10 cách trị ngứa toàn thân tại nhà đơn giản mà hiệu quả tức thì

Tìm hiểu về hiện tượng ngứa toàn thân

Ngứa toàn thân là tình trạng da xuất hiện cảm giác ngứa lan rộng ở nhiều vùng hoặc khắp cơ thể, có thể kéo dài liên tục hoặc từng đợt. Đây không phải là một bệnh riêng lẻ mà là triệu chứng cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ các yếu tố lành tính như da khô, dị ứng đến dấu hiệu của bệnh lý hệ thống như gan, thận hay tuyến giáp.

Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

• Da khô: Thường gặp ở người cao tuổi hoặc sau khi tắm nước nóng thường xuyên.
• Phản ứng dị ứng: Do tiếp xúc với thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm hoặc chất gây kích ứng.
• Bệnh da liễu: Như viêm da cơ địa, mề đay, vảy nến.
• Bệnh lý hệ thống: Bệnh gan, suy thận mạn, bệnh tuyến giáp, ung thư máu,… cũng có thể biểu hiện bằng ngứa khắp cơ thể.

Việc hiểu rõ bản chất của hiện tượng này sẽ giúp bạn chọn được cách trị ngứa toàn thân tại nhà phù hợp và biết khi nào cần đến cơ sở y tế chuyên khoa.

Các triệu chứng nổi mẩn ngứa toàn thân

• Cảm giác ngứa lan rộng hoặc toàn thân: Có thể xuất hiện rải rác rồi lan dần ra các vùng khác, thường nặng hơn vào ban đêm.
• Phát ban, mẩn đỏ hoặc nổi sẩn: Da có thể nổi các mảng đỏ, mụn nước nhỏ hoặc sẩn phù như nổi mề đay, xuất hiện ngay sau khi tiếp xúc với dị nguyên.
• Da khô, bong tróc hoặc nứt nẻ: Là dấu hiệu điển hình của tình trạng mất nước ở da – nguyên nhân rất phổ biến gây ngứa ở người cao tuổi.
• Sạm, dày hoặc sẫm màu vùng da ngứa kéo dài: Do gãi thường xuyên, da có thể dày lên (lichen hóa) và đổi màu.
• Triệu chứng toàn thân đi kèm: Ngứa kết hợp với vàng da, mệt mỏi, sụt cân, sốt nhẹ hoặc sưng hạch có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý gan, thận hoặc rối loạn huyết học cần được thăm khám sớm.

Làm sao để hết ngứa? Cách trị ngứa toàn thân tại nhà

Dưới đây là 10 cách chữa mẩn ngứa khắp người đơn giản, an toàn dựa trên nguyên tắc phục hồi hàng rào da, giảm kích ứng, làm mát và tránh yếu tố gây kích thích.

1. Dưỡng ẩm sâu và đều đặn sau khi tắm

Một trong những bước quan trọng nhất để kiểm soát nổi mẩn ngứa là giữ ẩm cho da đúng cách. Ngay sau khi tắm, hãy thoa một lớp dày kem dưỡng hoặc chất làm mềm da không mùi, không chứa cồn và lặp lại vài lần trong ngày.

Thói quen này giúp khôi phục hàng rào bảo vệ da, hạn chế mất nước và giảm tình trạng khô da – yếu tố thường làm ngứa thêm dữ dội. Theo các hướng dẫn chuyên khoa về da liễu, emollient (chất làm mềm da) luôn được xem là liệu pháp nền tảng trong kiểm soát ngứa mạn tính và các bệnh da khô.

Xem thêm: Ngứa toàn thân càng gãi càng ngứa

2. Ngâm/tắm bằng bột yến mạch keo

Colloidal oatmeal hay bột yến mạch dạng keo là cách trị nổi mẩn đỏ ngứa tại nhà có tác dụng chống viêm, làm dịu và giảm ngứa. Bạn có thể pha bột yến mạch mịn vào nước ấm và ngâm mình trong khoảng 10-15 phút, hoặc chọn kem dưỡng có chứa khoảng 1% colloidal oatmeal để bôi hàng ngày.

