Dị ứng bụi: Triệu chứng, nguyên nhân và cách chữa hiệu quả

Dị ứng bụi là gì?

Dị ứng bụi xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các hạt bụi rất nhỏ như mạt bụi, phấn hoa, nấm mốc và các chất gây kích ứng khác trên bề mặt hoặc trong không khí. Đây là tình trạng dị ứng có thể xảy ra rất nhẹ hoặc nghiêm trọng tùy trường hợp, và có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Tình trạng dị ứng bụi bẩn nếu kéo dài và không điều trị thường dẫn đến viêm mũi dị ứng, nổi mề đay, viêm phế quản, nặng hơn là hen suyễn. Các vấn đề này có thể gây ra ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe.

Các nguyên nhân gây ra tình trạng này là gì?

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến dị ứng bụi bẩn như:

• Mạt bụi: Đây là các sinh vật có kích thước li ti, sống chủ yếu trên chăn, ga, thảm và các đồ dùng trong nhà. Protein trong phân và xác mạc bụi là những tác nhân chính gây kích ứng hệ miễn dịch, dẫn đến tình trạng dị ứng bụi nhà.
• Phấn hoa: Các hạt phấn của hoa cỏ bay trong không khí có thể bám vào bụi, gây dị ứng cho người có cơ địa đặc biệt nhạy cảm.
• Nấm mốc: Đây là vi sinh vật phát triển trong môi trường ẩm ướt, có khả năng tỏa bào tử vào không khí gây kích thích da và hệ hô hấp.
• Lông và da thú nuôi: Những mảnh da, lông nhỏ từ vật nuôi có thể bám vào bụi và là nguyên nhân khiến một số người bị dị ứng.
• Các vi sinh vật và chất kích thích khác: Bao gồm bào tử vi khuẩn và các chất hóa học trong bụi công nghiệp cũng có thể gây dị ứng.

Ngoài ra, việc sống và làm việc tại những nơi ẩm thấp, bụi tích tụ nhiều, ô nhiễm môi trường, vệ sinh kém sẽ làm tăng nguy cơ dị ứng bụi. Sức khỏe hệ miễn dịch yếu và tiền sử dị ứng gia đình cũng làm tăng khả năng bị dị ứng bụi bẩn.

Dấu hiệu dị ứng bụi thường gặp ở da, hô hấp và mắt

Các dấu hiệu dị ứng chủ yếu xuất hiện trên da, qua đường hô hấp và mắt với tình trạng vừa phải đến nghiêm trọng tùy vào mức độ dị ứng và thời gian tiếp xúc với bụi. Các triệu chứng viêm da do dị ứng bụi nhà thường gặp ở da bao gồm:

• Ngứa da, nổi mẩn đỏ, nổi mề đay hoặc phát ban.
• Da khô, bong tróng hoặc viêm da dị ứng (eczema) có thể gây ngứa. Trong trường hợp này cần thăm khám sớm.
• Da sưng tấy hoặc kích ứng kéo dài.

Các triệu chứng khi bị dị ứng bụi ở hệ hô hấp gồm:

• Hắt hơi liên tục, đặc biệt là khi tiếp xúc với bụi.
• Nghẹt mũi hoặc liên tục chảy nước mũi.
• Có cảm giác mũi bị ngứa hoặc cay nồng.
• Tức ngực, khò khè hoặc khó thở. Trường hợp nặng có thể gây hen suyễn.
• Đau mặt hoặc áp lực ở vùng mặt do áp lực trong xoang.

Các triệu chứng dị ứng bụi bẩn xuất hiện ở trên mắt gồm:

• Đỏ mắt, hoặc cộm, ngứa mắt, khó chịu.
• Chảy nước mắt nhiều.
• Có thể bị sưng mắt nhẹ hoặc viêm kết mạc dị ứng.
• Nhạy cảm với ánh sáng, dễ mỏi, khó chịu (đặc biệt khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng).

Xem thêm: Dị ứng mạt bụi

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Cách chẩn đoán dị ứng bụi

Để chẩn đoán tình trạng dị ứng bụi, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm như:

• Test lẩy da (Skin prick test): Bác sĩ nhỏ dung dịch chứa bụi hoặc mạt bụi lên da, thường là cánh tay hoặc lưng, rồi chích nhẹ để chất thấm qua da. Nếu vùng da đó đỏ và ngứa trong 15-20 phút, chứng tỏ bạn bị dị ứng với bụi.
• Xét nghiệm máu đo IgE đặc hiệu: Đo nồng độ kháng thể IgE trong máu phản ứng với các chất gây dị ứng như bụi. Phương pháp này thường dùng khi không thể làm test lẩy da, ví dụ đang dùng thuốc có thể ảnh hưởng đến kết quả test da.
• Test áp bì (Patch test): Phương pháp này kiểm tra dị ứng da tiếp xúc bằng cách dán miếng chứa dị nguyên lên da lưng hoặc tay, giữ trong 48-96 giờ. Nếu da tại vùng dán bị đỏ, sưng hoặc ngứa, có thể người đó bị dị ứng với chất đó.
• Test nội bì (Intradermal test): Khi test lẩy da không rõ, bác sĩ tiêm một lượng nhỏ dị nguyên dưới da cánh tay và quan sát phản ứng sau 15-20 phút để xác định dị ứng.

Khi nào cần thăm khám y tế?

