Dị ứng thuốc là tình trạng người dùng bị phản ứng quá mức đối với các thành phần trong thuốc. Tình trạng bị dị ứng thuốc nổi mẩn đỏ khắp người có thể xuất hiện ở người lớn và trẻ nhỏ. Vậy nên cha mẹ cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ biểu hiện nổi mề đay, phát ban. DIAG sẽ giải đáp uống thuốc bị dị ứng ngứa phải làm sao trong bài viết dưới đây.

Tổng quan tình trạng phát ban do dị ứng thuốc

Dị ứng thuốc là tình trạng hệ miễn dịch phản ứng quá mức khi gặp các thành phần trong thuốc, gây ra các triệu chứng ngoài da như nổi mẩn đỏ, phát ban, mề đay. Trong các biểu hiện này, nổi mẩn đỏ khắp người là một dấu hiệu thường gặp và dễ nhận biết, ngay cả ở trẻ em và người lớn.

Dị ứng thuốc xảy ra ở cả trẻ em và người lớn, với nổi mẩn đỏ là một trong những triệu chứng nổi bật nhất.
Dị ứng thuốc xảy ra ở cả trẻ em và người lớn, với nổi mẩn đỏ là một trong những triệu chứng nổi bật nhất.

Phản ứng dị ứng thuốc thường xuất hiện từ vài phút đến vài ngày sau khi sử dụng thuốc. Ngoài mẩn đỏ, người bệnh còn có thể gặp các triệu chứng như ngứa, phù nề, sưng tấy, thậm chí sốt cao, đau đầu và mệt mỏi. Diễn tiến và mức độ phản ứng có thể khác nhau tùy từng người và loại thuốc gây dị ứng.

Cần phân biệt hai loại phát ban dị ứng thuốc phổ biến:

  • Mề đay (Urticaria): Xuất hiện nhanh (vài phút đến vài giờ) sau khi dùng thuốc. Biểu hiện là các sẩn phù, ngứa, gồ lên mặt da, có thể di chuyển vị trí. Cơ chế chính là qua Histamine.
  • Phát ban dát sẩn (Maculopapular Exanthem – MPE): Đây là dạng “nổi mẩn đỏ” phổ biến nhất. Thường xuất hiện chậm (sau vài ngày, thậm chí 1-2 tuần) sau khi dùng thuốc. Biểu hiện là các đốm và mảng đỏ, phẳng hoặc hơi gồ nhẹ, thường đối xứng hai bên. Cơ chế là qua tế bào T, không phải Histamine.
Xét nghiệm liên quan
Gói xét nghiệm Dị ứng

Nguyên nhân và yếu tố gây dị ứng thuốc nổi mẩn đỏ

Dị ứng thuốc xảy ra khi hệ miễn dịch của cơ thể có phản ứng quá mức với các thành phần trong thuốc, chẳng hạn như thuốc kháng sinh (penicillin, amoxicillin), thuốc giảm đau như aspirin hoặc ibuprofen, thuốc hóa trị, thuốc hướng thần, hoặc các thành phần tá dược khác.

Cơ chế dị ứng thường liên quan đến việc hệ miễn dịch nhận diện nhầm thuốc như một tác nhân gây hại (như vi khuẩn), kích hoạt sản xuất kháng thể đặc hiệu và phóng thích histamine cùng các chất trung gian gây viêm. Những chất này chính là nguyên nhân gây ra hiện tượng nổi mề đay, ngứa ngáy, phù Quincke trên da.

Dị ứng thuốc do cơ thể nhận diện nhầm thuốc như một tác nhân gây hại.
Dị ứng thuốc do cơ thể nhận diện nhầm thuốc như một tác nhân gây hại.

Các yếu tố nguy cơ gia tăng dị ứng thuốc bao gồm:

  • Tiền sử dị ứng cá nhân hoặc gia đình với thuốc hoặc các dị nguyên khác.
  • Dùng thuốc liều cao hoặc sử dụng thuốc nhiều lần tái diễn.
  • Các bệnh nền như nhiễm trùng mạn tính, HIV/AIDS khiến hệ miễn dịch bị ảnh hưởng.

Ngoài ra, một số thuốc như thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs), thuốc nội tiết, thuốc sinh học, thuốc điều trị bệnh tự miễn cũng hay liên quan đến dị ứng thuốc.

Xem thêm: Mặt bị dị ứng đỏ ngứa phải làm sao?

Dị ứng thuốc tây có nguy hiểm không?

Trong nhiều trường hợp, dị ứng thuốc có thể tự khỏi nếu người bệnh kịp thời ngừng sử dụng thuốc gây dị ứng và được chăm sóc, theo dõi đúng cách. Tuy nhiên, nếu phản ứng dị ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ hoặc hội chứng Stevens-Johnson xảy ra, tình trạng này có thể đe dọa tính mạng và cần can thiệp y tế khẩn cấp.

Mức độ nguy hiểm của dị ứng thuốc tây phụ thuộc phần lớn vào việc phát hiện sớm dấu hiệu dị ứng và xử trí kịp thời. Khi có nghi ngờ dị ứng thuốc, bạn cần ngưng thuốc ngay, sau đó liên hệ cơ sở y tế và không tự ý dùng thêm bất kỳ thuốc nào trước khi được bác sĩ thăm khám.

Cảnh báo về Dị ứng chéo: Cần nhấn mạnh rằng nếu một người đã dị ứng với một thuốc (ví dụ: Amoxicillin), họ có nguy cơ cao dị ứng với các thuốc khác trong cùng nhóm (như Penicillin, hoặc một số loại Cephalosporin).