Không chỉ giúp làm dịu cảm giác ngứa nhanh chóng, phương pháp này còn cải thiện hàng rào bảo vệ da và giảm nguy cơ tái phát ngứa. Một số nghiên cứu lâm sàng gần đây cũng ghi nhận hiệu quả đáng kể của colloidal oatmeal khi kết hợp cùng các biện pháp dưỡng ẩm khác.

3. Làm mát vùng da ngứa

Cảm giác ngứa bùng lên có thể được giảm nhanh bằng nhiệt độ mát. Hãy thử đặt một chiếc khăn lạnh, gạc mát hoặc đơn giản là để nước mát chảy nhẹ lên vùng da bị ngứa trong khoảng 5-10 phút.

Cách này giúp làm dịu dây thần kinh cảm giác và giảm ngứa gần như tức thì. Ngoài ra, các loại gel bôi chứa menthol, pramoxine hoặc calamine cũng mang lại cảm giác làm mát, giảm khó chịu tạm thời và dễ sử dụng tại nhà.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

4. Tránh các yếu tố làm da dễ kích ứng

Nhiều thói quen hằng ngày tưởng như vô hại lại có thể khiến da khô, hàng rào bảo vệ suy yếu và cơn ngứa thêm trầm trọng. Nhiệt độ nước quá nóng, xà phòng có tính kiềm mạnh, chất tẩy rửa, nước hoa hay quần áo từ len và sợi thô đều là những yếu tố phổ biến gây kích ứng.

Hãy thay thế bằng sữa tắm dịu nhẹ, pH trung tính, chỉ tắm với nước ấm vừa phải, lau khô nhẹ nhàng thay vì chà xát và thoa kem dưỡng ngay sau khi tắm để giữ ẩm tối đa. Những thay đổi nhỏ này có thể tạo nên khác biệt lớn trong việc kiểm soát ngứa hàng ngày.

Xem thêm: Ngứa toàn thân vào ban đêm

5. Hạn chế gãi

Phản xạ gãi có thể mang lại cảm giác dễ chịu tạm thời, nhưng về lâu dài lại làm tổn thương da, tăng viêm và tạo vòng lặp ngứa – gãi khiến tình trạng ngày càng nặng hơn. Hãy cắt móng tay ngắn, đeo găng khi ngủ nếu cần để hạn chế vô tình làm xước da.

Khi cơn ngứa xuất hiện, hãy thử vỗ nhẹ, chườm lạnh hoặc dùng bàn chải mềm xoa nhẹ lên vùng da đó, những cách này giúp “đánh lạc hướng” cảm giác mà không gây tổn thương thêm. Các chuyên gia da liễu cũng khuyến khích người bệnh tập thói quen này để kiểm soát ngứa hiệu quả hơn về lâu dài.

6. Giữ môi trường mát mẻ

Nhiệt độ cao và độ ẩm không phù hợp là yếu tố thường xuyên kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng ngứa da. Không khí quá khô khiến da mất nước, còn nóng bức và mồ hôi dễ làm tăng kích ứng.

Bạn có thể cải thiện bằng cách giữ phòng mát mẻ, dùng máy làm ẩm trong mùa hanh khô, đồng thời chọn quần áo cotton mềm, thoáng khí thay vì chất liệu len hay tổng hợp. Khi ngủ, tránh dùng chăn mền quá dày để hạn chế tiết mồ hôi và duy trì môi trường dễ chịu cho da.

7. Tắm lá và dùng thảo dược dân gian

Trong y học cổ truyền, nhiều loại thảo dược tự nhiên có đặc tính kháng viêm nhẹ, làm dịu kích ứng và hỗ trợ phục hồi hàng rào bảo vệ da. Việc tắm hoặc đắp ngoài da bằng nguyên liệu thiên nhiên là phương pháp dân gian được áp dụng rộng rãi để giảm cảm giác ngứa, giúp da sạch và dễ chịu hơn. Một số loại phổ biến gồm:

• Lá chè xanh: Chứa polyphenol và catechin có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, hỗ trợ làm dịu các vùng da bị kích ứng và giảm ngứa.
• Lá khế: Có tính mát và khả năng trung hòa độc tố, thường được dùng để tắm hoặc giã nát đắp lên vùng da mẩn ngứa.
• Cây đinh lăng: Giúp cải thiện tuần hoàn máu dưới da, giảm ngứa và thúc đẩy quá trình phục hồi da sau tổn thương nhẹ.
• Cây đơn đỏ: Thường được dùng trong các bài thuốc dân gian để giảm viêm, mẩn ngứa và làm dịu vùng da bị dị ứng.
• Cây nhọ nồi: Có khả năng làm mát, giảm kích ứng, hỗ trợ làm dịu cảm giác ngứa và sưng đỏ ngoài da.
• Mướp đắng: Tinh chất từ mướp đắng giúp làm sạch da, giảm viêm và hỗ trợ phục hồi vùng da tổn thương do gãi nhiều.