Khi cơ thể có những triệu chứng nghi ngờ dị ứng bụi bẩn kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, mọi người cần thăm khám ngay:

• Hắt hơi, sổ mũi, ngứa mũi, nghẹt mũi, ho, khó thở kéo dài hoặc ngày càng nặng hơn.
• Khó thở, khò khè hoặc đau tức ngực.
• Khi mặt, môi, lưỡi bị phù nề hoặc có các dấu hiệu sốc phản vệ như tụt huyết áp, nổi mề đay rộng, tắc nghẽn phổi, viêm phế quản.
• Khi các triệu chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày, gây mất ngủ, mệt mỏi.
• Nếu có tiền sử gia đình hoặc bản thân từng bị các bệnh dị ứng, hen suyễn, viêm mũi dị ứng cần được theo dõi và khám định kỳ.
• Trẻ em có các dấu hiệu dị ứng bụi cũng cần được khám để được chăm sóc và phòng ngừa biến chứng.

Các cách chữa dị ứng bụi hiệu quả hiện nay

Những biện pháp chữa dị ứng với bụi bẩn bác sĩ có thể chỉ định gồm:

• Thuốc kháng histamin: Giúp giảm các triệu chứng khó chịu như ngứa, hắt hơi, sổ mũi, và chảy nước mắt. Thuốc thường dùng gồm loratadine, cetirizine, fexofenadine hoặc thuốc xịt mũi chứa olopatadine.
• Thuốc thông mũi: Làm giảm sưng niêm mạc mũi, giúp mũi thông thoáng hơn, giảm nghẹt mũi. Thuốc có thể ở dạng xịt hoặc viên uống, dùng theo chỉ định của bác sĩ.
• Liệu pháp miễn dịch (immunotherapy): Dành cho người bị dị ứng bụi nặng hoặc tái phát nhiều lần. Phương pháp này giúp cơ thể làm quen dần với dị nguyên, giảm phản ứng dị ứng theo thời gian, thường qua tiêm hoặc dùng thuốc dưới lưỡi.
• Vệ sinh và làm sạch môi trường sống: Giữ nhà cửa sạch sẽ, dùng máy hút bụi có bộ lọc HEPA, giặt thường xuyên ga gối, rèm cửa để giảm bụi và mạt bụi.
• Chăm sóc da khi bị dị ứng ngoài da: Dùng kem bôi chứa corticosteroid để giảm viêm và ngứa, có thể áp dụng thêm các biện pháp tự nhiên như chườm mát hoặc thoa gel nha đam để làm dịu da.
• Phòng ngừa tiếp xúc với bụi: Khi dọn dẹp, đeo khẩu trang và dùng khăn ướt để lau nhà, tránh bụi bay lên không khí.

Da mặt bị dị ứng bụi vải phải làm sao?

Các bước xử lý và chăm sóc khi da mặt bị dị ứng bụi vải bao gồm:

• Rửa sạch vùng da bị dị ứng bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý.
• Tránh gãi hoặc chà xát mạnh.
• Sử dụng kem dưỡng hoặc thuốc bôi dịu da theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Giữ vùng da mặt sạch, tránh tiếp xúc trực tiếp với bụi vải hoặc môi trường ô nhiễm.
• Dùng thuốc kháng histamin nếu cần theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Thăm khám bác sĩ khi da mặt sưng tấy, đau rát, nổi mụn nước hoặc kéo dài trên 3-5 ngày.

Biện pháp ngăn ngừa dị ứng bụi tại nhà và nơi làm việc

Để phòng ngừa dị ứng bụi và bảo vệ sức khỏe, mọi người nên:

• Thường xuyên dọn dẹp, lau chùi các khu vực dễ tích tụ bụi như sàn nhà, gầm giường, kệ tủ, rèm cửa, thảm trải sàn và ghế sofa.
• Ưu tiên dùng máy hút bụi có bộ lọc HEPA hoặc robot hút bụi để hạn chế bụi bay lên không khí.
• Giặt giũ đồ dùng định kỳ và phơi dưới ánh nắng để tiêu diệt mạt bụi và vi khuẩn.
• Sử dụng máy lọc không khí giúp loại bỏ các hạt bụi mịn, phấn hoa và vi khuẩn trong không gian sống hoặc làm việc.
• Dùng máy hút ẩm hoặc máy điều hòa để duy trì độ ẩm, tránh môi trường ẩm ướt tạo điều kiện cho mạt bụi và nấm mốc phát triển.
• Hạn chế sử dụng đồ vật dễ tích tụ bụi như thảm lông, gấu bông, đồ trang trí.
• Tắm rửa, chải lông và vệ sinh khu vực thú cưng sống để hạn chế lông và bụi bẩn gây dị ứng.
• Sắp xếp đồ đạc khoa học giúp giảm bụi tích tụ, làm sạch dễ dàng.
• Đeo khẩu trang và ưu tiên lau bằng khăn ướt thay để hạn chế bụi bay lên không khí khi dọn dẹp.

Trong trường hợp lo lắng có thể gặp các tác nhân gây dị ứng khác, bạn có thể lựa chọn xét nghiệm sàng lọc 72+ dị nguyên tại Trung Tâm Y Khoa DIAG. Các gói xét nghiệm của DIAG sẽ giúp bạn xác định chính xác các tác nhân dị ứng tiềm ẩn. Đồng thời bạn được bác sĩ chuyên khoa tại trung tâm hướng dẫn cách phòng tránh cùng chế độ ăn uống hợp lý, tránh bị ngứa da và tình trạng mệt mỏi kéo dài.

Dị ứng bụi có thể gây khó chịu, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát kịp thời. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng cùng các biện pháp điều trị và phòng ngừa hợp lý sẽ giúp bạn và gia đình duy trì sức khỏe tốt, tránh những biến chứng nguy hiểm. Hãy chủ động đối phó với dị ứng bụi để tận hưởng cuộc sống thoải mái, khỏe mạnh mỗi ngày.