Bảng dị ứng chéo kháng sinh là gì? Chức năng và cách đọc

Dị ứng chéo kháng sinh là gì? Cơ chế gây ra tình trạng này

Dị ứng chéo kháng sinh xảy ra khi một người từng bị dị ứng với một loại kháng sinh. Khi đó, cơ thể họ cũng có thể phản ứng dị ứng tương tự với một hoặc nhiều loại kháng sinh khác có cấu trúc hoặc thành phần hóa học gần giống nhau. Điều này là do hệ miễn dịch nhầm lẫn, nhận diện các phần giống nhau trong phân tử của chúng và phản ứng chống lại cả những thuốc có cấu trúc gần giống như vậy.

Một số nhóm thuốc có khả năng dị ứng chéo

Một số nhóm thuốc có khả năng gây phản ứng dị ứng chéo vì chúng có cấu trúc hoặc thành phần hóa học tương tự nhau. Hiểu rõ các nhóm thuốc này giúp bác sĩ quyết định thuốc nào an toàn để dùng, giảm nguy cơ gây dị ứng nghiêm trọng. Dưới đây là những nhóm thuốc thường gặp có khả năng xuất hiện phản ứng dị ứng chéo:

• Nhóm kháng sinh beta-lactam: Bao gồm các loại thuốc như Penicillin, Cephalosporin, Carbapenem và Monobactam. Tình trạng dị ứng chéo xảy ra giữa các loại thuốc thuộc nhóm beta-lactam này vì có sự tương đồng nhau trong cấu trúc hoặc phân tử của thuốc.Ví dụ: Người từng bị dị ứng Penicillin có thể cũng xuất hiện tình trạng tương tự khi uống uống Cephalosporin. Trong khi đó, thuốc Carbapenem và Monobactam có tỷ lệ gây dị ứng chéo thấp hơn nhưng vẫn tùy theo cơ địa mỗi bệnh nhân.
• Nhóm thuốc Cephalosporin: Một số loại thuốc thuộc nhóm này như Ceftazidim và Aztreonam có thể gây dị ứng chéo do có sự tương đồng nhau trong cấu trúc hoặc phân tử của thuốc.
• Nhóm thuốc chống động kinh: Một số loại thuốc thuộc nhóm này có thể gây dị ứng chéo do hệ miễn dịch đưa ra phản ứng tương tự. Tình trạng này có nguy cơ xảy ra cao hơn ở những người có yếu tố gen đặc biệt.
• Các nhóm thuốc khác: Một số nhóm thuốc khác như Marcrolid, Quinolon cũng có thể gây ra hiện tượng dị ứng chéo nhưng điều này còn phụ thuộc vào phản ứng cá nhân cũng như cơ địa mỗi bệnh nhân.

Dị ứng chéo giữa penicillin và cephalosporin là gì?

Dị ứng chéo giữa penicillin với cephalosporin là khi một người đã từng dị ứng với penicillin thì có thể cũng phản ứng dị ứng với một số loại cephalosporin. Nguyên nhân là hai nhóm thuốc này cùng thuộc họ beta-lactam, có cấu tạo hóa học khá giống nhau.

Xem thêm: Dị ứng paracetamol

Bảng dị ứng chéo kháng sinh là gì? Tầm quan trọng của bảng dị ứng chéo

Bảng dị ứng chéo kháng sinh là tài liệu liệt kê các loại kháng sinh có thể gây ra hiện tượng này do có cấu trúc hoặc thành phần hóa học gần giống nhau. Dựa trên bảng này, bác sĩ có thể biết được các loại thuốc kháng sinh có thể gây phản ứng dị ứng chéo với loại thuốc mà bệnh nhân từng bị dị ứng trước đó. Điều này giúp bác sĩ lựa chọn thuốc điều trị phù hợp, hạn chế rủi ro nguy cơ dị ứng trong quá trình sử dụng thuốc.

Gói xét nghiệm Dị ứng

• Phát hiện đến 72 tác nhân dị ứng ở người lớn và trẻ nhỏ
• Tư vấn chế độ ăn uống và sinh hoạt miễn phí
• Quy trình đơn giản, nhanh chóng, nhận kết quả online
• Xét nghiệm ngoài giờ hành chính tại hơn 40+ điểm lấy mẫu DIAG

TÌM HIỂU THÊM

200+

Cơ sở y tế đối tác

2400+

Bác sĩ tin tưởng

Cách tra bảng dị ứng chéo thuốc kháng sinh

Việc tra cứu bảng dị ứng chéo kháng sinh đúng cách có thể hỗ trợ bác sĩ lựa chọn các loại thuốc an toàn cho bệnh nhân, hạn chế các phản ứng dị ứng nguy hiểm có thể xảy ra. Cách tra bảng dị ứng chéo kháng sinh cụ thể như sau:

• Xác định loại kháng sinh mà người bệnh từng dị ứng, ví dụ penicillin hoặc cephalosporin.
• Tìm tên kháng sinh đó trên cột ngang hoặc hàng dọc của bảng.
• Dò theo hàng ngang hoặc cột dọc tương ứng, xem các thuốc có liên quan dị ứng chéo để tránh dùng chung. Lưu ý rằng những loại thuốc có cấu trúc hóa học gần giống nhau, đặc biệt phần nhóm thế bên có thể gây dị ứng chéo.z