Cách sử dụng phổ biến: Rửa sạch nguyên liệu, đun sôi với nước và để nguội còn ấm rồi dùng để tắm hoặc rửa vùng da ngứa. Có thể kết hợp nhiều loại lá để tăng hiệu quả làm dịu.

Lưu ý: Đây chỉ là biện pháp hỗ trợ, không thay thế điều trị y khoa. Một số người có thể bị kích ứng với thảo dược, vì vậy nên thử trước trên vùng da nhỏ. Nếu xuất hiện bỏng rát, sưng đỏ lan rộng hoặc ngứa không cải thiện, cần ngưng ngay và thăm khám bác sĩ chuyên khoa da liễu.

8. Sử dụng nước muối sinh lý

Nước muối sinh lý có tác dụng làm sạch nhẹ nhàng, giảm vi khuẩn bám trên da và hỗ trợ làm dịu vùng ngứa, nhất là khi da có trầy xước do gãi. Rửa vùng da tổn thương với nước muối pha loãng hoặc dung dịch sinh lý sẵn có có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng và hỗ trợ quá trình hồi phục.

Lưu ý: Chỉ dùng ngoài da, tránh tự ý pha nước muối quá đặc gây bỏng rát. Nếu ngứa không giảm hoặc có dấu hiệu viêm nhiễm, cần thăm khám chuyên khoa để được hướng dẫn điều trị phù hợp.

Sử dụng thuốc và sản phẩm hỗ trợ trị ngứa

Dưới đây là những lựa chọn thường được bác sĩ da liễu khuyến nghị khi ngứa kéo dài hoặc triệu chứng ngứa gây khó chịu đáng kể.

1. Kem chứa corticoid nhẹ

Khi vùng da ngứa xuất hiện viêm đỏ, sưng nhẹ nhưng không có dấu hiệu nhiễm trùng, bạn có thể dùng kem hydrocortisone 0,5-1%, dạng không kê đơn trong thời gian ngắn. Thuốc giúp giảm phản ứng viêm, làm dịu da và giảm ngứa rõ rệt. Đây là cách trị nổi mẩn đỏ ngứa khắp người hiệu quả.

Lưu ý: Không nên lạm dụng corticoid vì có thể gây mỏng da hoặc rối loạn sắc tố nếu dùng kéo dài. Nếu sau vài ngày tình trạng không cải thiện, hoặc ngứa lan rộng hơn, hãy ngừng sử dụng và đi khám bác sĩ da liễu để được chẩn đoán nguyên nhân chính xác.

2. Thuốc kháng histamine đường uống

Nếu nguyên nhân gây ngứa liên quan đến phản ứng dị ứng hoặc mề đay, nhóm thuốc kháng histamine (H1-antihistamines) là cách trị bệnh ngứa phổ biến. Các thuốc thế hệ mới như cetirizine, loratadine hoặc fexofenadine có ưu điểm giảm ngứa hiệu quả mà không gây buồn ngủ, phù hợp dùng ban ngày.

Với trường hợp ngứa khiến khó ngủ, thuốc thế hệ cũ như diphenhydramine có thể hữu ích tạm thời vào buổi tối. Tuy nhiên, bạn nên trao đổi với bác sĩ trước khi dùng, đặc biệt nếu đang sử dụng thuốc điều trị bệnh mạn tính hoặc có bệnh nền.