Tầm quan trọng của “Thẻ dị ứng thuốc”: Sau khi đã xác định được thuốc dị ứng, người bệnh phải luôn mang theo thẻ hoặc vòng tay ghi chú dị ứng thuốc, đồng thời cập nhật vào mọi hồ sơ y tế. Đây là thông tin sống còn khi đi khám bệnh hoặc cấp cứu, tránh việc được kê lại thuốc đã dị ứng.

diag
Gói xét nghiệm Dị ứng
  • Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
  • Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
  • Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
  • Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG
TÌM HIỂU THÊM
200+
Cơ sở y tế đối tác
2400+
Bác sĩ tin tưởng

Trẻ bị dị ứng thuốc nổi mẩn đỏ khắp người phải làm sao?

Khi bé bị dị ứng thuốc nổi mẩn đỏ, cha mẹ cần đặc biệt chú ý vì dị ứng thuốc ở trẻ có thể tiến triển nhanh và nghiêm trọng hơn so với người lớn. Triệu chứng thường gặp bao gồm: mẩn đỏ lan rộng, mề đay, ngứa dữ dội, sưng môi, khó thở hoặc sốt kèm theo. Trẻ có thể quấy khóc liên tục, bỏ ăn, biểu hiện rõ sự khó chịu.

Các bước xử trí cơ bản khi trẻ phát ban dị ứng thuốc như sau:

  • Ngừng ngay thuốc nghi ngờ gây dị ứng để tránh phản ứng nặng thêm.
  • Áp dụng các biện pháp giảm ngứa như:
  • Chườm lạnh vùng da bị nổi mẩn để dịu ngứa, giảm sưng.
  • Dùng thuốc kháng histamine theo chỉ định của bác sĩ để ngăn ngừa phản ứng dị ứng.
  • Giám sát chặt chẽ các dấu hiệu nguy hiểm, đặc biệt nếu trẻ có dấu hiệu khó thở, phù Quincke, môi, hoặc biểu hiện chóng mặt, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được xử trí cấp cứu.
  • Không tự ý dùng thuốc hoặc kéo dài sử dụng thuốc khi trẻ có dấu hiệu dị ứng mà không có sự hướng dẫn chuyên môn từ bác sĩ.

Trong trường hợp trẻ có những triệu chứng nghiêm trọng của sốc phản vệ, bạn nên lập tức đưa trẻ đến thăm khám bác sĩ. Các triệu chứng cần chú ý bao gồm: Khó thở, thở rít, sưng tấy mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng, mất ý thức, ngất xỉu.

Khi trẻ xuất hiện triệu chứng dị ứng thuốc, cha mẹ nên ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức.
Khi trẻ xuất hiện triệu chứng dị ứng thuốc, cha mẹ nên ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức.

Làm sao biết mình dị ứng thuốc gì?

Việc xác định chính xác thuốc gây dị ứng là tối quan trọng và là một quy trình y khoa chuyên sâu. Bác sĩ sẽ dựa vào bệnh sử và các xét nghiệm để chẩn đoán:

Đối với phản ứng nhanh (Mề đay, Sốc phản vệ):

  • Xét nghiệm máu IgE đặc hiệu: Được sử dụng để tìm kháng thể dị ứng tức thời (Type I) với một số loại thuốc, đặc biệt là các kháng sinh nhóm beta-lactam (như Penicillin, Amoxicillin).
  • Test lẩy da (Skin Prick Test): Bác sĩ sẽ đưa lượng nhỏ thuốc nghi ngờ vào da và đọc kết quả sau 15-20 phút.

Đối với phản ứng chậm (Phát ban dát sẩn – MPE):

  • Test áp da (Patch Test): Thuốc nghi ngờ được dán lên lưng và đọc kết quả sau 48-72 giờ.
  • Xét nghiệm máu chuyên sâu (như LTT): Giúp đánh giá phản ứng của tế bào miễn dịch (T-lymphocyte) với thuốc, được sử dụng để tìm nguyên nhân cho các trường hợp dị ứng chậm (Type IV) như phát ban dát sẩn.
  • Test thử thuốc (Drug Provocation Test – DPT): Đây là tiêu chuẩn vàng nhưng chỉ được thực hiện khi các xét nghiệm trên âm tính (hoặc không có sẵn) và lợi ích vượt trội nguy cơ. Bệnh nhân sẽ được dùng lại thuốc với liều tăng dần dưới sự giám sát y tế cực kỳ nghiêm ngặt tại bệnh viện. Không bao giờ tự ý thử thuốc tại nhà.
Test lẩy da là phương pháp kiểm tra dị ứng được thực hiện dưới sự giám sát y tế.
Test lẩy da là phương pháp kiểm tra dị ứng được thực hiện dưới sự giám sát y tế.

Ngoài ra, điều quan trọng nhất của việc phòng ngừa dị ứng thuốc là bạn cần tuân thủ đúng chỉ dẫn sử dụng, tránh tự ý dùng thuốc mới, và luôn thông báo tiền sử dị ứng thuốc khi khám bệnh hoặc làm thủ thuật y tế. Việc được chẩn đoán chính xác giúp tránh tái phát phản ứng dị ứng, hạn chế tổn thương da lan rộng hoặc các biến chứng nguy hiểm.

Lời kết

Dị ứng thuốc có thể trở nên nghiêm trọng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu cơ thể của bạn xuất hiện bất kỳ triệu chứng nghi ngờ cho thấy nguy cơ dị ứng nào sau khi dùng thuốc, bạn nên tạm ngừng uống thuốc và thăm khám bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán chính xác.

Xem thêm