Xem thêm: Chống dị ứng

Những lưu ý quan trọng khi gặp dị ứng kháng sinh

Khi gặp dị ứng kháng sinh, việc xử lý đúng cách và kịp thời rất quan trọng để tránh các phản ứng nặng và bảo vệ sức khỏe. Những điều cần lưu ý khi xảy ra tình trạng dị ứng kháng sinh gồm:

• Ngừng dùng thuốc kháng sinh ngay khi xuất hiện các triệu chứng dị ứng như phát ban, ngứa, sưng tấy, khó thở hoặc phù mặt, môi, lưỡi.
• Liên hệ ngay với bác sĩ hoặc cơ sở y tế để được tư vấn và xử lý kịp thời. Đặc biệt với các triệu chứng nghiêm trọng như khó thở hoặc sốc phản vệ cần cấp cứu ngay.
• Cung cấp đầy đủ thông tin về loại thuốc đã dùng và các triệu chứng để bác sĩ đánh giá đúng tình trạng.
• Nếu trước đây từng có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với kháng sinh, bác sĩ có thể kê đơn thuốc thay thế an toàn hoặc chỉ định kiểm tra dị ứng trước khi dùng thuốc khác.
• Không tự ý dùng lại thuốc hoặc dùng thêm bất kỳ loại thuốc nào khác mà không có sự chỉ dẫn của bác sĩ, tránh làm tình trạng dị ứng nặng hơn.
• Theo dõi kỹ các dấu hiệu cơ thể trong vài ngày sau khi ngưng thuốc để phát hiện kịp thời nếu có phản ứng muộn.
• Thông báo tiền sử dị ứng thuốc rõ ràng cho tất cả các nhân viên y tế khi khám chữa bệnh để tránh dùng thuốc có nguy cơ dị ứng chéo.
• Mang thẻ hoặc vòng tay cảnh báo dị ứng thuốc nếu có tiền sử dị ứng nghiêm trọng để giúp người khác nhận biết và xử lý nhanh trong trường hợp khẩn cấp.

Khi nào cần thăm khám y tế?

Việc thăm khám đúng lúc giúp phát hiện sớm các bệnh lý, điều trị kịp thời và tránh biến chứng nặng. Mọi người cần thăm khám y tế ngay lập tức nếu:

• Xuất hiện các triệu chứng khó chịu kéo dài hoặc ngày càng nặng như sốt cao, ho dai dẳng, đau ngực, thở khó, mệt mỏi bất thường.
• Có dấu hiệu dị ứng thuốc như phát ban, ngứa, sưng mặt, môi hoặc thở khó khi dùng thuốc bất kỳ.
• Xuất hiện các dấu hiệu muộn của tình trạng dị ứng với thuốc kháng sinh như hội chứng Stevens-Johnson, hội chứng DRESS như nổi mày đay, thở khó, mệt mỏi, huyết áp tụt bất thường.
• Tiền sử gia đình có bệnh nghiêm trọng như tiểu đường, tim mạch, ung thư nên cần kiểm tra sức khỏe định kỳ để phòng ngừa.
• Người cao tuổi, người mắc bệnh nền hoặc có yếu tố nguy cơ bệnh tật nên đi khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Sau khi bị tai nạn, chấn thương hoặc có vấn đề sức khỏe cấp tính cần đánh giá và xử lý kịp thời.
• Cần thực hiện các xét nghiệm sàng lọc, kiểm tra sức khỏe tổng quát để theo dõi và bảo vệ sức khỏe.

Xem thêm: Dị ứng ibuprofen

Biện pháp phòng ngừa dị ứng kháng sinh

Dị ứng kháng sinh có thể gây ra phản ứng nghiêm trọng, vì vậy phòng ngừa là điều rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe. Để chủ động phòng ngừa dị ứng kháng sinh, mọi người nên:

• Thông báo đầy đủ tiền sử dị ứng thuốc với bác sĩ và nhân viên y tế trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào. Việc thông báo tiền sử dị ứng giúp bác sĩ, dược sĩ có thể lựa chọn thuốc an toàn, tránh những thuốc có thể gây dị ứng chéo.
• Không tự ý dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định từ bác sĩ. Việc tự dùng thuốc có thể tăng nguy cơ dị ứng khi dùng thuốc.
• Ghi nhớ rõ loại thuốc từng gây dị ứng cùng các triệu chứng từng gặp để khai báo chính xác khi khám bệnh hoặc cấp cứu.
• Mang theo thẻ hoặc vòng tay cảnh báo dị ứng thuốc để giúp nhân viên y tế nhanh chóng nhận biết trường hợp dị ứng nghiêm trọng, đặc biệt trong những tình huống khẩn cấp.
• Kiểm tra kỹ nguồn gốc, thành phần và chất lượng thuốc trước khi sử dụng, đặc biệt với thuốc mua ngoài nhà thuốc có uy tín.
• Dùng thuốc theo đúng liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ, không ngừng thuốc đột ngột hoặc dùng thêm thuốc khác khi chưa được tư vấn.
• Tăng cường sức đề kháng bằng chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh và hạn chế các yếu tố kích thích dị ứng như môi trường ô nhiễm, thuốc lá.
• Theo dõi sát các phản ứng của cơ thể trong quá trình dùng thuốc. Nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cần báo ngay cho bác sĩ để xử trí kịp thời.
• Bắt buộc cấp cứu y tế khẩn cấp nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ sốc phản vệ sau khi dùng kháng sinh.

Xem thêm: Cách chữa dị ứng thuốc kháng sinh tại nhà