3. Các sản phẩm bôi đặc hiệu

Một số sản phẩm bôi ngoài da chứa các hoạt chất đặc hiệu cũng có thể mang lại hiệu quả giảm ngứa rõ rệt, đặc biệt khi sử dụng phối hợp với kem dưỡng ẩm:

• Menthol: Tạo cảm giác mát lạnh, giúp “đánh lạc hướng” tín hiệu ngứa và giảm khó chịu tạm thời.
• Pramoxine: Là chất gây tê tại chỗ nhẹ, giúp giảm cảm giác ngứa nhanh chóng và thường có mặt trong các kem bôi da nhạy cảm.
• Calamine: Có tác dụng làm dịu, giảm sưng viêm nhẹ và được sử dụng phổ biến trong ngứa do côn trùng đốt hay dị ứng nhẹ.
• Capsaicin: Khi dùng thường xuyên có thể làm giảm độ nhạy của các sợi thần kinh dẫn truyền tín hiệu ngứa, đặc biệt hữu ích với ngứa mạn tính.

Các sản phẩm này thường an toàn và dễ tìm mua tại nhà thuốc, nhưng nếu da có vết thương hở, viêm nhiễm hoặc ngứa không rõ nguyên nhân, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Lưu ý quan trọng khi trị ngứa và nổi mẩn ngứa tại nhà

• Không gãi mạnh hay chà xát vùng da ngứa: Thói quen này dễ gây trầy xước, viêm nhiễm thứ phát và khiến tình trạng ngứa kéo dài hơn.
• Theo dõi dấu hiệu bất thường: Nếu ngứa đi kèm sưng phù, khó thở, nổi mẩn lan nhanh, sốt hoặc các triệu chứng toàn thân khác, hãy đi khám ngay lập tức – đây có thể là dấu hiệu phản ứng dị ứng nghiêm trọng cần xử trí y tế khẩn cấp.
• Không tự ý lạm dụng thuốc bôi corticoid hoặc thuốc kháng histamine: Dùng kéo dài hoặc sai cách có thể gây tác dụng phụ như mỏng da, thay đổi sắc tố, rối loạn nhịp tim hay tương tác thuốc. Luôn đọc kỹ hướng dẫn hoặc hỏi ý kiến bác sĩ nếu cần dùng trên 7 ngày.
• Đi khám nếu ngứa kéo dài >2 tuần hoặc tái phát thường xuyên: Ngứa mạn tính có thể liên quan đến các bệnh lý tiềm ẩn (như viêm da cơ địa, vảy nến), bệnh gan, thận hoặc rối loạn nội tiết – cần được chẩn đoán chính xác bệnh lý da để điều trị tận gốc.

Bạn có thể làm xét nghiệm dị ứng tại Trung tâm Y khoa DIAG để xác định tác nhân gây mẫn cảm thông qua định lượng IgE đặc hiệu trong máu. Gói xét nghiệm sàng lọc đến 72 dị nguyên và chuyên sâu 16 dị nguyên phổ biến, giúp đánh giá mức độ dị ứng nhanh chóng và chính xác. Với hơn 25 năm kinh nghiệm cùng 40+ điểm lấy mẫu toàn quốc, DIAG mang đến dịch vụ an toàn – tin cậy – tiện lợi. Liên hệ DIAG để được tư vấn:

• Trang chủ: https://diag.vn
• Hotline: 1900 1717
• Chi nhánh: https://diag.vn/location/

Khi nào cần gặp bác sĩ da liễu?

Phần lớn trường hợp ngứa nhẹ có thể cải thiện bằng các biện pháp tại nhà, nhưng bạn không nên tự xử lý kéo dài nếu:

• Ngứa kéo dài trên 2 tuần dù đã chăm sóc đúng cách.
• Cơn ngứa lan rộng, dữ dội hoặc ảnh hưởng giấc ngủ, sinh hoạt.
• Xuất hiện sưng môi, khó thở, choáng, sốt hoặc nổi mẩn toàn thân lan nhanh – đây có thể là dấu hiệu phản ứng dị ứng nặng cần cấp cứu ngay.
• Da có vết loét, chảy dịch hoặc dấu hiệu nhiễm trùng.

Trong các trường hợp này, bạn nên đi khám chuyên khoa da liễu hoặc dị ứng – miễn dịch để được chẩn đoán nguyên nhân và điều trị phù hợp thay vì chỉ áp dụng cách trị ngứa toàn thân tại nhà.

Xem thêm

• Ngứa lòng bàn tay
• Ngứa bàn chân