặp:

• Dị ứng cua biển: Là một trong những dạng phổ biến nhất, thường gây ngứa da, sưng môi – lưỡi và có thể dẫn tới sốc phản vệ ở người mẫn cảm.
• Dị ứng cua ghẹ: Các protein gây dị ứng trong cua và ghẹ có cấu trúc tương tự, nên người dị ứng với cua thường cũng phản ứng với ghẹ.
• Dị ứng sam biển: Tuy hiếm gặp hơn, nhưng sam biển vẫn có thể kích hoạt phản ứng dị ứng tương tự như cua và tôm ở những người có cơ địa nhạy cảm. Một số trường hợp còn ghi nhận triệu chứng tiêu hóa như đau bụng, muốn nôn.

Ngoài cua, nhóm hải sản có vỏ thường gây dị ứng còn gồm tôm, tôm hùm, tôm càng và các loài giáp xác khác. Những người đã từng có phản ứng với một loại trong nhóm này có nguy cơ cao dị ứng chéo với các loại còn lại.

Xem thêm: Dị ứng vỏ tôm

Dị ứng hải sản bị ngứa phải làm sao?

Ngứa là một trong những triệu chứng phổ biến nhất khi xảy ra phản ứng dị ứng hải sản, có thể xuất hiện ở da, miệng hoặc khắp cơ thể chỉ sau vài phút đến vài giờ. Khi gặp tình trạng này, cần:

• Ngưng tiếp xúc với dị nguyên: Nếu đang ăn dở, dừng ngay và loại bỏ phần hải sản còn lại để tránh phản ứng tiến triển nặng hơn.
• Sử dụng thuốc theo chỉ định: Các thuốc kháng histamin thế hệ mới giúp giảm ngứa, nổi mẩn và sưng tấy. Tuyệt đối không tự ý tăng liều mà cần dùng theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Làm dịu vùng da bị ngứa:
  • Chườm lạnh: Dùng khăn sạch bọc đá lạnh và chườm lên vùng da bị ngứa trong 10–15 phút giúp giảm sưng và cảm giác khó chịu.
  • Tắm nước mát: Tắm nước mát giúp làm dịu toàn thân, đặc biệt hữu ích khi nổi mẩn hoặc ngứa lan rộng.
  • Tránh gãi: Không nên gãi vì có thể gây trầy xước da, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng thứ phát.
• Theo dõi triệu chứng toàn thân: Nếu có dấu hiệu khó thở, sưng môi – lưỡi hay chóng mặt, gọi cấp cứu ngay lập tức vì đây có thể là phản ứng phản vệ.

Bị dị ứng hải sản nên làm gì? Các xử lý tại nhà

Khi dị ứng hải sản xảy ra ở mức độ nhẹ đến trung bình, bạn có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ tại nhà để giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng:

• Ngừng ăn ngay và súc miệng kỹ: Dừng ngay việc ăn hải sản và loại bỏ toàn bộ phần thức ăn còn lại trong khoang miệng để giảm nguy cơ tiếp tục hấp thu dị nguyên. Có thể súc miệng bằng nước ấm nhiều lần để làm sạch niêm mạc miệng.
• Uống nhiều nước: Uống nước lọc từng ngụm nhỏ giúp cơ thể tăng cường đào thải các chất gây dị ứng qua đường tiêu hóa và hỗ trợ làm dịu niêm mạc. Điều này đặc biệt hữu ích khi có kèm theo các triệu chứng tiêu hóa như buồn nôn hay khó chịu bụng.
• Sử dụng thuốc đường uống: Nếu đã từng được bác sĩ kê đơn, có thể dùng thuốc kháng histamin thế hệ mới để giảm ngứa, nổi mẩn và các phản ứng da nhẹ. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc tăng liều mà không có chỉ định chuyên môn.
  Chườm lạnh hoặc tắm nước mát: Đây là cách đơn giản giúp làm dịu vùng da bị nổi mẩn đỏ, giảm cảm giác châm chích và hạn chế sưng đỏ. Khi chườm lạnh, nên bọc đá trong khăn mềm và chườm trong 10–15 phút, tránh chườm trực tiếp lên da.
• Theo dõi sát triệu chứng: Quan sát kỹ cơ thể trong vài giờ tiếp theo. Nếu xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như khó thở, thở khò khè, sưng môi – lưỡi, đau ngực, chóng mặt hoặc tụt huyết áp, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức và không tự xử trí tại nhà vì đây có thể là phản ứng phản vệ nguy hiểm tính mạng.

Cách chữa dị ứng hải sản nhanh nhất chuẩn y khoa

Hiện nay, không có phương pháp điều trị khỏi hoàn toàn dị ứng hải sản, nhưng có thể kiểm soát triệu chứng hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng nếu xử trí đúng cách theo hướng dẫn y khoa. Việc điều trị phụ thuộc vào mức độ phản ứng:

• Xử trí phản ứng nhẹ – trung bình:
  • Thuốc kháng histamin đường uống: Là lựa chọn đầu tiên giúp giảm ngứa, nổi mề đay, sưng đỏ và khó chịu tiêu hóa.
  • Thuốc corticosteroid (nếu cần): Bác sĩ có thể chỉ định trong trường hợp phản ứng da kéo dài hoặc lan rộng.
• Xử trí phản ứng nặng (phản vệ):
  • Tiêm epinephrine (adrenaline) ngay lập tức: Đây là biện pháp cấp cứu duy nhất có thể cứu sống trong trường hợp phản vệ, giúp nhanh chóng khôi phục huyết áp và đường thở. Người từng có tiền sử phản vệ nên luôn mang theo bút tiêm epinephrine tự động.
  • Gọi cấp cứu và theo dõi tại bệnh viện: Sau khi tiêm epinephrine, người bệnh cần được theo dõi sát vì phản ứng có thể tái phát.

Cách chẩn đoán dị ứng hải sản

Chẩn đoán là bước quan trọng để xây dựng kế hoạch điều trị và phòng tránh tái phát. Quy trình chẩn đoán bao gồm:

• Khai thác tiền sử chi tiết: Bác sĩ sẽ hỏi về thời điểm xuất hiện triệu chứng, loại hải sản đã ăn, mức độ phản ứng và tiền sử dị ứng. Đây là bước nền tảng giúp định hướng xét nghiệm phù hợp.
• Test lẩy da (Skin Prick Test – SPT): Một lượng nhỏ dị nguyên hải sản được nhỏ lên da, sau đó chích nhẹ để theo dõi phản ứng. Nếu xuất hiện sẩn đỏ và ngứa tại vị trí test, có thể xác định có dị ứng.
• Định lượng IgE đặc hiệu trong máu (sIgE): Xét nghiệm máu giúp đo nồng độ kháng thể IgE đặc hiệu với từng loại hải sản, hỗ trợ xác định chính xác dị nguyên gây phản ứng.
• Nghiệm pháp thử thách đường miệng (Oral Food Challenge – OFC): Là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán, được thực hiện tại cơ sở y tế chuyên khoa dưới sự giám sát chặt chẽ. Người bệnh sẽ được cho ăn lượng rất nhỏ hải sản nghi ngờ để theo dõi phản ứng.

Cách phòng ngừa và dấu hiệu cần gặp bác sĩ

• Tránh hoàn toàn loại hải sản gây dị ứng: Đọc kỹ nhãn thực phẩm, hỏi thành phần khi ăn ở ngoài và cảnh giác với các món có thể bị “nhiễm chéo” trong quá trình chế biến.
• Thông báo tiền sử dị ứng cho người xung quanh: Giúp người thân, bạn bè hoặc nhà hàng chủ động phòng tránh và hỗ trợ kịp thời nếu xảy ra phản ứng.
• Luôn mang theo thuốc cấp cứu: Người từng bị phản vệ nên có sẵn bút tiêm epinephrine tự động (auto-injector) và biết cách sử dụng.
• Thực hiện xét nghiệm dị ứng nếu nghi ngờ: Các xét nghiệm như định lượng IgE đặc hiệu (sIgE) hoặc test lẩy da (SPT) giúp xác định mức độ mẫn cảm của cơ thể với từng loại hải sản, đánh giá nguy cơ dị ứng chéo và cập nhật kế hoạch phòng tránh phù hợp theo thời gian.

Bạn cần đến gặp bác sĩ ngay nếu:

• Triệu chứng không cải thiện sau vài giờ hoặc tái phát nhiều lần.
• Có dấu hiệu nghi ngờ phản vệ như khó thở, sưng môi – lưỡi, đau ngực, chóng mặt, tụt huyết áp.
• Phản ứng xảy ra cả khi chỉ tiếp xúc gián tiếp với hải sản (qua hơi nước hoặc dụng cụ chế biến

Xem thêm

• Dị ứng cá
• Dị ứng cá ngừ